Bài 24. Sang thu

Nhiệt liệt chào mừng thầy cô và các em đến tham dự tiết học
Ngữ văn 9
Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc lòng diễn cảm bài thơ: “ Viếng lăng Bác” của Viễn Phương và nêu cảm nhận của em về bài thơ ấy?
HS: Đọc thuộc lòng diễn cảm bài thơ
Tâm trạng xúc động, tấm lòng thành kính, biết ơn sâu sắc của tác giả khi vào lăng viếng Bác.
Bài thơ có giọng điệu trang trọng và tha thiết, nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm, ngôn ngữ bình dị mà cô đúc.

Hữu Thỉnh
Tiết 123: SANG THU
Nguyễn Thị Hải
A. Giới thiệu chung
1. Tác giả
Hữu Thỉnh tªn ®Çy ®ñ là NguyÔn
H÷u ThØnh, sinh n¨m 1942.
Quª: HuyÖn Tam D­¬ng, tØnh
VÜnh Phóc.
¤ng lµ nhµ th¬ thuéc thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ chèng MÜ, ngßi bót g¾n bã víi ®Ò tµi chiÕn tranh, ng­êi lÝnh vµ cuéc sèng n«ng th«n về mùa thu. Những vần thơ thu của ông mang cảm xúc bâng khuâng vấn vương trước đất trời trong trẻo đang chuyển biến nhẹ nhàng.
2. Tác phẩm: viết năm 1977, in trong tập thơ: "Từ chiến hào tới thành phố".


B. Đọc, hiểu văn bản
1. Đọc, tìm hiểu chú thích
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.



3. Phân tích
3.1. Tín hiệu đất trời lúc sang thu
Cảnh
hương ổi
gió se
sương chùng chình
Nhân hoá
Từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi
3.2. Biến chuyển của không gian lúc sang thu
- sông
- chim
- đám mây
dềnh dàng
bắt đầu vội vã
vắt nửa mình sang thu
Nghệ thuật đối
C1: Sông/được lúc/dềnh dàng
C2: Chim/bắt đầu/vội vã
Đất trời biến chuyển sang thu nhẹ nhàng mà rõ rệt.
-> Diễn tả những vận động tương phản của các sự vật.
HS thảo luận nhóm bàn: Em hiểu thế nào về 2 dòng thơ cuối bài:
“ Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.”
? Ý nghĩa tả thực về thiên nhiên (hiện tượng sấm, hàng cây) lúc sang thu
? Tính ẩn dụ của hình ảnh (sấm: những vang động bất thường của ngoại cảnh, cuộc đời; hàng cây đứng tuổi: con người đã từng trải).

NT nhân hoá, hình ảnh thơ có ý nghĩa ẩn dụ. Hai câu thơ trên được hiểu theo hai tầng nghĩa:
- Nghĩa thực: Miêu tả sấm, hàng cây lúc sang thu-> Mưa ít, sấm nhỏ không đột ngột vang rền xé rách bầu trời như những trận mưa tháng sáu, tháng bẩy. Hàng cây không bị bất ngờ, bị giật mình vì tiếng sấm nữa. Vì hàng cây đã đứng tuổi đã được trải nghiệm nhiều.
- Nghĩa ẩn dụ:
+Sấm: những vang động bất thường của ngoại cảnh của cuộc đời.
+ Hàng cây đứng tuổi: con người từng trải.
-> Khi con người từng trải thì cũng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh của cuộc đời.
* Tả thực: sấm và hàng cây lúc sang thu.
* ý nghĩa ẩn dụ:
Sấm: Vang động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.
Hàng cây đứng tuổi: Con người từng trải.
" Với hình ảnh có giá trị tả thực về hiện tượng thiên nhiên này, tôi muốn gửi gắm suy ngẫm của mình- khi con người đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời."

( Lời tâm sự của nhà thơ Hữu Thỉnh)
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
4. Tổng kết
4.1. Nội dung
4.2. Nghệ thuật
- Hình ảnh thơ đẹp, gợi cảm.
- Phép ẩn dụ, nhân hóa, liên tưởng sáng tạo.
4.3. ý nghĩa: Cảm nhận tinh tế của nhà thơ trước vẻ đẹp c?a thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa.
4.4. Ghi nhớ (SGK-71)
C. Luyện tập
Dựa vào các hình ảnh, bố cục của bài thơ, viết một bài văn ngắn diễn tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời lúc sang thu?
Hãy đọc những câu thơ về mùa thu mà em biết? Nêu cảm nhận về một câu thơ mà em yêu thích nhất?
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo,
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
- Học thuộc bài thơ.
Phân tích nội dung và nghệ thuật.
T×m vµ ph©n tÝch c¸c bµi th¬ cïng ®Ò tµi.
Soạn “ Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ”. Đọc kĩ bài thơ “ Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải. Tìm hệ thống luận điểm trong bài thơ.
Bài học kết thúc
CHÚC CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM MẠNH KHỎE
CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ VÀ TẤT CẢ CÁC EM