Bài 24. Sang thu

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ LỚP CHÚNG EM!
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc thuộc lòng, diễn cảm bài thơ Viếng lăng Bác. Nêu nghệ thuật tiêu biểu và ý nghĩa của bài thơ này.
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
I/ ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH
1) Tác giả (SGK/ trang 71)
Tác giả : Hữu Thỉnh
Tên khai sinh: Nguyễn Hữu Thỉnh, sinh năm 1942.
Quê ở huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc.
Là nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
Viết nhiều, viết hay về con người, cuộc sống ở làng quê, về mùa thu.
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
I/ ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH
Tác giả : Hữu Thỉnh
Ông tham gia BCH Hội nhà văn Việt Nam. Hiện là tổng thư kí Hội nhà văn Việt Nam.
Phong cách thơ : Thiết tha, sâu lắng
1) Tác giả (SGK/ trang 71)
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
I/ ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH
2) Tác phẩm
1) Tác giả (SGK/ trang 71)
- Xuất xứ: Sang thu
+ Viết năm 1977
+ In trong tập thơ “Từ chiến hào tới thành phố”
SANG THU
B?ng nh?n ra huong ?i
Ph? v�o trong giú se
Suong chựng chỡnh qua ngừ
Hỡnh nhu thu dó v?

Sụng du?c lỳc d?nh d�ng
Chim b?t d?u v?i vó
Cú dỏm mõy mựa h?
V?t n?a mỡnh sang thu

V?n cũn bao nhiờu n?ng
Dó voi d?n con mua
S?m cung b?t b?t ng?
Trờn h�ng cõy d?ng tu?i.
1977
(H?u Th?nh, T? chi?n h�o d?n th�nh ph?, NXB Van h?c, H� N?i, 1991)
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
I/ ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH
2) Tác phẩm
1) Tác giả (SGK/ trang 71)
- Xuất xứ:
+ Viết năm 1977
- Phương thức biểu đạt:
- Thể thơ:
5 chữ
Biểu cảm + miêu tả
SANG THU
B?ng nh?n ra huong ?i
Ph? v�o trong giú se
Suong chựng chỡnh qua ngừ
Hỡnh nhu thu dó v?

Sụng du?c lỳc d?nh d�ng
Chim b?t d?u v?i vó
Cú dỏm mõy mựa h?
V?t n?a mỡnh sang thu

V?n cũn bao nhiờu n?ng
Dó voi d?n con mua
S?m cung b?t b?t ng?
Trờn h�ng cõy d?ng tu?i.

sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
I/ ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH
SANG THU
B?ng nh?n ra huong ?i
Ph? v�o trong giú se
Suong chựng chỡnh qua ngừ
Hỡnh nhu thu dó v?

Sụng du?c lỳc d?nh d�ng
Chim b?t d?u v?i vó
Cú dỏm mõy mựa h?
V?t n?a mỡnh sang thu

V?n cũn bao nhiờu n?ng
Dó voi d?n con mua
S?m cung b?t b?t ng?
Trờn h�ng cõy d?ng tu?i.

II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1) Bố cục:
+ Khổ 1: Tín hiệu sang thu
+ Khổ 2: Không gian đất trời lúc sang thu
+ Khổ 3: Suy ngẫm lúc sang thu
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
I/ ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1) Bố cục:
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Em hãy cho biết nội dung của khổ thơ trên?
a. Tín hiệu sang thu:
2) Phân tích:
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
I/ ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1) Bố cục:
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
a. Tín hiệu sang thu:
2) Phân tích:
Nhà thơ cảm nhận thu về từ những tín hiệu nào?
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
I/ ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
a. Tín hiệu sang thu:
2) Phân tích:
- Hương ổi - phả
- Gió se
- Sương - chùng chình
Khi miêu tả sương thu, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
- Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy gợi hình
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
I/ ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
a. Tín hiệu sang thu:
2) Phân tích:
- Hương ổi - phả
- Gió se
- Sương - chùng chình
- Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy gợi hình
Với hương ổi, gió se, sương thu, tác giả đã cảm nhận thu đến bằng các giác quan nào?
Tại sao tác giả lại huy động nhiều giác quan như vậy?
=>Tác giả cảm nhận mùa thu bằng cả tâm hồn, tình cảm.
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
a. Tín hiệu sang thu:
2) Phân tích:
- Hương ổi - phả
- Gió se
- Sương - chùng chình
- Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy gợi hình
=>Tác giả cảm nhận mùa thu bằng cả tâm hồn, tình cảm.
Từ bỗng và hình như giúp em hiểu tâm trạng của tác giả trước những tín hiệu sang thu như thế nào?
Bỗng - Hình như: Sự ngạc nhiên, bất ngờ, chưa tin hẳn còn mơ hồ
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
a. Tín hiệu sang thu:
- Hương ổi - phả
- Gió se
- Sương - chùng chình
- Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy gợi hình
=>Tác giả cảm nhận mùa thu bằng cả tâm hồn, tình cảm.
Qua những chi tiết, hình ảnh trên, em có cảm nhận như thế nào về cách thu đến, thu sang?
- Bỗng - Hình như: Thu đến đột ngột nhẹ nhàng.
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
a. Tín hiệu sang thu:
- Hương ổi - phả
- Gió se
- Sương - chùng chình
- Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy gợi hình
=>Tác giả cảm nhận mùa thu bằng cả tâm hồn, tình cảm.
- Bỗng - Hình như: Thu đến đột ngột, nhẹ nhàng.
Thu đến, thu sang đột ngột, nhẹ nhàng khiến con người có tâm trạng như thế nào?
=> Tâm trạng nhà thơ ngỡ ngàng, cảm xúc bâng khuâng…
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Em hãy nêu nội dung khổ thơ này?
b. Không gian đất trời lúc sang thu:
Không gian sang thu được bắt đầu bằng hình ảnh nào?
- Sông - dềnh dàng
Em hình dung sông dềnh dàng là con sông chảy như thế nào?
 Sông chảy thong thả chậm chạp, lững lờ
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
b. Không gian đất trời lúc sang thu:
- Sông - dềnh dàng
Không gian sang thu còn thể hiện ở hình ảnh nào nữa?
- Chim - vội vã
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
b. Không gian đất trời lúc sang thu:
- Sông - dềnh dàng
- Chim - vội vã
Từ hình ảnh dòng sông, đàn chim, tác giả chuyển không gian mùa thu sang hình ảnh nào?
- Mây - vắt nửa mình
Em hãy tưởng tượng và miêu tả lại hình ảnh đám mây?
Mây mỏng manh như dải lụa nối hai bờ thời gian hạ - thu
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
b. Không gian đất trời lúc sang thu:
- Sông - dềnh dàng
- Chim - vội vã
- Mây - vắt nửa mình
Theo em, hình ảnh đám mây mùa hạ là thực hay là sự tưởng tượng của tác giả? Tác giả đã tạo nên hình ảnh thơ nhờ nghệ thuật nào
- Nghệ thuật nhân hóa, trí tưởng tượng phong phú và sự quan sát, cảm nhận tinh tế, nhạy cảm.
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
b. Không gian đất trời lúc sang thu:
- Sông - dềnh dàng
- Chim - vội vã
- Mây - vắt nửa mình
- Nghệ thuật nhân hóa, trí tưởng tượng phong phú và sự quan sát, cảm nhận tinh tế, nhạy cảm
Không gian sang thu ở khổ 1 và 2 có gì khác biệt ?
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
b. Không gian đất trời lúc sang thu:
- Sông - dềnh dàng
- Chim - vội vã
- Mây - vắt nửa mình
- Nghệ thuật nhân hóa, trí tưởng tượng phong phú và sự quan sát, cảm nhận tinh tế, nhạy cảm
Không gian sang thu ở khổ 1 và 2 có gì khác biệt ?
=>Không gian có bề rộng và có chiều cao.
Vậy tác giả đã cảm nhận không gian đất trời chuyển biến sang thu như thế nào (từ khổ 1 sang khổ 2)?
- Đất trời chuyển biến sang thu nhẹ nhàng mà rõ rệt.
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
Em hãy cho biết nội dung khổ thơ trên?
c. Những suy ngẫm lúc sang thu:
Hai câu đầu giúp em hiểu gì về nắng mưa lúc sang thu?
- Mưa - vơi dần
Nắng - vẫn còn
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
c. Những suy ngẫm lúc sang thu:
- Mưa - vơi dần
Nắng - vẫn còn
Tác giả đã có những suy nghĩ về mùa thu như thế nào qua hình ảnh nắng mưa ?
=>Thu đến vẫn còn những dấu hiệu của mùa hạ.
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
c. Những suy ngẫm lúc sang thu:
Hai câu cuối có chi tiết, hình ảnh nào đáng chú ý?
- Sấm - bớt bất ngờ
- Hàng cây - đứng tuổi
Thảo luận nhóm: Có ý kiến cho rằng hai câu cuối vừa có nghĩa tả thực vừa có nghĩa ẩn dụ, em có đồng ý không ? Hãy chỉ ra 2 lớp nghĩa đó?
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
c. Những suy ngẫm lúc sang thu:
Hai câu cuối có chi tiết, hình ảnh nào đáng chú ý?
- Sấm - bớt bất ngờ
- Hàng cây - đứng tuổi
Thảo luận nhóm: Có ý kiến cho rằng hai câu cuối vừa có nghĩa tả thực vừa có nghĩa ẩn dụ, em có đồng ý không ? Hãy chỉ ra 2 lớp nghĩa đó?
+ Nghĩa tả thực: Sang thu sấm ít hơn, nhỏ hơn không còn làm cho hàng cây giật mình, bất ngờ nữa.
+ Nghĩa ẩn dụ: Khi con người từng trải thì vững vàng bình tĩnh hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, cuộc đời.
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
c. Những suy ngẫm lúc sang thu:
- Sấm - bớt bất ngờ
- Hàng cây - đứng tuổi
- Hình ảnh ẩn dụ
=> Suy ngẫm mang tính triết lí sâu sắc về con người và cuộc đời khi sang thu.
- Mưa - vơi dần
Nắng - vẫn còn
=>Thu đến vẫn còn những dấu hiệu của mùa hạ.

"Với hình ảnh có giá trị tả thực về hiện tượng thiên nhiên này, tôi muốn gửi gắm suy ngẫm của mình : khi con người đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.
( Lời tâm sự của nhà thơ Hữu Thỉnh)
Sang thu
Cảnh
Tín hiệu thu về
Đất trời sang thu
Thay đổi sâu kín
(thấp, hẹp, gần)
(cao, rộng, xa)
(ngoài vào trong)
Tình
ngỡ ngàng
(cảm giác)
ngắm nhìn
(tri giác)
trầm ngâm
(suy tư)

Khổ 1
Khổ2
Khổ3
Mạch vận động cảm xúc của bài thơ
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
I/ ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1) Bố cục
a. Tín hiệu sang thu
2) Phân tích
b. Không gian đất trời lúc sang thu
c. Những suy ngẫm lúc sang thu
3) Nghệ thuật
- Khắc họa được hình ảnh thơ đẹp, gợi cảm, đặc sắc về thời điểm giao mùa hạ - thu ở nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ.
- Sáng tạo trong việc sử dụng từ ngữ (bỗng, phả, hình như,…), phép nhân hóa (sương chùng chình, sông được lúc duềnh dàng,…), phép ẩn dụ (sấm,hàng cây đứng tuổi)
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
I/ ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1) Bố cục
a. Tín hiệu sang thu
2) Phân tích
b. Không gian đất trời lúc sang thu
c. Những suy ngẫm lúc sang thu
3) Nghệ thuật
4) Ý nghĩa văn bản
Bài thơ thể hiện những cảm nhận tinh tế của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa.
sang thu
Hữu Thỉnh
TIẾT 131 Văn bản:
I/ ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH
II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1) Bố cục
a. Tín hiệu sang thu
2) Phân tích
b. Không gian đất trời lúc sang thu
c. Những suy ngẫm lúc sang thu
3) Nghệ thuật
4) Ý nghĩa văn bản
III/ GHI NHỚ (SGK/71)
Sang thu
Hữu Thỉnh (1942)
Bài thơ sáng tác 1977
(1) Tín hiệu sang thu
(2) Không gian đất trời lúc sang thu
(3) Những suy ngẫm lúc sang thu
Nghệ thuật
Ý nghĩa
văn bản
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
1. Học bài. Nắm chắc nội dung và chú ý làm thêm bài tập ở nhà về câu hỏi ở phần Luyện tập.
2. Chuẩn bị bài “Nói với con” :
- Đọc chú thích SGK / 73.
- Trả lời các câu hỏi Tìm hiểu bài của SGK.
- Bước đầu rút ra nội dung, ý nghĩa và nghệ thuật của bài thơ.
Kính chúc sức khỏe các thầy cô và các em!