Bài 24. Sang thu

Thiết kế
Bài giảng
Môn: Ngữ văn 9
GV: Nguy?n Th? Kim Chi

Kieåm tra baøi cuõ
1/ D?c thu?c b�i tho "Vi?ng lang B�c" c?a Vi?n Phuong.
2/ Ph�n tích kh? tho cu?i.
3/ C?m nh?n chung v? n?i dung v� ngh? thu?t b�i tho.
1/ D?c thu?c b�i tho "Vi?ng lang B�c" c?a Vi?n Phuong.
SANG THU
Ti?t 121,122
Hữu Thỉnh
I/ Tìm hiểu chung:
+ Tác giả, tác phẩm:
Chú thích  trang 71 SGK
Tỏc gi?: H?u Th?nh
- Sinh nam: 1942.
- Quờ: T?nh Vinh Phỳc.
- L� nh� tho tru?ng th�nh trong khỏng chi?n ch?ng Mi, ngũi bỳt g?n bú v?i đề tài chi?n tranh, ngu?i lớnh v� cu?c s?ng nụng thụn.
- Phong cỏch tho: thi?t tha, nh? nh�ng, sõu l?ng.
Một số tác phẩm chính của Hữu Thỉnh :
Tác phẩm : Sang thu
- B�i tho in trong t?p:
"T?
chi?n h�o
t?i
th�nh ph?"
+ Thiờn nhiờn b?t d?u sang thu.
+ D?t nu?c v?a bu?c t? chi?n tranh sang hũa bỡnh (1977).
- Ho�n c?nh sỏng tỏc:
Đọc :
Hướng dẫn đọc: giọng nhẹ nhàng, trầm lắng, suy tư.
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Hữu Thỉnh
Sang thu
(Thu -1977)
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Nhận ra những tín hiệu ấy, tâm trạng nhà thơ như thế nào? Những từ ngữ nào giúp em hiểu được tâm trạng của nhà thơ?
II- Đọc - hiểu văn bản:
1/ Tín hiệu đầu thu:
Cảm nhận của nhà thơ bắt đầu từ những tín hiệu nào?
Các từ “bỗng, hình như” thể hiện tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng của nhà thơ khi nhận ra những tín hiệu báo thu về: “hương ổi, gió se, sương chùng chình…”
?
nh?n ra huong ?i
Ph? v�o trong giú se
Suong chựng chỡnh qua ngừ
thu dó v?
Hình như
Bỗng
Với những tín hiệu báo thu về này em thấy mùa thu trong thơ Hữu Thỉnh có nét riêng gì so với các nhà văn, nhà thơ khác?
nh?n ra huong ?i
Ph? v�o trong giú se
Suong chựng chỡnh qua ngừ
thu dó v?
Hình như
Bỗng
Các từ “bỗng, hình như” thể hiện tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng của nhà thơ khi nhận ra những tín hiệu báo thu về: “hương ổi, gió se, sương chùng chình…”
?
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo. …......... (Nguyễn Khuyến – Thu ẩm)
Các từ “bỗng, hình như” thể hiện tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng của nhà thơ khi nhận ra những tín hiệu báo thu về: “hương ổi, gió se, sương chùng chình…”
?
Ngô đồng nhất diệp lạc, ..Thiên hạ cộng tri thu. …......... (Thơ cổ Trung Quốc)
Gió thổi mùa thu hương cốm mới. …......... (Nguyễn Đình Thi – Đất nước)
Sen tàn cúc lại nở hoa. …......... ………..(Nguyễn Du – Truyện Kiều)
Một số hình ảnh về mùa thu trong thơ:
Các từ “bỗng, hình như” thể hiện tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng của nhà thơ khi nhận ra những tín hiệu báo thu về: “hương ổi, gió se, sương chùng chình…”.
?
2/ Biến chuyển trong không gian lúc sang thu:
chựng chỡnh
Phả vào
Cụm từ “phả vào”giúp em hiểu nhà thơ cảm nhận như thế nào về hương ổi?
Bỗng nhận ra hương ổi
trong gió se
Sương qua ngõ
Hình như thu đã về.
“Chùng chình” là gì? Cho em cảm nhận như thế nào về hơi sương?
Hương ổi chủ động lan tỏa vào trong gió tác động đến khứu giác nhà thơ.
Sương nhẹ nhàng chuyển động như một người đang chờ đợi ai, chờ đợi một điều gì đó, lại như đang lưu luyến.
“…đám mây mùa hạ - vắt nửa mình sang thu”  Hình ảnh thơ trừu tượng vừa diễn tả cái hiện thực trong khoảnh khắc giao mùa vừa diễn tả tâm trạng như nuối tiếc cái rạo rực của hè nhưng cũng đầy hứng khởi đón cái dịu ngọt của thu.
2/ Biến chuyển trong không gian lúc sang thu:
du?c lỳc d?nh d�ng
b?t d?u v?i vó
Vắt nửa mình
Sông êm ả trôi hòa với nhịp chậm rãi, êm đềm của mùa thu.
“Dềnh dàng” là gì? “Được lúc dềnh dàng” là thế nào?
Vì sao có hiện tượng “Chim bắt đầu vội vã”?
Các đàn chim chuẩn bị đi tránh rét vì cái se lạnh đầu mùa trong sự vận động của thiên nhiên từ hạ sang thu của miền Bắc dần rõ rệt.
Nêu cảm nhận của em về hình ảnh: “…đám mây mùa hạ - vắt nửa mình sang thu.”
Sông
Chim
Có đám mây mùa hạ
sang thu.
2/ Biến chuyển trong không gian lúc sang thu:
bao nhiờu n?ng
d?n con mua
S?m b?t ng?
Trờn h�ng cõy d?ng tu?i.
Vẫn còn
Đã vơi
cũng bớt
Tìm những từ ngữ diễn tả sự thay đổi của các hiện tượng “nắng, mưa, sấm” trong khổ thơ. Những từ ngữ này cho em cảm nhận gì về các hiện tượng thiên nhiên ấy?
Các cụm từ chỉ trạng thái cho thấy những hiện tượng thiên nhiên biểu hiện rõ rệt cho mùa hè đã ít đi, thưa dần,… hạ đang chuyển mình sang thu.
bao nhiờu n?ng
d?n con mua
S?m b?t ng?
Trờn h�ng cõy d?ng tu?i
Cách miêu tả của nhà thơ cho em cảm nhận như thế nào về không gian trong khoảnh khắc giao mùa hạ sang thu?
Các cụm từ chỉ trạng thái cho thấy những hiện tượng thiên nhiên biểu hiện rõ rệt cho mùa hè đã ít đi, thưa dần,…hạ đang chuyển mình sang thu.
Sương nhẹ nhàng chuyển động như một người đang chờ đợi lại như đang lưu luyến.
2/ Biến chuyển trong không gian lúc sang thu:
chựng chỡnh
Ph? v�o
Bỗng nhận ra hương ổi
trong gió se
Sương qua ngõ
Hình như thu đã về
Hương ổi chủ động lan tỏa vào trong gió.
Sông
Chim
Có đám mây mùa hạ
sang thu
du?c lỳc d?nh d�ng
b?t d?u v?i vó
Vắt nửa mình
Sông êm ả trôi hòa với nhịp chậm rãi, êm đềm của mùa thu.
Đã vơi
cũng bớt
Hình ảnh vừa diễn tả hiện thực vừa diễn tả tâm trạng trong khoảnh khắc giao mùa
Vẫn còn
Trong khi miêu tả, nhà thơ đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào nhiều nhất?
Các đàn chim chuẩn bị đi tránh rét vì cái se lạnh đầu mùa thu của miền Bắc.
Với các từ ngữ nhân hóa “phả vào, chùng chình, được lúc dềnh dàng, bắt đầu vội vã, vắt nửa mình”, các cụm từ chỉ trạng thái “vẫn còn, đã vơi, cũng bớt”, tác giả đã miêu tả sự chuyển mình của vạn vật từ hạ sang thu thật tinh tế: không gian trong sáng, êm đềm, mênh mang,…đầy thi vị.
?
3/ Suy ngẫm, chiêm nghiệm của nhà thơ:
Cuối bài thơ tác giả nói đến “hàng cây đứng tuổi”. “Hàng cây đứng tuổi” là hàng cây như thế nào? Gợi cho em liên tưởng đến đối tượng nào trong cuộc sống?
Vậy em hiểu như thế nào về hai dòng thơ cuối bài ?
“Sấm cũng bớt bất ngờ
trên hàng cây đứng tuổi.”
“Víi h×nh ¶nh cã gi¸ trÞ t¶ thùc vÒ hiÖn t­îng thiªn nhiªn nµy, t«i muèn göi g¾m suy ngÉm cña m×nh - khi con ng­êi ®· tõng tr¶i th× còng v÷ng vµng h¬n tr­íc nh÷ng t¸c ®éng bÊt th­êng cña ngo¹i c¶nh, cña cuéc ®êi.”
( Lêi t©m sù cña nhµ th¬ H÷u ThØnh)
Hai câu thơ cuối còn hàm ý:
- Khi con người đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.
?
3/ Suy ngẫm, chiêm nghiệm của nhà thơ:
- Một đất nước đã trải qua bao gian khổ vì chiến tranh thì nhất định sẽ đứng vững trước những thử thách khó khăn.
Sang thu
Thiên nhiên
Đất nước
Đời người
Tính đa nghĩa của bài thơ
- Thiên nhiên sang mùa thu.
- Đất nước sang thời hòa bình.
- Đời người sang giai đoạn trầm tĩnh hơn,
có nhiều suy tư hơn.
III- Tổng kết:
Nêu nhận xét chung về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
Ghi nhớ trang 71- SGK
1/ Bài vừa học:
- Học thuộc bài thơ.
- Viết bài văn ngắn diễn tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời lúc sang thu.
2/ Bài sắp học: “Nói với con”
- Đọc bài thơ.
- Trả lời các câu hỏi 1,2,3/73 - SGK
Hướng dẫn tự học:
Chúc các em học sinh
chăm ngoan học giỏi
Giờ học kết thúc