Bài 24. Sang thu

Với Đỗ Phủ:
Khóm cúc chen ngang dòng lệ cũ
Con thuyền buộc chặt mối tình già


Với Nguyễn Khuyến:

.
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Với Xuân Diệu:

Đây mùa thu tới mùa thu tới
Với áo mơ phai dệt lá vàng

Với Lưu Trọng Lư:

Con nai vàng ngơ ngác
Đạp trên lá vàng khô
Sang thu
Hữu Thỉnh
BÀI 24: SANG THU
I. ĐỌC, TÌM HIỂU CHUNG.
- Nguyễn Hữu Thỉnh (1942), quê ở huyện Tam Dương , tỉnh Vĩnh Phúc.
- Ông thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. Từ một người lính trong binh chủng Tăng thiết giáp, ông trở thành nhà thơ quân đội.
1. Tác giả, tác phẩm.
BÀI 24: SANG THU
- Hữu Thỉnh viết nhiều và viết rất hay về những con người, cuộc sống làng quê, về mùa thu.
Thơ ông thiên về cảm nhận vẻ đẹp tĩnh lặng, thanh bình của thiên nhiên đất nước và cuộc sống, mang cảm xúc bâng khuâng, vấn vương trước đất trời trong trẻo, biến chuyển nhẹ nhàng.
- Những tác phẩm chính: “Từ chiến hào tới thành phố”; “Thư mùa đông”; “Tình ca biển”; “Âm vang chiến hào”...
BÀI 24: SANG THU
- Bài thơ viết cuối năm 1977 khi đất nước đã thống nhất.
- In trong tập thơ “Từ chiến hào về thành phố.”Nhà xuất bản Văn học, Hà Nội 1991.
Văn bản: Sang thu
(Hữu Thỉnh)
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
BÀI 24: SANG THU
- Thể thơ: 5 chữ (ngũ ngôn) – Trữ tình hiện đại.
K1: Cảm nhận của tác giả trước dấu hiệu báo thu.

K2: Cảm nhận sự đổi thay của
đất trời lúc sang thu.
K3: Cảm nhận mùa thu bằng suy
ngẫm, trải nghiệm.
2. Đọc – chú thích:
- Bố cục: 3 phần.
3. Thể loại và bố cục:
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
BÀI 24: SANG THU
II. PHÂN TÍCH VĂN BẢN.
1. Cảm nhận của tác giả trước những dấu hiệu báo thu.
? Nhà thơ nhận ra tín hiệu của sự chuyển mùa qua dấu hiệu hình ảnh nào và bằng những giác quan nào?
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
BÀI 24: SANG THU
II. PHÂN TÍCH VĂN BẢN.
1. Cảm nhận của tác giả trước những dấu hiệu báo thu.
Dấu hiệu sang thu
Cảm nhận bằng khứu giác, xúc giác
Cảm nhận bằng thị giác
Cảm xúc tâm hồn.
Hương ổi
Phả
Sương chùng chình, Ngõ
Bỗng
Hình như
Thiên nhiên được cảm nhận từ những gì vô hình : hương, gió , mờ ảo của sương, ngõ nhỏ hẹp gợi sự vận động.
Nhân hoá
Sương thu có ý chậm lại, quấn quýt bên ngõ xóm.
Cảm giác bất ngờ
Cảm giác mơ hồ, chưa rõ ràng, vô hình.
Gió se
 Bằng sự nhạy cảm, tinh tế, cảm xúc ngỡ ngàng, xao xuyến, bâng khuâng tác giả cảm nhận được sự giao thoa của tạo vật : Thu chớm về - thu sang.
BÀI 24: SANG THU
2. Cảm nhận của tác giả trước sự đổi thay của đất trời sang thu.
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
*Thảo luận nhóm (2 phút)
? Không gian mùa thu được tác giả tiếp tục cảm nhận từ những hình ảnh nào? phân tích nghệ thuật, cách dùng từ ngữ trong khổ thơ 2 này?
BÀI 24: SANG THU
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
+ Sông dềnh dàng >< chim vội vã  sự vận động tương phản của sự vật.
+ Sông dềnh dàng  nghệ thuật nhân hoá + từ láy tượng hình  tả dòng sông trôi chậm  gợi suy nghĩ trầm tư.
+ Chim vội vã  nghệ thuật nhân hoá + từ láy gợi cảm  hơi thu se lạnh khiến lũ chim vội vã bay về phương Nam tránh rét.
 Sự đổi thay của tạo vật nhẹ nhàng mà rõ rệt.
2. Cảm nhận của tác giả trước sự đổi thay của đất trời sang thu.
Nghệ thuật nhân hoá, sự liên tưởng độc đáo, thú vị, tinh tế.
Mây mỏng như dải lụa treo trên bầu trời
Ranh giới giữa mùa hạ - mùa thu hiển hiện hữu hình.
 Tác giả cảm xúc say sưa, tâm hồn giao cảm với thiên nhiên.
+ Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Trên hàng cây đứng tuổi.
BÀI 24: SANG THU
? Thời tiết có những biểu hiện khác biệt nào khi chuyển từ cuối hạ sang đầu thu.
Sấm cũng bớt bất ngờ
3. Cảm nhận về mùa thu bằng suy ngẫm, trải nghiệm.
BÀI 24: SANG THU
 Sự chuyển biến của các hiện tượng tự nhiên: hạ nhạt dần – thu đậm nét hơn.
 Sự quan sát tinh tế, tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ.
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Trên hàng cây đứng tuổi.
Sấm cũng bớt bất ngờ
BÀI 24: SANG THU


3. Cảm nhận về mùa thu bằng suy ngẫm, trải nghiệm
Trên hàng cây đứng tuổi.
Có 2 tầng nghĩa:
+ Tả thực: Sang thu, sấm thưa và nhỏ dần, không đủ sức lay động hàng cây cổ thụ đã bao mùa thay lá. Tất cả những dấu hiệu của mùa hạ đang giảm dần về mức độ, cường độ và đang lặng lẽ vào thu.
+ Ẩn dụ:
Sấm: những vang động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.
Hàng cây đứng tuổi (hàng cây không còn giật mình bởi tiếng sấm nữa): tượng trưng cho Con người đã từng trải.
Khi đã từng trải, con người sẽ vững vàng hơn trước những thử thách, biến động của cuộc đời.
Sấm cũng bớt bất ngờ
Sự thay đổi của mùa thu đời người - con người từng trải sẽ vững vàng hơn trước thử thách cuộc đời, có suy nghĩ sâu sắc về con người, cuộc đời.
Tác giả quan tâm, tin yêu: thiên nhiên, đất nước, con người, chấp nhận, bình tĩnh sống.
III. TỔNG KẾT

*/ Ghi nhớ: SGK trang 71.
CỦNG CỐ
Bài tập: Chọn đáp án đúng:
Những đóng góp mới của Hữu Thỉnh trong truyền thống thi ca viết về mùa thu về thời điểm nào?

Viết về thời điểm giữa thu.
Viết về thời điểm cuối thu.
Viết về thời điểm chớm thu.
X
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học thuộc bài thơ.
- Sưu tầm một số bài viết về mùa thu.
- Soạn bài: “Nói với con”.
Năm học: 2012 - 2013
CHúC
CáC
THầY
CÔ
MạNH
KHOẻ
CÔNG
TáC
TốT
CHúC
CáC
EM
CHĂM
NGOAN
HọC
GIỏI
XIN CHÂN THÀNH
CẢM ƠN!