Bài 24. Sang thu

KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc diễn cảm khổ thơ đầu trong bài thơ “Viếng Lăng Bác” của Viễn Phương. Cho biết cảm xúc của tác giả khi đến thăm lăng Bác?
- Phong cách thơ tha thiết, nhỏ nhẹ, sâu lắng. Viết về con người, cuộc sống ở nông thôn, đặc biệt về mùa thu.

- Nguyễn Hữu Thỉnh (1942), quê Vĩnh Phúc.
- Trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. 1963 vào quân đội và sáng tác thơ.
I. D?C HI?U CH� THÍCH:
a. Tác giả:
1. D?c:
2. Chú thích:
SANG THU
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Phong cách thơ Hữu Thỉnh: Thiết tha, sâu lắng, giàu suy tưởng.
.
Một số tập thơ nổi tiếng:
- Phong cách thơ tha thiết, nhỏ nhẹ, sâu lắng. Viết về con người, cuộc sống ở nông thôn, đặc biệt về mùa thu.

- Nguyễn Hữu Thỉnh (1942), quê Vĩnh Phúc.
- Trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. 1963 vào quân đội và sáng tác thơ.
I. D?C HI?U CH� THÍCH:
a. Tác giả:
1. D?c:
2. Chú thích:
b. Văn bản:
- B�i tho du?c s�ng t�c nam1977.
- Hoàn cảnh sáng tác:
+ Đất nước vừa hoà bình.
+ Thời điểm giao mùa hạ- thu ở vùng nông thôn đồng bằng Bắc Bộ.
c. Từ khó( SGK)
3. Bố cục
Thể thơ: ngũ ngôn. PTBĐ: Miêu tả - biểu cảm
Phần1: Tín hiệu sang thu ( khổ 1).
Phần2: Cảnh đất trời sang thu (khổ2).
Phần3: Những biến đổi âm thầm
trong lòng cảnh vật v� suy ng?m c?a nh� tho(kh? 3).
I. D?C HI?U CH� THÍCH:
a. Tác giả:
1. D?c:
2. Chú thích:
b. Văn bản:
3. Bố cục
I. D?C HI?U VAN B?N:
1. Tớn hi?u sang thu:
1. Tớn hi?u sang thu:
Tiết 121
SANG THU
- Hữu Thỉnh-
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
- Hình ảnh: Hương ổi – phả, gió-se, sương – chùng chình,…
- Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy,… giàu sức gợi tả.
I. D?C HI?U CH� THÍCH:
II. D?C HI?U VAN B?N:
Thiên nhiên chuyển biến nhẹ nhàng.
Từ ngữ: bỗng, hình như:
-> diễn tả tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng, mơ hồ trước tín hiệu sang thu.
2. C?nh d?t tr?i ng? d?n sang thu:
1. Tớn hi?u sang thu:
Tiết 124:
SANG THU
- Hữu Thỉnh-
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
- Hình ảnh: Hương ổi – phả, gió-se, sương – chùng chình,…
- Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy,… giàu sức gợi tả.
I. D?C HI?U CH� THÍCH:
II. D?C HI?U VAN B?N:
Thiên nhiên chuyển biến nhẹ nhàng.
Từ ngữ: bỗng, hình như:
-> diễn tả tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng, xao xuyến trước tín hiệu sang thu của thi sĩ.
2. C?nh d?t tr?i ng? d?n sang thu:
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
->dùng từ láy gợi hình, nhân hóa, đối lập.
Hình ảnh: sông - dềnh dàng, chim - vội vã, mây – vắt nửa mình,..
? Thiờn nhiờn chuy?n t? cu?i h? sang d?u thu nh? nh�ng m� rừ r?t. Nh� tho cú s? c?m nh?n tinh t? v� trớ tu?ng tu?ng phong phỳ.
3. Bi?n chuy?n õm th?m c?a t?o v?t v� suy ng?m c?a nh� tho khi sang thu:
Nét sáng tạo độc đáo
Lấy không gian tả
thời gian
Lấy cái hữu hình
( đám mây), tả
cái vô hình ( ranh giới
hai mùa)
1. Tớn hi?u sang thu:
Tiết 124:
SANG THU
- Hữu Thỉnh-
- Hình ảnh: Hương ổi – phả, gió-se, sương – chùng chình,…
- Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy,… giàu sức gợi tả.
I. D?C HI?U CH� THÍCH:
II. D?C HI?U VAN B?N:
Thiên nhiên chuyển biến nhẹ nhàng.
Từ ngữ: bỗng, hình như:
Diễn tả tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng, xao xuyến trước tín hiệu sang thu của thi sĩ.
2. C?nh d?t tr?i ng? d?n sang thu:
->dùng từ láy gợi hình, nhân hóa, đối lập.
Hình ảnh: sông - dềnh dàng, chim - vội vã, mây – vắt nửa mình,..
? Thiờn nhiờn chuy?n t? cu?i h? sang d?u thu nh? nh�ng m� rừ r?t.
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
- N?ng v?n cũn, mua dó voi d?n, s?m cung b?t,.

Thu đến vẫn còn những dư âm của mùa hạ.
? Có ý kiến cho rằng hai câu cuối vừa có nghĩa tả thực vừa có nghĩa ẩn dụ em có đồng ý không ? Hãy chỉ ra 2 lớp nghĩa đó?
Sấm - bớt bất ngờ
- Hàng cây - đứng tuổi
+ Nghĩa tả thực: Sang thu sấm ít hơn nhỏ hơn không còn làm cho hàng cây giật mình bất ngờ nữa
+ Nghĩa ẩn dụ: Khi con người từng trải thì vững vàng bình tĩnh hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh cuộc đời
3. Bi?n chuy?n õm th?m c?a t?o v?t v� suy ng?m c?a nh� tho khi sang thu:

"Với hình ảnh có giá trị tả thực về hiện tượng thiên nhiên này, tôi muốn gửi gắm suy ngẫm của mình : khi con người đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.
( Lời tâm sự của nhà thơ Hữu Thỉnh)
1. Tớn hi?u mựa thu v?:
Tiết 124:
SANG THU
- Hữu Thỉnh-
- Hình ảnh: Hương ổi – phả, gió-se, sương – chùng chình,…
- Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy,… giàu sức gợi tả.
I. D?C HI?U CH� THÍCH:
II. D?C HI?U VAN B?N:
Thiên nhiên chuyển biến nhẹ nhàng.
Từ ngữ: bỗng, hình như:
=> diễn tả tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng, xao xuyến trước tín hiệu sang thu của thi sĩ.
2. C?nh d?t tr?i ng? d?n sang thu:
->dùng từ láy gợi hình, nhân hóa, đối lập.
Hình ảnh: sông - dềnh dàng, chim - vội vã, mây – vắt nửa mình,..
=> Thiờn nhiờn chuy?n t? cu?i h? sang d?u thu nh? nh�ng m� rừ r?t.
- N?ng v?n cũn, mua dó voi d?n, s?m cung b?t,.

=>Thu đến nhưng vẫn còn những dư âm của mùa hạ.
Sấm - bớt bất ngờ
- Hàng cây - đứng tuổi
+ Nghĩa tả thực: Sang thu sấm ít hơn nhỏ hơn không còn làm cho hàng cây giật mình bất ngờ nữa
+ Nghĩa ẩn dụ: Khi con người từng trải thì vững vàng bình tĩnh hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh cuộc đời
=> Từ cảnh vật gợi suy ngẫm sâu xa, kín đáo về cuộc đ?i.
III. T?NG K?T :
1. Nghệ thuật:
Hệ tHình ảnh giàu sức biểu cảm, gợi suy tưởng.
Nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ, đối lập tự nhiên hợp lý.
Từ láy gợi hình.
C?m nh?n tinh t? v? thiờn nhiờn ? th?i di?m giao mựa.
Tỡnh yờu mựa thu, yờu quờ huong, d?t nu?c.
- Suy ng?m sõu l?ng v? con ngu?i, cu?c d?i.
2. Nội dung:
IV. LUY?N T?P :
3. Bi?n chuy?n õm th?m c?a t?o v?t v� suy ng?m c?a nh� tho khi sang thu:
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
2. Hoàn cảnh sáng tác
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu
Lúc sang thu
- Dấu hiệu mùa thu gợi nên từ những hình ảnh gần gũi, gợi cảm mang nét đẹp đặc trưng của mùa thu Bắc Bộ
Sương chùng chình
Bay chậm nhẹ nhàng, huyền hoặc
dùng dằng ngập ngừng bịn rịn
Sương thấm đẫm hồn người
Ngõ nhỏ
Hình ảnh thực quen thuộc
Ngõ cửa thời gian thông giữa hai mùa thu hạ
( Nhân hoá)
- Cảm nhận tinh tế về phút giao mùa
Hữu Thỉnh
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
sang thu
1. Tác giả.
2. Hoàn cảnh sáng tác
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a. Khổ thơ đầu
hương ổi:
gió se
Hương vị thân thuộc dân dã
Gợi vẻ đẹp của làng quê với những vườn cây trái xum suê trĩu quả
Gợi cảm giác ngây ngất khó quên
Làn gió nhẹ hơi lạnh và khô
Gợi nét đặc trưng của mùa thu Bắc Bộ
Từ "phả":
Gợi mùi hương như sánh lại nồng đượm tinh lọc trong gió chia đi khắp không gian
Dấu hiệu mùa thu gợi nên từ những hình ảnh gần gũi, gợi cảm mang nét đẹp đặc trưng của mùa thu Bắc Bộ
Cảnh vật sang thu
C?m xỳc thi sĩ
Điền những từ, cụm từ dưới đây vào ô trống để hoàn chỉnh sơ đồ:
-Đất trời trở mình
-Ngỡ ngàng
-Ngẫm nghĩ
-Tín hiệu chớm thu
-Ngây ngất
-Những biến đổi âm thầm
Đọc bài thơ,người ta nhận ra rằng: từ nhan đề đến hình ảnh ở các khổ thơ đều gợi những suy ngẫm về đời người. Em hãy chỉ ra những suy ngẫm đó?
- Nhan đề " Sang thu": Thời điểm chuyển giao giữa thời tuổi trẻ với thời kì trung niên của đời người.
- Khổ 1: Nhận ra tín hiệu thời tuổi trẻ qua đi, tuổi trung niên đang đến gần.
- Khổ 2: Sự vận động của mỗi người khi nhận ra thời tuổi trẻ đang dần qua.( Người thì muốn níu kéo , làm chậm lại thời gian, người thì vội vàng trong cuộc mưu sinh.)
- Khổ 3: Khi đã có tuổi, con người vững vàng hơn trong cuộc đời.
Cảnh vật gợi những suy ngẫm sâu xa kín đáo về cuộc đời.Cảnh vật sang thu và con người cũng đang vào độ "sang thu".
Hướng dẫn học ở nhà.
- Học thuộc bài thơ.
Nắm vững những đặc sắc nghệ thuật và nội dung của bài thơ.
- Viết một bài văn ngắn diễn tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời lúc sang thu.
- Tìm đọc những tác phẩm của nhà thơ Hữu Thỉnh.
- Soạn bài mới: Tr? b�i vi?t s? 5
2
1
3
4
5
6
7
Từ láy thể hiện cảm xúc của tác giả ở khổ thơ đầu
Tính hiệu thiên nhiên gợi tả cái lạnh của mùa thu
Cách miêu tả rất đặc biệt của tác giả về dòng sông
Thời điểm của đất nước khi tác giả sáng tác bài thơ
Nhà thơ là người trưởng thành trong cuộc kháng chiến nào?
Từ láy có tính chất gợi hình đầy sáng tạo của nhà thơ
Bài thơ là sự kết hợp giữa phương thức miêu tả và phương thức nào?
ô chữ bí ẩn
Bí ẩn
Bài thơ thể hiện sự cảm nhận tinh tế trước thiên nhiên của nhà thơ ở thời điểm nào?
CỦNG CỐ
? Vẽ bản đồ tư duy, khái quát lại nội dung bài học

"Với hình ảnh có giá trị tả thực về hiện tượng thiên nhiên này, tôi muốn gửi gắm suy ngẫm của mình : khi con người đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.
( Lời tâm sự của nhà thơ Hữu Thỉnh)
IV. LUYỆN TẬP
Vì sao tác giả không đặt tên bài thơ là Mùa thu, Chớm thu, Cảnh thu mà lại đặt là Sang thu?