Bài 24. Sang thu

Hữu Thỉnh
Tiết 121
Nhà thơ Hữu Thỉnh
-Ông là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
-Thơ Hữu Thỉnh trong sáng, sâu lắng và giàu suy tưởng.

-Ba tập thơ tiêu biểu:
+ Từ chiến hào tới thành phố
+Trường ca biển
+Thư mùa đông
Anh bộ đội Tăng - Thiết giáp Hữu Thỉnh 
(Ảnh tác giả cung cấp trên VanVn.net)
“Tôi có gần 30 năm mặc áo lính…Những phút ngồi trong hầm xe tăng, nghe tiếng bom B.52 rải thảm rầm rầm trên đầu. Một đợt, hai đợt, ba đợt,…sáu đợt. Thật ghê rợn. Qua mỗi trận bom lại thấy cuộc sống được kéo dài thêm. Những lúc thoát chết như vậy, mới thực sự biết giá trị của cuộc sống, quý trọng từng giờ, từng phút. Cho nên tự bảo phải làm sao cho cuộc sống có ý nghĩa”.
2. Tác phẩm



Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
Thu 1977
Sang thu
Khổ 1: Tín hiệu báo thu về
Khổ 2: Quang cảnh đất trời ngả dần sang thu
Khổ 3: Những thay đổi âm thầm trong lòng cảnh vật
Bố cục
Sang thu
Phần 1:Cảm xúc của nhà thơ trước khoảnh khắc giao mùa.
Phần 2:Những suy nghĩ, chiêm nghiệm của nhà thơ.
a. Cảm xúc của nhà thơ trước khoảnh khắc giao mùa
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Thu1977
hương ổi
gió se
Sương chùng chình
Sông
Chim
đám mây
nắng
cơn mưa
Sấm
hàng cây
“Tất cả những hình ảnh đẹp cũng đã được các nhà thơ cổ khai thác hết cả rồi. Tôi không muốn lặp lại nữa, nên giữa trời đất mênh mang, giữa cái khoảnh khắc giao mùa kì lạ thì điều khiến cho tâm hồn tôi phải lay động, phải giật mình để nhận ra, đó chính là hương ổi ”
Tin hương
“Mùi hương đó gợi nhớ đến tuổi ấu thơ, gợi nhớ đến buổi chiều vàng với một dòng sông thanh bình, một con đò lững lờ trôi, những đàn trâu bò no cỏ giỡn đùa nhau và những đứa trẻ ẩn hiện trong triền ổi chín ven sông.”
“… xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh tre, xanh trời, xanh bèo, có một màu xanh vàng đâm ngang của chiếc lá thu rơi”
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Thu 1977
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Bút pháp chấm phá, nghệ thuật nhân hóa=> đám mây như nhịp cầu giữa hạ và thu
“Bài thơ không chỉ báo cho người đọc biết thu đã trở về trong cảnh sắc thiên nhiên mà còn ngay trong cuộc sống con người, trong tâm hồn tôi và chắc với rất nhiều người yêu thơ”.
“Mây mùa hạ thường chứa nhiều màu sắc, thậm chí đầy dông bão, tựa hồ những ước mơ khát khao của tuổi trẻ. Những khát khao ấy thường lấy đi nhiều sức lực của tuổi trẻ... Sự dang dở, sự mất mát là một hiện thực chúng ta buộc phải chấp nhận trong cuộc sống của mình. Vì thế đám mây ấy chỉ “vắt nửa mình sang thu thôi”, nửa còn lại đã trở thành kí ức.”
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Tả thực: hiện tượng thiên nhiên (hiện tượng sấm, hàng cây) lúc sang thu
Ẩn dụ:
+ sấm: những vang động bất thường của ngoại cảnh, cuộc đời
+ hàng cây đứng tuổi: con người đã từng trải
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Ẩn dụ
Bước qua cuộc chiến, con người vững tin làm tất cả


Đất nước, dân tộc Việt Nam vững vàng trước mọi thử thách

Tả thực
Hiện tượng thiên nhiên (hiện tượng sấm, hàng cây) lúc sang thu
-Cảm xúc tinh tế và những chiêm nghiệm của nhà thơ trước thời khắc giao mùa.
-Tấm lòng thiết tha, trân trọng trước vẻ đẹp quê hương đất nước, niềm tin yêu vào cuộc sống mới.
III. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật
2. Nội dung
Hình ảnh giàu sức biểu cảm, gợi sự suy tưởng
- Sử dụng biện pháp tu từ: nhân hóa, ẩn dụ, phép đối, từ láy gợi hình,…
2
1
3
4
5
6
Cảnh vật sang thu
Tâm hồn thi sĩ
Điền những từ, cụm từ dưới đây vào ô trống để hoàn chỉnh sơ đồ:
Ngây ngất
Tín hiệu chớm thu
Những biến đổi âm thầm
Ngỡ ngàng
Trời đất trở mình
Ngẫm nghĩ
BÀI TẬP VỀ NHÀ
Làm bài Luyện tập trang 72
Dựa vào các hình ảnh, bố cục của bài thơ, viết một bài văn ngắn diễn tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời lúc sang thu.