Bài 24. Nước Đại Việt ta

Chào mừng caực em ủeỏn vụựi tieỏt hoùc hoõm nay
Nước Đại Việt ta
Tiết 97
Trích Bình Ngô đại cáo
Nguyễn Trãi
Nguyễn Trãi (1380 - 1442)
I. Đọc - tìm hiểu chú thích
1. Đọc
2. Tác giả - tác phẩm:
- Nguyễn Trãi (1380 - 1442).Là nhà yêu nước, người anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa TG.-Văn chính luận có vị trí đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp thơ của Nguyễn Trãi .
- Năm 1428 cuộc kháng chiến chống giặc Minh xâm lược của nhân dân ta hoàn toàn thắng lợi .Bình Ngô đại cáo đã được Nguyễn Trãi soạn thảo và công bố ngày 17 tháng chạp năm Đinh Mùi (đầu năm 1428)
- Cáo: thể văn chính luận có tính chất quy phạm chặt chẽ thời trung đại ,có chức năng công bố kết quả một sự nghiệp của vua chúa hoặc thủ lĩnh; có bố cục 4 phần.
+ Đoạn trích thuộc phần đầu của bài "Bình Ngô đại cáo".
3. Giải nghĩa từ
Đại thiên hành hóa
hoàng thượng nhược viết:
Cái văn:
Nhân nghĩa chi cử, yếu tại an dân,
Điếu phạt chi sư, mạc tiên khử bạo.
Duy ngã Đại Việt chi quốc,
Thực vi văn hiến chi bang.
Sơn xuyên chi phong vực ký thù,
Nam bắc chi phong tục diệc dị.
Tự Triệu, Đinh, Lý, Trần chi triệu tạo ngã quốc,
Dữ Hán, Đường, Tống, Nguyên nhi các đế nhất phương.
Tuy cường nhược thì hữu bất đồng,
Nhi hào kiệt thế vị thường phạp.
Cố Lưu Cung tham công dĩ thủ bại,
Nhi Triệu Tiết hiếu đại dĩ xúc vong.
Toa Đô ký cầm ư Hàm Tử quan,
Ô Mã hựu ế ư Bạch Đằng hải.
Kê chư vãng cổ,
Quyết hữu minh trưng.
Từng nghe:
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân,
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.
Như nước Đại Việt ta từ trước,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,
Núi sông bờ cõi đã chia,
Phong tục Bắc Nam cũng khác.
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời xây nền độc lập,
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương,
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,
Song hào kiệt đời nào cũng có.

Vậy nên:
Lưu Cung tham công nên thất bại
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong,
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô,
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã.
Việc xưa xem xét
Chứng cớ còn ghi.
Nước đại việt ta

Bố cục của đoạn trích : 3 phần:
2 câu đầu: Nguyên lí nhân nghĩa.
8 câu tiếp: Chân lí về sự tồn tại độc lập, có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.
6 câu còn lại : Sức mạnh của nguyên lí nhân nghĩa, của chân lí độc lập dân tộc.
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân,
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản
1. Vị trí và nguyên lí nhân nghĩa
-Dân an hưởng thái bình, hạnh phúc, phải trừ diệt mọi thế lực tàn bạo.
-Nhân nghãi gắn với lòng yêu nước chống giặc ngoại xâm.
-Nước Đại Việt ta là một đọan trích tiêu biểu trong áng thiên cổ hùng văn Bình Ngô đại cáo có nội dung tư tưởng sâu sắc.
Như nước Đại Việt ta từ trước,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,
Núi sông bờ cõi đã chia,
Phong tục Bắc Nam cũng khác.
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời xây nền độc lập,
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương,
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,
Song hào kiệt đời nào cũng có.
Câu hỏi thảo luận nhóm:
Nhiều ý kiến cho rằng: ý thức dân tộc ở đoạn trích "Nước Đại Việt ta" là sự tiếp nối và phát triển ý thức dân tộc ở bài thơ " Sông núi nước Nam".
Em có đồng ý như vậy không? Vì sao?
Sự tiếp nối và phát triển ý thức dân tộc của "Nước Đại Việt ta" so với "Sông núi nước Nam":
1.Tiếp nối:
- Văn bản "Nước Đại Việt ta" cũng khẳng định dân tộc ta có lãnh thổ, chủ quyền như trong "Sông núi nước Nam".
- Cả 2 văn bản đều thể hiện lòng tự tôn dân tộc. ("Đế")
2.Phát triển:
- Văn bản "Nước Đại Việt ta" còn khẳng định dân tộc ta là một dân tộc có : văn hiến, phong tục, lịch sử.
- Văn bản "Sông núi nước Nam" đề cao thần linh còn "Nước Đại Việt ta" đề cao vai trò của con người.
Câu hỏi:
Tại sao Nguyễn Trãi lại đưa "Văn hiến" lên vị trí hàng đầu so với các yếu tố khác?
Như nước Đại Việt ta từ trước,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,
Núi sông bờ cõi đã chia,
Phong tục Bắc Nam cũng khác.
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời xây nền độc lập,
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương,
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,
Song hào kiệt đời nào cũng có.

Như nước Đại Việt ta từ trước,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,
Núi sông bờ cõi đã chia,
Phong tục Bắc Nam cũng khác.
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời xây nền độc lập,
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương,
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,
Song hào kiệt đời nào cũng có.
2. Vị trí và chân lí độc lập dân tộc:
- Nền độc lập dân tộc ta đã được khẳng định với nền văn hiến lâu đời, lãnh thổ, chủ quyền,truyền thống lịch sử và nhân tài hào kiệt.
- Vị thế đáng tự hào của dân tộc ta so với các dân tộc khác, đặc biệt là so với các triều đại phong kiến phương Bắc.
- Quan niệm nhân văn tiến bộ :"nhân nghĩa cốt ở yên dân",làm nên đất nước là " hào kiệt đời nào cũng có"
Vậy nên:
Lưu Cung tham công nên thất bại
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong,
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô,
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã.
Việc xưa xem xét
Chứng cớ còn ghi.
Câu hỏi:
"Bình Ngô đại cáo" được coi như là bản Tuyên ngôn độc lập thứ hai trong lịch sử dân tộc ta. Có thể nói: nội dung cốt lõi, tinh thần và cả lời văn của bản Tuyên ngôn đó gói gọn trong đoạn trích "Nước Đại Việt ta".
Vì sao có thể nói như vậy ?
Sơ đồ trình tự lập luận của đoạn trích
"Nước Đại Việt ta":


3. Thực tiễn lịch sử
-Cường quốc đi xâm lược luôn bị thất bại bởi sức mạnh chính nghĩa.
- Thể hiệ�n quan niệm tiến bộ về đất nước :bao gồm không chỉ cương vực địa phận mà cả những giá trị tinh thần như văn hóa, truyền thống ,tài năng của con người..
4/ Nghệ thuật:Đoạn văn tiêu biểu cho nghệ thuật hùng biện của văn học trung đại:
+ Viết theo thể văn biền ngẫu
+ Lập luận chặt chẽ ,chứng cứ hùng hồn,lời văn trang trọng ,tự hào.
5/ Ý� nghĩa văn bản:Nước Đại Việt ta thể hiện quan niệm, tư tưởng tiến bộ của Nguyễn Trãi về tổ quốc,đất nước và có ý nghĩa như bản tuyên ngôn độc lập.
* Ghi nhớ SGK/T69
Vì sao người biên soạn sách giáo khoa lại đặt tên cho đoạn trích là "Nước Đại Việt ta"?
Hãy so sánh để chỉ ra sự giống nhau và khác nhau của 3 văn bản đã học: Chiếu dời đô, Hịch tướng sĩ, Bình Ngô đại cáo
Xin chân thành cảm ơn
Ban giám khảo,
các thầy cô giáo
và các em học sinh!