Bài 24. Nước Đại Việt ta

Ngữ văn 8
GV: Ho�ng Dỡnh B?o
Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ
Kiểm tra bài cũ
1. Đọc thuộc lòng đoạn “Ta thường tới bữa quên ăn … vui lòng” trong văn bản Hịch tướng sĩ.

2.Nội dung chính của đoạn văn đó là gì?
A. Lòng yêu nước, căm thù giặc cao độ của Trần Quốc Tuấn.
B. Tâm trạng lo lắng cao độ của Trần Quốc Tuấn.
C. Kêu gọi tinh thần đấu tranh của các tướng sĩ.
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I. Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
?Hãy nhớ lại kiến thức về tác giả Nguyễn Trãi đã được học trong bài “ Bài ca Côn Sơn” ở lớp 7 và trình bày những gì em biết về Nguyễn Trãi.
Nguyễn Trãi(1380-1442)
- L� nh� yờu nu?c, anh hựng dõn t?c.
- ễng tham gia kh?i nghia Lam Son v?i vai trũ r?t l?n, bờn c?nh Lờ L?i trong cu?c khỏng chi?n ch?ng quõn Minh xõm lu?c v� xõy d?ng d?t nu?c.
-V?i nh?ng dúng gúp to l?n cho n?n van h?c, ụng dó du?c UNESCO cụng nh?n l� danh nhõn van hoỏ th? gi?i (1980)
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I. Tìm hiểu chung.
1.Tác giả .

2.Tác phẩm:
“Bình Ngô Đại Cáo” bằng chữ Hán
-Bình:

-Ngô:


-Đại cáo:
Dẹp yên
Tên nước Ngô (Trung Quốc)
Công bố sự kiện trọng đại
→Bình Ngô đại cáo:Tuyên bố về sự nghiệp đánh dẹp giặc Ngô (giặc Minh).
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I. Tìm hiểu chung.
1.Tác giả:

2.Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh ra đời.
?Căn cứ vào chú thích( *)SGK,hãy cho biết hoàn cảnh ra đời của “Bình Ngô đại cáo” và vị trí đoạn trích “ Nước Đại Việt ta”.
- “Bình Ngô đại cáo” do Nguyễn Trãi thừa lệnh Lê Thái Tổ soạn thảo, đây là một bài cáo có ý nghĩa trọng đại của một bản tuyên ngôn độc lập , được công bố vào ngày 17 tháng chạp năm Đinh Mùi (tức đầu năm 1428)sau khi quân ta đại thắng , diệt trừ và làm tan rã 15 vạn viện binh của giặc , buộc Vương Thông phải giảng hoà chấp nhận rút quân về nước.
- Đoạn trích “Nước Đại Việt ta” là phần đầu bài “Bình Ngô đại cáo”, nhan đề đoạn trích do người biên soạn sách giáo khoa đặt.
Sau chiến thắng quân Minh.
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)


I. Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.

2.Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh ra đời.
b.Thể loại.
? Căn cứ vào phần chú thích( * )SGK, hãy nêu đặc điểm của thể cáo?
*Đặc điểm của thể cáo:
Là thể văn nghị luận cổ.
-Tác giả: Thường được vua chúa hoặc các thủ lĩnh dùng.
-Nội dung :Trình bày một chủ trương hay công bố một kết quả của một sự nghiệp để mọi người cùng biết.
-Lời văn: Phần lớn được viết theo thể văn biền ngẫu(không có vần hoặc có vần,thường có đối,câu dài ngắn không gò bó,mỗi cặp hai vế đối nhau).
Cáo
?Văn bản này thuọc thể loại nào?
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I. Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.

2.Tác phẩm:

3. Đọc và tìm bố cục.
Đọc với giọng điệu trang trọng,hùng hồn,tự hào.Chú ý tính chất câu văn biền ngẫu cân xứng,nhịp nhàng.

NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo)
Từng nghe:
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân,
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.
Như nước Đại Việt ta từ trước ,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,
Núi sông bờ cõi đã chia,
Phong tục Bắc Nam cũng khác.
Từ Triệu,Đinh,Lí,Trần bao đời xây nền độc lập,
Cùng Hán,Đường,Tống,Nguyên mỗi bên xưng đế một phương,
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,
Song hào kiệt đời nào cũng có.
Vậy nên:
Lưu Cung tham công nên thất bại,
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong,
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô,
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã.
Việc xưa xem xét
Chứng cớ còn ghi. (Nguyễn Trãi)
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả

2.Tác phẩm:
?Văn bản này chia làm mấy phần? Nêu nội dung từng phần?
Bố cục bài cáo nói chung.
1/Phần1: Nêu luận đề chính nghĩa.
2/Phần2: Lên án tội ác của giặc.

3/Phần3:Kể lại quá trình chiến đấu và chiến thắng.

4/Phần4: Tuyên bố thắng lợi và nêu cao chính nghĩa.
Bố cục bài “Bình Ngô đại cáo”: 3 phần.
Phần1: Hai câu đầu : Nguyên lí nhân nghĩa.
Phần2: Tám câu thơ tiếp theo: Chân lí về sự tồn tại độc lập của dân tộc.
Phần3: Còn lại. Sức mạnh của chân lí nhân nghĩa.
3. Đọc và tìm bố cục.
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.

II. Tìm hiểu văn bản:




Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân ,
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.
?Qua hai câu “Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân –Quân điếu phạt trước lo trừ bạo”,có thể hiểu cốt lõi tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi là gì?
1.Nguyên lí nhân nghĩa.
*Nhân nghĩa:
yên dân
trừ bạo
(làm cho dân được hưởng thái bình hạnh phúc)
(muốn yên dân thì phải diệt trừ mọi thế lực bạo tàn )
→Nhân nghĩa không những trong quan hệ giữa người với người mà còn trong quan hệ dân tộc.
Nhân nghĩa gắn liền với chủ nghĩa yêu nước chống xâm lược. Nhân nghĩa là hướng đến dân, đem lại cuộc sống ấm no,yên bình cho dân,muốn vậy phải tiêu diệt giặc ác tham tàn bạo ngược, kẻ thù của dân, đem lại cuộc sống thái bình.
=> Chính là chân lý khách quan, là nguyên lý gốc,là nguyên nhân mọi thắng lợi của nghĩa quân Lam Sơn, của nhân dân Đại Việt trong cuộc đấu tranh chống giặc Minh, là điểm tựa, là linh hồn của Bình Ngô đại cáo .
? Đặt trong hoàn cảnh lúc bấy giờ,thì người dân mà tác giả nói tới là ai?Kẻ bạo ngược mà tác giả nói tới là kẻ nào?
 Cốt lõi tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi là “yên dân”và “trừ bạo”.Nhân nghĩa là lo cho nước,cho dân và gắn liền với yêu nước chống ngoại xâm.
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.


II. Tìm hiểu văn bản :




1.Nguyên lí nhân nghĩa.

?Để khẳng định chủ quyền độc lập dân tộc,tác giả đã dựa vào những yếu tố nào ?
Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc đại việt
Văn hiến lâu
đời
Lãnh thổ riêng
Chế độ, chủ quyền riêng
2.Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.
 Những yếu tố căn bản để xác định độc lập chủ quyền của dân tộc là:
+nền văn hiến lâu đời
+cương vực,lãnh thổ riêng +phong tục,tập quán riêng. +lịch sử riêng
+chế đô,chủ quyền riêng
Phong tục riêng
Lịch sử riêng
Trầu têm cánh phượng
Tục mời trầu
Bộ đồ ăn trầu
Nhuộm răng đen
Van Miếu Quốc tử giám
Chùa Một cột
Tháp Phổ Minh
Khu di tích Nguyễn Trãi
Dền thờ Vua Dinh- Vua Lê
Cố đô Hoa Lư
Thành nhà Hồ
Hồ Gươm
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.


II. Tìm hiểu văn bản :




1.Nguyên lí nhân nghĩa.

*Thảo luận: (3 phút)
Nhiều ý kiến cho rằng ý thức dân tộc của đoạn trích Nước Đại Việt ta là sự tiếp nối và phát triển ý thức dân tộc ở bài Sông núi nước Nam đã học ở lớp 7,vì sao?(Gợi ý: Hãy tìm hiểu xem những yếu tố nào đã được nói tới trong bài Sông núi nước Nam và những yếu tố nào mới được bổ sung trong Nước Đại Việt ta?)
2.Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.
 Những yếu tố căn bản để xác định độc lập chủ quyền của dân tộc là:
+nền văn hiến lâu đời
+phong tục,tập quán riêng.
+lịch sử riêng
+chế đô,chủ quyền riêng
+cương vực lãnh thổ riêng
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.


II. Tìm hiểu văn bản :




1.Nguyên lí nhân nghĩa .

NAM QU?C SON H�
Nam qu?c son h� Nam d? cu
Ti?t nhiờn d?nh ph?n t?i thiờn thu
Nhu h� ngh?ch l? lai xõm ph?m
Nh? d?ng h�nh khan th? b?i hu.

Dịch thơ:
SÔNG NÚI NƯỚC NAM
Sông núi nước Nam vua Nam ở
Vằng vặc sách trời chia xứ sở
Giặc dữ cớ sao phạm đến đõy
Chúng mày nhất định phải tan vỡ.
(Lê Thước-Nam Trân dịch)
2.Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.
 Những yếu tố căn bản để xác định độc lập chủ quyền của dân tộc là:
+nền văn hiến lâu đời
+phong tục,tập quán riêng.
+lịch sử riêng
+chế đô,chủ quyền riêng
+cương vực lãnh thổ riêng
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.


II. Tìm hiểu văn bản :




1.Nguyên lí nhân nghĩa .

2.Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.
 Những yếu tố căn bản để xác định độc lập chủ quyền của dân tộc là:
+nền văn hiến lâu đời
+phong tục,tập quán riêng.
+lịch sử riêng
+chế đô,chủ quyền riêng
Sông núi nước Nam
Nước Đại Việt ta
-Lãnh thổ
-Chủ quyền
-Lãnh thổ
-Chủ quyền
-Văn hiến
-Phong tục tập quán
-Lịch sử
+cương vực lãnh thổ riêng
* Cú y?u t? th?n linh (D?a v�o sỏch tr?i)
* Khụng d?a v�o y?u t? th?n linh m� d?a v�o l?ch s?
TIẾT 97 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.


II. Tìm hiểu văn bản :




1.Nguyên lí nhân nghĩa.

2.Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.
 Những yếu tố căn bản để xác định độc lập chủ quyền của dân tộc là:
+nền văn hiến lâu đời
+phong tục,tập quán riêng.
+lịch sử riêng
+chế đô,chủ quyền riêng
+cương vực lãnh thổ riêng
-Theo Nguyễn Trãi,văn hiến, truyền thống lịch sử là yếu tố cơ bản nhất, là hạt nhân xác định dân tộc. Điều mà kẻ xâm lược luôn tìm cách phủ định (văn hiến nước Nam) thì chính là thực tế, tồn tại với sức mạnh của chân lí khách quan. Đó là sức mạnh trường tồn của dân tộc mà kẻ thù không bao giờ huỷ diệt được.
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.


II. Tìm hiểu văn bản :




1.Nguyên lí nhân nghĩa.


?Để tăng sức thuyết phục cho bản Tuyên ngôn độc lập ,nghệ thuật văn chính luận của Nguyễn Trãi có gì đặc sắc?Hãy phân tích tác dụng của chúng.
Nghệ thuật: Liệt kê, so sánh đối lập câu văn dài ngắn khác nhau.

Khẳng định Đại Việt có chủ quyền ngang hàng với phương Bắc.
2.Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.
 Những yếu tố căn bản để xác định độc lập chủ quyền của dân tộc là:
+nền văn hiến lâu đời
+phong tục,tập quán riêng.
+lịch sử riêng
+chế đô,chủ quyền riêng
+cương vực lãnh thổ riêng
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.


II. Tìm hiểu văn bản :




1.Nguyên lí nhân nghĩa.


 Bằng những từ ngữ thể hiện tính chất khẳng định và biện pháp so sánh đối lập.Nguyễn Trãi thể hiện niềm tự hào dân tộc và khẳng định sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.
2.Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.

Vậy nên:
Lưu Cung tham công nên thất bại,
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong,
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô,
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã.
Việc xưa xem xét
Chứng cớ còn ghi.
?Sức mạnh của nhân nghĩa, sức mạnh của độc lập dân tộc được thể hiện như thế nào trong văn bản này?
3.Sức mạnh của nhân nghĩa và sức mạnh của chân lí độc lập dân tộc.
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.


II. Tìm hiểu văn bản :




1.Nguyên lí nhân nghĩa.

2.Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.


3.Sức mạnh của nhân nghĩa và sức mạnh của chân lí độc lập dân tộc.
Dẫn chứng lịch sử:
+ Lưu cung- thất bại
+Triệu Tiết - tiêu vong
+……..bắt sống Toa Đô
+……..giết tươi Ô Mã.
Việc xưa xem xét
Chứng cớ còn ghi.
Dẫn chứng từ thực tế lịch sử, tiêu biểu, chọn lọc, chính xác.
- Sự thất bại của chiến tranh phi nghĩa
Sự thắng lợi của chiến tranh chính nghĩa.
Kh?ng d?nh chõn lớ ch? quy?n d?c l?p, s?c m?nh n?n van hi?n.
TIẾT 97 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.


II. Tìm hiểu văn bản :




1.Nguyên lí nhân nghĩa.

2.Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.

Th?o lu?n: S?c thuy?t ph?c c?a van chớnh lu?n Nguy?n Trói l� ? ch? k?t h?p gi?a lớ l? v� th?c ti?n. Qua do?n trớch trờn, hóy ch?ng minh.

3.Sức mạnh của nhân nghĩa và sức mạnh của chân lí độc lập dân tộc.
 Tác giả đã lấy “chứng cớ còn ghi” để khẳng định cho sức mạnh của chính nghĩa và sức mạnh của chân lí độc lập dân tộc:kẻ xâm lược là kẻ phản nhân nghĩa,nhất định thất bại.
TIẾT 97 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.


II. Tìm hiểu văn bản :




1.Nguyên lí nhân nghĩa.

2.Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.


3.Sức mạnh của nhân nghĩa và sức mạnh của chân lí độc lập dân tộc.
 Tác giả đã lấy “chứng cớ còn ghi” để khẳng định cho sức mạnh của chính nghĩa và sức mạnh của chân lí độc lập dân tộc:kẻ xâm lược là kẻ phản nhân nghĩa, nhất định thất bại.
-Về lí lẽ: tác giả nêu lên tư tưởng nhân nghĩa và nền độc lập của dân tộc ta như một chân lí có tính chất hiển nhiên, lâu đời.
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân diếu phạt trước lo trừ bạo
-Về thực tiễn :tác giả đưa ra hàng loạt chứng cớ hiển nhiên :
+Các triều đại nước ta tồn tại song song, ngang hàng với các triều đại Trung Quốc.
+Những kẻ xâm lược nước ta như Lưu Cung,Triệu Tiết …đều bị thất bại, tiêu vong. Đó là sự thật lịch sử không thể chối cãi.
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.


II. Tìm hiểu văn bản :




1.Nguyên lí nhân nghĩa.

2.Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt.



3.Sức mạnh của nhân nghĩa và sức mạnh của chân lí độc lập dân tộc.


III/Tổng kết:
Thử khái quát trình tự lập luận của đoạn trích Nước Đại Việt ta bằng một sơ đồ.
-Để tổng kết lại những nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích và nội dung chính của đoạn trích “Nước Đại Việt ta”.
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)











Sơ đồ lập luận
Yên dân
Nguyên lí nhân nghĩa
Lịch sử
riêng
Chân lí về sự tồn tại độc lập có chủ
quyền của dân tộc Đại Việt
Văn hiến
lâu đời
Lãnh thổ
riêng
Phong tục
riêng
Chế độ chủ
quyền riêng
Sức mạnh của nhân nghĩa,sức mạnh của độc lập dân tộc
Trừ bạo
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)

I.Tìm hiểu chung.


II. Tìm hiểu văn bản :









III. Tổng kết:
Từ những nội dung đã học, em hãy rút ra ý nghĩa của văn bản?
- Em hãy nêu giá trị nghệ thuật của văn bản?
1. Nghệ thuật:
-Viết theo thể văn biền ngẫu.
-Lập luận chặt chẽ, chứng cứ hùng hồn, lời văn trang trọng, tự hào.
2. Ý nghĩa:
Nước Đại Việt ta thể hiện quan niệm, tư tưởng tiến bộ của Nguyễn Trãi về tổ quốc, đất nước và có ý nghĩa như bản tuyên ngôn độc lập.
B?n d? tu duy
TIẾT 98 - VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)



II. Tìm hiểu văn bản :








III/Tổng kết.
Em hãy nối mỗi thể văn với một chức năng tương ứng
Thường dùng để công bố kết quả một sự nghiệp.

Trình bày một chủ trương, đường lối.


Khích lệ tinh thần binh sĩ, nhân dân trong cuộc đấu tranh chống thù trong giặc ngoài.
1.Chiếu
3.Cáo
2.Hịch
IV/Luyện tập:
I.Tìm hiểu chung.
TIẾT 98 VĂN BẢN NƯỚC ĐẠI VIỆT TA
(Trích Bình Ngô đại cáo -Nguyễn Trãi)
I.Tìm hiểu chung.







III. Tổng kết
II. Tìm hiểu văn bản :
IV. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
*Bài cũ:
-Tập đọc diễn cảm và học thuộc nội dung đoạn trích.
-Học thuộc nội dung bài ghi và phần ghi nhớ.
Soạn bài: Bàn luận về phép học
*Bài mới:
Tiết học đến đây kết thúc.
Kính chúc quý thầy cô,
chúc các em mạnh khoẻ, hạnh phúc!