Bài 24. Nói với con

Ngữ văn 9
BàI 24 - tiết 122
nói với con
I-Giới thiệu tác giả, tác phẩm
1. T¸c gi¶
2. T¸c phÈm
C©u hái:
Dùa vµo chó thÝch SGK, em h·y giíi thiÖu ®«i nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm?
1.T¸c gi¶
2. Tác phẩm
- Bài thơ sáng tác năm 1980, in trong cuốn "Thơ Việt Nam" (1945-1985), nhà xuất bản Giáo Dục 1997
II. Hướng dẫn đọc- Tìm hiểu chung.
1. Đọc: Giọng nhẹ nhàng, thiết tha như lời tâm tình.
2. Chú thích: SGK
3. Tìm hiểu thể thơ: Thơ tự do, câu vần theo mạch cảm xúc.

cÂU HỏI:
Em hãy nêu chủ đề bài thơ ?

4. Chủ đề bài thơ: Lời người cha nói với con về lòng yêu thương con cái, ước mong thế hệ mai sau tiếp nối xứng đáng, phát huy truyền thống của tổ tiên, quê hương.


Văn bản được chia làm mấy phần ? Nội dung của mỗi phần?
?
5. Bố cục
V¨n b¶n ®­îc chia lµm hai phÇn
PhÇn 1: Tõ ®Çu ®Õn “ngµy ®Çu tiªn ®Ñp nhÊt trªn ®êi”) : Con lín lªn trong t×nh yªu th­¬ng, sù n©ng ®ì cña cha mÑ trong cuéc sèng lao ®éng cña quª h­¬ng.
PhÇn 2: ( cßn l¹i): Lßng tù hµo víi søc sèng m¹nh mÏ, bÒn bØ, víi truyÒn thèng cao ®Ñp cña quª h­¬ng vµ niÒm mong ­íc con h·y kÕ tôc xøng ®¸ng truyÒn thèng ®ã.
Bài thơ có mạch cảm xúc như thế nào ?
?
6. Mạch cảm xúc

Mở rộng thành
Từ tình cảm riêng
Tình cảm chung
Từ tình cảm với con với gia đình
Tình cảm quê hương
Nâng lên
Từ kỷ niệm gần gũi
Thành lẽ sống
III. Đọc, hiểu văn bản.
1.Con lín lªn trong t×nh yªu th­¬ng cña cha mÑ, sù ®ïm bäc cña quª h­¬ng.
a. Con lín lªn trong t×nh yªu th­¬ng cña cha mÑ.
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười

Bốn câu thơ trên có cách diễn đạt như thế nào? Những hình ảnh "chân phải", "chân trái" "một bước", "hai bước" giúp em hình dung ra điều gì ?
?
Chân phải- cha
Chân trái- mẹ
Một bước- tiếng nói
Hai bước- tiếng cười
Những hình ảnh cụ thể,
cách nói ngây thơ-->Tình
cảm gia đình quấn quýt,
ngọt ngào êm ái.
Con lớn lên từng ngày trong tình
yêu thương, mong chờ của cha mẹ
Tình yêu quê hương được bộc lộ qua hình ảnh thơ nào ? Em hiểu "người đồng mình" là gì ? Tìm cụm từ có nghĩa tương đương? Cụm từ đó có thể thay thế được không ? Tại sao ?
b. Con lớn lên trong sự đùm bọc của quê hương.
?
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
- Người đồng mình: Người vùng mình, miền mình.
-Cụm từ đồng nghĩa: Người quê mình, bản mình.
- Nhưng không nên thay vì đây là cách nói mộc mạc giản dị đầy hình ảnh của người dân tộc Tày.
?
Cách dùng động từ "cài", "ken" ngoài nghĩa miêu tả còn nghĩa nào nữa?
Em cảm nhận như thế nào về câu thơ:
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
- Cuộc sống lao động cần cù, êm đềm và tươi
vui của "người đồng mình ".
- Động từ "cài", "ken" còn nói lên tình cảm gắn bó quấn quýt trong lao động, làm ăn của người đồng mình.



Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Em hiểu "hoa", tấm lòng" ở đây như thế nào?
?

Rừng cho hoa ---> Quê hương thơ mộng.
Con đường cho những tấm lòng ---> Nghĩa tình.

Động từ cho được nhắc lại hai lần có tác dụng gì ?
?
Động từ cho được nhắc lại hai lần khẳng định quê hương nuôi dưỡng, che chở con người cả về tâm hồn và lối sống.


ở khổ thơ một người cha nói với con về điều gì?
Cha nhắc lại kỷ niệm về ngày cưới "ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời" với con nhằm mục đích gì ?
?


-Cha nói với con

Về tình yêu thương của cha mẹ.

Về sự chở che của quê hương.




2. Những đức tính cao đẹp của người đồng mình và mong muốn của cha đối với con.
Ng­êi ®ång m×nh th­¬ng l¾m con ¬i
Cao ®o nçi buån
Xa nu«i chÝ lín
DÉu lµm sao th× cha vÉn muèn
Sèng trªn ®¸ kh«ng chª ®¸ gËp ghÒnh
Sèng trong thung kh«ng chª thung nghÌo ®ãi
Sèng nh­ s«ng nh­ suèi
Lªn th¸c xuèng ghÒnh
Kh«ng lo cùc nhäc.
Ng­êi cha nãi víi con vÒ nh÷ng ®øc tÝnh nµo cña ng­êi ®ång m×nh ? Vµ mong muèn ë con ®iÒu g×?
?
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
-Nghệ thuật: so sánh cái cụ thể với cái trìu tượng.
-Tác dụng: Làm câu thơ có hình ảnh.
- ý nghĩa: Lời động viên, động lực mà cha muốn truyền cho con
-> Bền gan, vững chí
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc.
- Hoµn c¶nh sèng khã kh¨n, nghÌo khæ.
- NghÖ thuËt: Tõ phñ ®Þnh, so s¸nh, thµnh ng÷, ®iÖp tõ.
-> Ng­êi ®ång m×nh sèng m¹nh mÏ, thuû chung v­ît mäi khã kh¨n.
-> Cha mong con sèng thuû chung, ©n nghÜa, gi¶n dÞ, hån nhiªn, cã ý chÝ.
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
NghÖ thuËt: §èi lËp
-> Ng­êi ®ång m×nh méc m¹c, giµu chÝ khÝ, niÒm tin

Câu thơ:
"Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục"

Gợi cho em liên tưởng và suy nghĩ gì ?
"Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục"

- Bằng sự lao động cần cù nhẫn nại hàng ngày, người đồng mình đã làm nên quê hương với truyền thống, với phong tục tập quán tốt đẹp.
-> Niềm tự hào về truyền thống quê hương.
-> Người cha mong muốn con biết tự hào với truyền thống quê hương, dặn dò con cần tự tin mà vững bước trên đường đời.
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con
Người cha muốn nói với con điều gì?

Em cảm nhận như thế nào về tình cảm của người cha đối với con trong bài thơ ? Điều lớn lao nhất mà người cha muốn truyền cho con qua những lời này là gì ?
Qua những lời người cha nói với con, có thể thấy tình cảm của người cha đối với con, thật trìu mến thiết tha và tin tưởng.
Điều lớn lao nhất mà người cha nói với con chính là lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm tự tin khi bước vào đời
IV. Tổng kết
-Nhận xét về những nét nghệ thuật đặc sắc của bài thơ "Nói với con" ? ( Giọng thơ, những hình ảnh được lập lại có ý nghĩa gì ? Cách cảm cách nghĩ qua những hình ảnh thơ cụ thể ?)
-Bài thơ diễn tả tình cảm gì ? Qua đó rút ra bài học gì ?
Sơ đồ tổng kết
Nói với con
Giọng thơ trìu mến, thiết
tha, hình ảnh cụ thể,
mộc mạc có tính khái
quát và giàu chất thơ
Bài học vào đời
Tình cảm gia
đình,tình yêu
quê hương
Niềm tự hào
về truyền
thống
V. Luyện tập
Bài tập 1: Trắc nghiệm
Câu 1: Qua bài thơ nói với con, nhà thơ muốn gửi gắm điều gì ?
A. Tình yêu quê hương sâu nặng.
B. Triết lý về cội nguồn sinh dưỡng của mỗi người.
C. Niềm tự hào về sức sống mạnh mẽ,bền bỉ của quê hương.
D. Gồm cả ba ý trên.
Câu 1: Qua bài thơ nói với con, nhà thơ muốn gửi gắm điều gì ?
A. Tình yêu quê hương sâu nặng.
B. Triết lý về cội nguồn sinh dưỡng của mỗi người.
c. Niềm tự hào về sức sống mạnh mẽ,bền bỉ của quê hương.
D. Gồm cả ba ý trên.
D
Câu 2: Dòng nào sau đây nêu đúng những đức tính tốt đẹp của "Người đồng mình" ?
A. Cần cù, chịu khó, anh dũng, bất khuất.
B. Bền bỉ, nhẫn nại, chịu đựng, hy sinh.
C. Hồn nhiên, mộc mạc, nghĩa tình, giàu chí khí.
D. Thẳng thắn, trung thực, bền bỉ, dẻo dai.
Câu 2: Dòng nào sau đây nêu đúng những đức tính tốt đẹp của "Người đồng mình" ?
A. Cần cù, chịu khó, anh dũng, bất khuất.
B. Bền bỉ, nhẫn nại, chịu đựng, hy sinh.
C. Hồn nhiên, mộc mạc, nghĩa tình, giàu chí khí.
D. Thẳng thắn, trung thực, bền bỉ, dẻo dai.
C
Bài tập 2: Tưởng tượng em là đứa con trong bài thơ "Nói với con", hãy thưa lại lời cha căn dặn.
Bài tập về nhà
- Học thuộc bài thơ.
- Viết một đoạn văn (Bài tập 2)
- Soạn bài: Nghị luận về một đoạn thơ,bài thơ.
Xin chân thành cảm ơn
và kính chúc
Các thầy cô mạnh khoẻ!