Bài 24. Nói với con

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
CÁC THẦY, CÔ GIÁO
Về dự giờ Ngữ văn Lớp 9B
Ngữ văn 9
Kiểm tra bài cũ
Trả lời các câu hỏi sau bằng cách chọn và ghi lại đáp án đúng nhất.
Câu 1. Hữu Thỉnh thuộc lớp nhà thơ trưởng thành vào thời kỳ nào?
A. Kháng chiến chống Pháp.
B. Thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ.
C. Thời kỳ cuối của cuộc kháng chiến chống Mỹ.
D. Sau năm 1975.
Câu 2. Bài "Sang thu" của Hữu Thỉnh viết về chủ đề nào?
A. Cảnh sắc nông thôn Việt Nam. B. Cảnh sắc miền núi Việt Nam.
C. Cảnh sắc đất trời khi thu sang D. Cảnh sắc những thành phố Việt Nam
Câu 3. Hai câu thơ : " Sương chùng chình qua ngõ - Hình như thu đã về "
sử dụng phép tu từ nào?
A. Nhân hoá. B. So sánh. C. Hoán dụ D. Điệp ngữ.
Câu 4. Hai dòng thơ: " Sấm cũng bớt bất ngờ - Trên hàng cây đứng tuổi" có những ý nghĩa nào?
A.Chỉ có nghĩa tả thực. B. Chỉ có nghĩa ẩn dụ. C. Có cả nghĩa tả thực và nghĩa ẩn dụ.
Câu 5. ý nào nói đúng cảm xúc của tác giả trong bài thơ "Sang thu"?
A. Hồn nhiên tươi trẻ . B. Mới mẻ, tinh tế.
C. Lãng mạn, siêu thoát. D. Mộc mạc, chân thành.
Đáp án phần kiểm tra bài cũ
Câu 1. Hữu Thỉnh thuộc lớp nhà thơ trưởng thành vào thời kỳ nào?
A. Kháng chiến chống Pháp.
B. Thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ.
C. Thời kỳ cuối của cuộc kháng chiến chống Mỹ.
D. Sau năm 1975.
Câu 2. Bài "Sang thu" của Hữu Thỉnh viết về chủ đề nào?
A. Cảnh sắc nông thôn Việt Nam. B. Cảnh sắc miền núi Việt Nam.
C. Cảnh sắc đất trời khi thu sang D. Cảnh sắc những thành phố Việt Nam
Câu 3. Hai câu thơ : " Sương chùng chình qua ngõ - Hình như thu đã về "
sử dụng phép tu từ nào?
A. Nhân hoá. B. So sánh. C. Hoán dụ D. Điệp ngữ.
Câu 4. Hai dòng thơ: " Sấm cũng bớt bất ngờ - Trên hàng cây đứng tuổi" có những ý nghĩa nào?
A. Chỉ có nghĩa tả thực. B. Chỉ có nghĩa ẩn dụ. C. Có cả nghĩa tả thực và nghĩa ẩn dụ.
Câu 5. ý nào nói đúng cảm xúc của tác giả trong bài thơ "Sang thu"?
A. Hồn nhiên tươi trẻ . B. Mới mẻ, tinh tế.
C. Lãng mạn, siêu thoát. D. Mộc mạc, chân thành.
NÓI VỚI CON
Y Phương
Bài 24 - Tiết 122
Văn bản:
Tác giả: Y Phương
- Sinh năm :1948.
- Tên khai sinh: Hứa Vĩnh Sước.
Dân tộc Tày.
Quê: Trùng Khánh, Cao Bằng
- Thơ Y Phương thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ, trong sáng và cách tư duy gi�u hình ảnh của người miền núi.
- Tác phẩm tiêu biểu:
+ Người núi Hoa (1982)
+ Tiếng hát tháng giêng (1986)
+ Đàn then (1996)




Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.

Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn

Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.
Nói với con
Y Phương

* Hoàn cảnh sáng tác:
1980, thời điểm đất nước còn gặp rất nhiều khó khăn, vấn đề về lẽ sống chân chính được nhiều người nói tới.
* Thể thơ:
Tù do.
* Phương thức biểu đạt:
Biểu cảm
* Cảm xúc chủ đạo:
Qua lời nói với con, Y Phương bộc lộ tình cảm gia đình, tình yêu và niềm tự hào về quê hương, dân tộc.
* Bố cục:
2 phần:
+ Phần 1 (đoạn 1): Nói với con về cội nguồn.
+ Phần 2 (đoạn 2): Nói với con về những đức
tính của người đồng mình
a. Khung cảnh gia đình:
"Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười"
- Lời thơ giản dị, tự nhiên, ngắn gọn.
- Điệp cấu trúc câu: Tái hiện những bước đi chập chững của con.
- Cách diễn đạt độc đáo.
=> Tái hiện khung cảnh gia đình đầm ấm, quấn quýt. Con được lớn lên trong sự mừng vui, chờ đón, yêu thương của cha mẹ.
b. Nói với con về cội nguồn:
* Quê hương :
+ Con người quê hương:
"Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát"
- Cách gọi thân thương, trìu mến: " Người đồng mình"
+ Thiên nhiên quê hương:
"Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng"
- Nghệ thuật nhân hoá
- Các động từ "đan", "cài": Miêu tả cụ thể công việc lao động và cho thấy sự cần
cù khéo léo.
- Hình ảnh " Vách nhà ken câu hát": Biểu trưng cho cuộc sống tươi vui, lạc quan.
=> Người quê hương có cuộc sống lao động cần cù, tươi vui và con du?c l?n lờn trong cuộc sống lao động ấy.
nhấn mạnh tấm lòng bao dung, rộng mở của núi rừng
=> Thiên nhiên quê hương thật tươi đẹp nghĩa tình và con được lớn lên trong thiên nhiên ấy.
quê hương.
và ẩn dụ
* Gia đình:
"Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời"

Sử dụng từ ngữ : " mãi nhớ về"
=> Khẳng định: Cha, mẹ luôn nhớ về những ngày hạnh phúc để tạo dựng cho con không khí gia đình thuận hoà, êm ấm, điều kiện sống tốt nhất để con lớn lên, trưởng thành.
b. Nói với con về cội nguồn:
* Quê hương :
+ Con người quê hương:
"Người đồng mình yêu lắm .
Vách nhà ken câu hát "
+ Thiên nhiên quê hương:
"Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng"
=> Người quê hương có cuộc sống lao động cần cù, tươi vui và con trưởng thành trong cuộc sống lao động ấy.
=> Thiên nhiên quê hương thật tươi đẹp nghĩa tình và con được lớn lên trong thiên nhiên ấy.
* Gia đình:
"Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời"
=> Khẳng định: Cha, mẹ luôn nhớ về những ngày hạnh phúc để tạo dựng cho con không khí gia đình thuận hoà, êm ấm, điều kiện sống tốt nhất để con lớn lên, trưởng thành.
?Y Phương là người cha yêu thương con thắm thiết, yêu quê hương sâu nặng.
Nhà thơ muốn nhắc nhở con về cội nguồn sinh dưỡng để con biết yêu quý, trân trọng quê hương và gia đình.

Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc.


Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn

Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục

Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.
Ý 1
Ý 2
Hoạt động nhóm
* Thời gian : 05 phút
* Nội dung tìm hiểu: Các nhóm trả lời câu hỏi 1,2,3,4 theo định hướng sau:
+ Nhóm 1 - 2 - 3 tìm hiểu phần văn bản: "Người đồng mình . Không lo cực nhọc"
+ Nhóm 4 - 5 - 6 tìm hiểu phần văn bản : " Người đồng mình . Nghe con"
Câu 1:
Chỉ ra những nét đặc sắc về nghệ thuật ở những dòng thơ mà Y Phương nói về đức tính của người đồng mình?
Câu 2:
Qua những biện pháp nghệ thuật ấy Y Phương muốn nói tới đức tính nào của người đồng mình?
Câu 3:
Để dặn con, Y Phương đã sử dụng cách nói như thế nào?
Câu 4:
Qua cách nói ấy em hiểu nhà thơ muốn con phải biết sống như thế nào?
.
Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn.
* " Người đồng mình . nuôi chí lớn

Cách nói ngắn gọn, khác lạ:
=> Người đồng mình có khát vọng, có ý chí lớn lao.
+ Lấy chí lớn để đánh giá độ xa.
+ Lấy nỗi buồn để đo chiều cao.
.
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
* " Người đồng mình . nuôi chí lớn"

* " Sống trên đá .Không lo cực nhọc"

Cách nói ngắn gọn, khác lạ:
=> Người đồng mình có khát vọng, có ý chí lớn lao.
+ Lấy chí lớn để đánh giá độ xa.
+ Cách nói so sánh, ẩn dụ tượng trưng " sống trên đá", "sống trong thung", "sống như sông, như suối", " lên thác, xu?ng ghềnh": Môi trường, hoàn cảnh sống còn nhiều cực nhọc, nhiều thử thách, gian nan.
+ Diệp t? "sống": Khẳng định về cách sống, lẽ sống chân chính.
+ Lấy nỗi buồn để đo chiều cao.
=> Muốn con: + Thuỷ chung, gắn bó với quê hương
+ Biết chấp nhận thử thách v� vượt qua nó bằng nghị lực v� niềm tin.
.
"Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục"
* " Người đồng mình . nuôi chí lớn"

* " Sống trên đá .cực nhọc"
Cách nói ngắn gọn, khác lạ:
=> Người đồng mình có khát vọng, có ý chí lớn lao.
+ Lấy chí lớn để đánh giá độ xa.
+ Cách nói so sánh, ẩn dụ tượng trưng " sống trên đá", "sống trong thung", "sống như sông, như suối", " lên thác, xu?ng ghềnh": Môi trường, hoàn cảnh sống còn nhiều cực nhọc, nhiều thử thách, gian nan.
+ Diệp ngữ "sống": Lời khẳng định về cách sống, về lẽ sống chân chính.
+ Lấy nỗi buồn để đo chiều cao.
=> Muốn con: + Thuỷ chung, gắn bó với quê hương.
* "Người đồng mình . làm phong tục"
Sử dụng những hình ảnh cụ thể giầu ý nghĩa tượng trưng, tương quan từng cặp.
=> Khẳng định: + Người đồng mình giản dị, mộc mạc, chất phác nhưng không nhỏ bé về ý chí, nhận thức.
+ Người đồng mình chủ động, tài năng làm nên quê hương với phong tục và truyền thống tốt đẹp.
+ BiÕt chÊp nhËn thö th¸ch và vượt qua nó bằng nghÞ lùc và niềm tin.
.
"Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con."
" Người đồng mình . nuôi chí lớn"
" Sống trên đá . cực nhọc"
Cách nói ngắn gọn, khác lạ:
=> Người đồng mình có khát vọng, có ý chí lớn lao.
+ Lấy chí lớn để đánh giá độ xa.
+ Cách nói so sánh, ẩn dụ tượng trưng " sống trên đá", "sống trong thung", "sống như sông, như suối", " lên thác, xu?ng ghềnh": Môi trường, hoàn cảnh sống còn nhiều cực nhọc, nhiều thử thách, gian nan
+ Diệp ngữ "sống": Khẳng định về cách sống, về lẽ sống chân chính.
+ Lấy nỗi buồn để đo chiều cao.
=> Muốn con: + Thuỷ chung, gắn bó với quê hương
+ Biết chấp nhận thử thách v� vu?t qua nú b?ng nghị lực v� ni?m tin.
"Người đồng mình . làm phong tục"
Sử dụng những hình ảnh cụ thể giàu ý nghĩa tượng trưng, tương quan từng cặp.
=> Khẳng định: + Người đồng mình giản dị, mộc mạc, chất phác nhưng không nhỏ bé về ý chí, nhận thức.
+ Người đồng mình chủ động, tài năng làm nên quê hương với phong tục và truyền thống tốt đẹp.
"Con ơi . Nghe con"
- Sự lặp lại hình ảnh có tác dụng khẳng định, nhấn mạnh.
- Cách nói cụ thể mang nghĩa khái quát.
- Giọng thơ thiết tha, trìu mến.
=> Cha nhắc nhở con là người đồng mình : Biết tự hào, gìn giữ và phát huy truyền thống; luôn tự tin vững bước trước cuộc đời.
Sử dụng từ ngữ phủ định để khẳng định.
* " Người đồng mình thương lắm ......
Xa nuôi chí lớn".
* " Sống trên đá, .........
Không lo cực nhọc"
Cách nói ngắn gọn, khác lạ:
=> Người đồng mình có khát vọng, có ý chí lớn lao.
+ Lấy chí lớn để đánh giá độ xa.
+ Cách nói so sánh, ẩn dụ tượng trưng " sống trên đá", "sống trong thung", "sống như sông, như suối", " lên thác, xu?ng ghềnh": Môi trường, hoàn cảnh sống còn nhiều cực nhọc, nhiều thử thách, gian nan.
+ Diệp ngữ "sống": Khẳng định về cách sống, về lẽ sống chân chính.
+ Lấy nỗi buồn để đo chiều cao.
=> Muốn con: + Thuỷ chung, gắn bó với quê hương
+ Biết chấp nhận thử thách v� vu?t qua nú b?ng nghị lực v� ni?m tin.
* "Người đồng mình thô sơ ....
Còn quê hương thì làm phong tục"
- Sử dụng những hình ảnh cụ thể giàu ý nghĩa tượng trưng, tương quan từng cặp.
=> Khẳng định: + Người đồng mình giản dị, mộc mạc, chất phác nhưng không nhỏ bé về ý chí, nhận thức.
+ Người đồng mình chủ động, tài năng làm nên quê hương với phong tục và truyền thống tốt đẹp.
* "Con ơi ...
Nghe con".
- Sự lặp lại hình ảnh có tác dụng khẳng định, nhấn mạnh.
Cách nói cụ thể mang nghĩa khái quát
- Giọng thơ thiết tha, trìu mến.
=> Cha nhắc nhở con là người đồng mình : Biết tự hào, gìn giữ và phát huy truyền thống; luôn tự tin vững bước trước cuộc đời.
Nhận xét chung:
+ Phần 2 của bài thơ là niềm tự hào của Y Phương về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, truyền thống cao đẹp của quê hương và sự tự tin của nhà thơ trong cuộc sống.
+ Nhà thơ muốn truyền cho con lòng tự hào và niềm tự tin ấy để con bước vào đời.
Sử dụng từ ngữ phủ định để khẳng định.
Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
- Thể thơ tự do không bị gò bó bởi câu chữ.
- Giọng điệu thơ thiết tha, trìu mến, ấm áp.
- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ, đặc biệt là những hình ảnh vừa cụ thể, mộc mạc vừa có tính khái quát và giàu chất thơ.

2. Nội dung - ý nghĩa:
- Mượn lời nói với con, Y Phương đã thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương, dân tộc.
- Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống, về vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.
1
2
3
4
5
6
7
8
Trò chơi ô chữ
???
C h o
?????
t h ô s ơ
??????
c h i l ơ n
???????????
h ư a v i n h s ư ơ c
???????
c a o b ă n g
???????
n ô i b u ô n
?????????????
n g ư ơ i đ ô n g m i n h
???????
đ a n t h e n
Từ chìa khoá là từ có 8 chữ cái: Một trong những điều mà Y Phương nói với con qua bài thơ?
1
2
3
4
5
6
7
8
Trò chơi ô chữ
h o
t h s ơ
c h l ơ n
h ư a v i h s ư ơ c
c a o b ă n
n ô i b ô n
n g ư ơ i đ n g m i n h
đ a t h e n
c
i
n
u
n
ô
g
ô
c
i
ô
Hu?ng d?n v? nh�
- Học thuộc bài thơ.
- Nắm chắc nội dung kiến thức.
- Làm bài tập SGK trang 74.
- Chuẩn bị tiết 123 :
“ Nghĩa tường minh và hàm ý”
Xin chân thành cảm ơn các thầy giáo,
cô giáo và các em học sinh
đã giúp tôi hoàn thành tiết dạy này!
Ngữ văn 9