Bài 24. Nói với con

Tiết 122 - Văn bản:
SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ HÀ NỘI
MÔN: NGỮ VĂN 9
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO
VỀ DỰ HỘI THI GIÁO VIÊN DẠY GIỎI CẤP THÀNH PHỐ
NĂM HỌC 2017-2018
GIÁO VIÊN: Lê Thị Hoa
ĐƠN VỊ: Trường THCS Phương Tú –
Huyện Ứng Hòa – Thành phố Hà Nội
NÓI VỚI CON
KIỂM TRA BÀI CŨ
? Trong chương trình Ngữ văn 9, em đã được học những văn bản nào nói về tình cảm gia đình.
Nói Với Con
Y Phương

TIẾT 122:
Văn bản:
Ngữ văn 9
Nhà thơ Y Phương tên thật là Hứa Vĩnh Sước, người dân tộc Tày, sinh năm 1947 tại Trùng Khánh, Cao Bằng.
Y Phương nhập ngũ năm 1968, trong kháng chiến chống Mỹ, ông là bộ độ thuộc binh chủng đặc biệt tinh nhuệ. Ông phục vụ trong quân đội đến năm 1981 thì chuyển về công tác tại Sở Văn hoá - Thông tin Cao Bằng. 
Ông tốt nghiệp Đại học viết văn Nguyễn Du khoá II, rồi làm cán bộ biên tập văn nghệ Sở văn hoá thông tin Cao Bằng. Từ năm 1993, ông là chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Cao Bằng, Uỷ viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khoá VI.
Thơ ông thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ và trong sáng, cách tư duy giàu hình ảnh của con người miền núi. 
Nhà thơ Y Phương
- Tác phẩm:
+ Người núi Hoa (1982) 
+ Tiếng hát tháng giêng (1986) 
+ Lửa hồng một góc (1987) 
+ Lời chúc (1991) 
+ Đàn then (1996). 
+ Thơ Y Phương (2002) 
- Giải thưởng:
+ Giải nhất cuộc thi thơ của tạp chí Văn nghệ quân đội năm 1984.
+ Giải thưởng thơ của Hội nhà văn Việt Nam năm 1986.
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.
Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.
(Y Phương – Thơ Việt Nam 1945-1985)
NÓI VỚI CON
_Y Phương_
Giọng đọc trầm lắng, thể hiện lời tâm tình, thủ thỉ.
* Giải nghĩa từ:
Người đồng mình: Người vùng mình, người miền mình. Đây có thể hiểu cụ thể là những người cùng sống trên một miền đất, cùng quê hương, cùng một dân tộc.
Lờ: Một loại dụng cụ để đặt bắt cá, được đan bằng những nan tre vót tròn.
Ken: Làm cho thật kín bằng cách đệm thêm vào những chỗ hở. Người miền núi thường dùng nhiều tấm ván gỗ dựng chắc sát nhau thành vách nhà. Ken ở đây là động từ, được hiểu như đan cài, kết.
Thung (thung lũng): Dải đất trũng và kéo dài nằm giữa hai sườn đồi, núi.
Lờ: Một loại dụng cụ để đặt bắt cá, được đan bằng những nan tre vót tròn.
3. Thể loại, PTBĐ.

- Thơ tự do.
- Biểu cảm, tự sự, miêu tả.
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.
Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.
Nói với con về cội nguồn
sinh dưỡng.
Nói với con về sức sống của quê hương
Mong con
Tình cảm của tác giả

Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.
? Con được lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, trong sự đùm bọc của quê hương. Hãy tìm và phân tích các câu thơ nói lên điều ấy.
Tình yêu thương của cha mẹ.
Sự đùm bọc của quê hương.
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười
cha
mẹ
nói
cười
-> Hình ảnh cụ thể mang tư duy miền núi, gợi không khí gia đình hạnh phúc, quấn quýt -> Con được lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ.
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.
-> Cách diễn tả tình cảm và suy nghĩ khái quát, giàu chất thơ -> Con còn được khôn lớn trong sự đùm bọc của quê hương (cuộc sống lao động cần cù, tươi vui và núi rừng thơ mộng, nghĩa tình).
 
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.
Người đồng mình
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Đan cài
ken
-> Cách diễn tả tình cảm và suy nghĩ khái quát, giàu chất thơ -> Con còn được khôn lớn trong sự đùm bọc của quê hương (cuộc sống lao động cần cù, tươi vui và núi rừng thơ mộng, nghĩa tình).
Quê hương
Luôn nhớ, yêu và tự hào về cội nguồn sinh dưỡng.
Cội nguồn sinh dưỡng của con
Gia đình
Bắc Cạn
Tuyên Quang
Hà Giang
Lạng Sơn
Cao Bằng
Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.
Nói với con về sức sống của quê hương
THẢO LUẬN:

Có ý kiến cho rằng: “Đoạn thơ thứ hai của bài thơ “Nói với con” khó hiểu và khó cảm nhận”. Ý kiến của em như thế nào?
Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.
Người đồng mình
Người đồng mình
Người đồng mình

Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn

-> Cách diễn đạt độc đáo, cụ thể. -> Thể hiện chí khí và khát vọng tầm vóc của con người quê hương.
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
-> Hình ảnh gần gũi (miền núi), điệp ngữ, thành ngữ, so sánh, đối lập -> Sống vất vả, đói nghèo nhưng tâm hồn và chí hướng mạnh mẽ, phóng khoáng, thủy chung.
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Sống
Sống
không chê
không chê


Không lo
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
thô sơ da thịt
-> Hình ảnh thơ vừa cụ thể vừa trừu tượng, đối lập, ẩn dụ -> Sống mộc mạc, chân chất nhưng giàu chí khí, niềm tin và tự lực, tự cường.
 
tự đục đá kê cao quê hương
Chẳng mấy ai nhỏ bé
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.
-> Giọng thơ tha thiết, trìu mến -> Con hãy tự tin để vững bước trên đường đời.
 
Con ơi
Nghe con.
Con ơi …
… nghe con.
Người đồng mình …
… quê hương
Dẫu làm sao…
… cực nhọc
Người đồng mình …
… chí lớn
Sức sống của quê hương
Cách diễn đạt độc đáo, cụ thể -> Chí khí, khát vọng phóng khoáng, tầm vóc.
Hình ảnh gần gũi (miền núi), điệp ngữ, thành ngữ, so sánh, đối lập -> Sống vất vả, đói nghèo nhưng mạnh mẽ, bền bỉ, thủy chung.
Hình ảnh thơ vừa cụ thể vừa trừu tượng, NT đối lập, ẩn dụ -> Sống mộc mạc, chân chất nhưng giàu chí khí, niềm tin và tự lực, tự cường.
Giọng thơ tha thiết, trìu mến -> Con hãy tự tin để vững bước trên đường đời.
Con hãy thủy chung, bền bỉ, mạnh mẽ và
khí phách như sức sống của quê hương.

1. Nghệ thuật:
- Thể thơ tự do, lời thơ tha thiết.
- Sử dụng từ ngữ đặc sắc, hình ảnh tượng trưng.
- Kết hợp biểu cảm, tự sự, miêu tả…
2. Nội dung:
- Bài thơ thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình.
- Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống
=> * Ghi nhớ: SGK/18
TỔNG KẾT
Qua bài “Nói với con”, bằng những từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi cảm, Y Phương đã thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình. Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.
GHI NHỚ
? Đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ, em hãy thể hiện những suy nghĩ của mình khi nghe lời cha dặn.
LUYỆN TẬP
NÓI
VỚI
CON

Mong
muốn
con:
Luôn nhớ, yêu,
tự hào về cội nguồn
Sống thủy chung,
nghĩa tình.
Chấp nhận, vượt
qua thử thách, tự tin
Tình
cội
nguồn
Sức
sống
của
quê
hương

Tình
cảm:
Yêu con, yêu
quê hương
Tự hào về
quê hương
Kì vọng sự
nối tiếp.
- Học kĩ nội dung đã học, vẽ bản đồ tư duy bài thơ “Nói với con”.
- Hoàn thiện đoạn văn ở phần Luyện tập.
- Đọc thuộc lòng và soạn bài thơ “Mây và sóng” theo phiếu học tập. 
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM!