Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ
Lớp 9B
Kiểm tra bài cũ:
1/ Trường hợp nào sau đây không phải là phép liên kết về
nội dung
Chọn đáp án đúng
Liên kết chủ đề
Liên kết lô- gíc.
Liên kết bằng phép đồng nghĩa, tráI nghĩa, liên
tưởng.
2/ Về hình thức, các câu và các đoạn văn thường liên kết với
nhau bằng mấy biện pháp cơ bản?
Ba biện pháp
Bốn biện pháp
Năm biện pháp
KIỂM TRA BÀI CŨ
Thứ 4 ngày 12 tháng 3 năm 2008
Bài 24 - Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I. Phân biệt nghĩa
tường minh và
hàm ý
1. Xét ví dụ:
Đọc đoạn trích:
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút !
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng
cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi
trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi
đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế,
thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này !
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái
khỏi quay trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo
tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư
mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo Nguyễn Thanh Long, Lặng lẽ Sa Pa)

Thứ 4 ngày 12 tháng 3 năm 2008
Bài 24 - Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I. Phân biệt nghĩa
tường minh và
hàm ý
1. Xét ví dụ:
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút !
- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!

1. Chỉ còn có 5 phút là phải chia tay
2. Tiếc quá, không còn đủ thời gian để
được trò chuyện tâm tình.
3. Thế là tôi lại thui thủi một mình !
4. Giá nhà họa sĩ và cô kĩ sư còn ở lại
Thêm một thời gian nữa thì hay biết bao !
1. Chỉ còn có 5 phút là phải chia tay
Nói thẳng về việc cô quên chiếc khăn
mùi soa.

2. Tiếc quá, không còn đủ thời gian để
được trò chuyện tâm tình.
3. Thế là tôi lại thui thủi một mình !
4. Giá nhà họa sĩ và cô kĩ sư còn ở lại
Thêm một thời gian nữa thì hay biết bao !
- Ô! Cô còn quên
chiếc mùi soa đây
này ! => Nghĩa
tường minh.

-Trời ơi, chỉ còn
có năm phút !
=> Hàm ý

2. Ghi nhớ: sgk/75
Thứ 4 ngày 12 tháng 3 năm 2008
Bài 24 - Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I. Phân biệt nghĩa
tường minh và
hàm ý
1. Xét ví dụ:
- Ô! Cô còn quên
chiếc mùi soa đây
này ! => Nghĩa
tường minh.

Trời ơi, chỉ còn
có năm phút !
=> Hàm ý

2. Ghi nhớ: sgk/75
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút !
Chính là anh thanh niên giật mình nói to,
giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà
phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn.
Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng
đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến
chỗ bác già.
- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này !
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người
con gái khỏi quay trở lại bàn, anh lấy chiếc
khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới
trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại
chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo Nguyễn Thanh Long, Lặng lẽ Sa Pa)

tặc lưỡi

- Ngượng ngùng, xấu hổ, lúng túng, bối rối.


Định kín đáo để lại chiếc khăn làm kỉ vật cho
người thanh niên.

=> Hàm ý
Thứ 4 ngày 12 tháng 3 năm 2008
Bài 24 - Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I. Phân biệt nghĩa
tường minh và
hàm ý
1. Xét ví dụ:
- Ô! Cô còn quên
chiếc mùi soa đây
này ! => Nghĩa
tường minh.

Trời ơi, chỉ còn
có năm phút !
=> Hàm ý

2. Ghi nhớ: sgk/75
II. Luyện tập

- Dãy 1: Bài 3
- Dãy 2: Bài 4 phần (a)
- Dãy 3: Bài 4 phần (b)
*Hình thức: Thảo luận 2 bạn cùng bàn
câu hỏi theo yêu cầu của bài tập
*Thời gian: 30 giây
00:
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
09
08
07
06
05
04
03
02
01
Dãy 1: Bài 3
+ Câu chứa hàm ý: Vô ăn cơm
+ Nội dung của hàm ý: Ông vô ăn cơm đi
Dãy 2: Bài 4 phần a
Câu in đậm "Hà, nắng gớm, về nào."
là câu nói lảng (nói sang chuyện khác,
tránh đề tài đang bàn, còn gọi là "đánh
trống lảng") => Không phải là câu chứa
hàm ý
Dãy 3: Bài 4 phần b
Câu in đậm "Tôi thấy người ta đồn."
là câu nói dở dang, chưa hết ý => Không
phải là câu chứa hàm ý
Bài tập củng cố
Bài 1: Cho các câu văn sau
1/ A: - Tối nay đi xem phim với mình đi.
B: - .....
2/ A: - Ngày mai đi học, qua đèo tớ đi với.
B: - .....
3/ A: - Cậu vẽ giúp tớ bức tranh này nhé.
B: - .....
Viết tiếp lời của bạn B với nghĩa tường
minh để từ chối lời đề nghị trên.
b) Viết tiếp lời của bạn B có dùng hàm ý
để từ chối lời đề nghị trên.
Bài tập 3/ 76
Bài tập 4/76
Luật chơi: Có 3 hộp quà khác nhau, trong mỗi hộp quà chứa một câu hỏi và một phần quà hấp dẫn. Nếu trả lời đúng câu hỏi thì món quà sẽ hiện ra. Nếu trả lời sai thì món quà không hiện ra. Thời gian suy nghĩ cho mỗi câu là 15 giây.
Thứ 4 ngày 12 tháng 3 năm 2008
Bài 24 - Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I. Phân biệt nghĩa
tường minh và
hàm ý
1. Xét ví dụ:
- Ô! Cô còn quên
chiếc mùi soa đây
này ! => Nghĩa
tường minh.

Trời ơi, chỉ còn
có năm phút !
=> Hàm ý

2. Ghi nhớ: sgk/75
II. Luyện tập

Bài tập 3/ 76
Bài tập 4/76
Hướng dẫn học bài ở nhà
H�c b�i:
- H�c thu�c ghi nhí
- L�m b�i t�p 2: SGK/75
2. Chu�n b�:
Ngh� lu�n vỊ m�t b�i th�, �o�n th�
- Nghi�n c�u b�i "Kh�t v�ng ho� nh�p, d�ng hi�n cho ��i" v� tr� l�i c�c c�u h�i h�íng d�n t�m hiĨu b�i trong SGK/78.
H�c b�i cị: Ngh� lu�n vỊ t�c ph�m truyƯn hoỈc �o�n tr�ch