Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

Hỏi: Em hiểu như thế nào là liên kết? Liên kết xảy ra ở những bình diện nào? Hãy nêu rõ biểu hiện của liên kết ở mỗi bình diện?

Liên kết:
là sự nối kết ý nghĩa giữa câu với câu, giữa đoạn văn với đoạn văn bằng các từ ngữ có tác dụng liên kết.

Liên kết về nội dung:
+ Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn( liên kết chủ đề)
+Các đoạn văn và các câu phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí( liên kết lôgic).

Liên kết về hình thức: Các câu và các đoạn văn có thể được liên kết với nhau bằng một số biện pháp chính như sau:
+ Phép lặp từ ngữ
+ Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng.
+ Phép thế
+ Phép nối

Bài tập 3: Nêu rõ sự liên kết về nội dung, về hình thức giữa các câu trong đoạn văn em viết về truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu.
Hỏi: Em hiểu thế nào là nghĩa tường minh? Thế nào là hàm ý?

Trả lời:

+ Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
+ Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
Bài tập 1:

Đọc truyện cười sau đây và cho biết người ăn mày muốn nói điều gì với người nhà giàu qua câu nói được in đậm ở cuối truyện.

Chiếm hết chỗ
Một người ăn mày hom hem, rách rưới, đến cửa nhà giàu xin ăn. Người nhà giàu không cho, lại còn mắng:
- Bước ngay! Rõ trông như người ở dưới địa ngục mới lên ấy!
Người ăn mày nghe nói, vội trả lời:
- Phải, tôi ở dưới địa ngục mới lên đấy!
Người nhà giàu nói:
- Đã xuống địa ngục, sao không ở hẳn dưới ấy, còn lên đây làm gì cho bẩn mắt?
Người ăn mày đáp:
- Thế không ở được nên mới phải lên. ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi!
( Theo Trương Chính-Phong Châu, Tiếng cười dân gian Việt Nam)
Trả lời: Hàm ý của câu " ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi!" là "Địa ngục mới chính là nơi dành cho các ông ( nhà giàu)."
Bài tập 2: Tìm hàm ý của các câu in đậm dưới đây. Cho biết trong mỗi trường hợp, hàm ý đã được tạo ra bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại nào.
a, Tuấn hỏi Nam :
- Câụ thấy đội bóng huyện mình chơi có hay không?
Nam bảo:
- Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp.
b, Lan hỏi Huệ :
- Huệ báo cho Nam, Tuấn và Chi sáng mai đến trường chưa?
- Tớ báo cho Chi rồi.- Huệ đáp.
Trả lời:

a, Hàm ý của câu " Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp" là "Đội bóng huyện chơi không hay." hoặc "Tớ không muốn bình luận về việc này."
*Ngu?i núi c? ý vi ph?m phuong chõm quan h? .



b, H�m ý c?a cõu "T? bỏo cho Chi r?i." l� "T? chua bỏo cho Nam v� Tu?n."
*Ngu?i núi c? ý vi ph?m phuong chõm v? lu?ng
Phần Tiếng Việt học kì II lớp 9
1. Khởi ngữ.
4. Nghĩa tường minh và hàm ý
3. Liên kết câu và liên kết đoạn văn.
2. Các thành phần biệt lập.
*Bài tập trắc nghiệm.
Bài 1: Văn bản nào thường chứa nghĩa hàm ý nhiều nhất trong các loại văn bản sau?
A. Văn bản khoa học
B. Văn bản nghệ thuật
C.Văn bản hành chính công vụ
D. Văn bản chính luận.
Bài 2: Những chữ in nghiêng trong câu sau đây là thành phần gì?
Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết…
( Nam Cao)
A. Gọi- đáp
B.Cảm thán
C.Tình thái
D.Phụ chú.
B
B
Bài 3: Trong đoạn văn sau đây có những phép liên kết nào?

Ở rừng mùa này thường như thế.Mưa.Nhưng mưa đá.Lúc đầu tôi không biết.Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang.Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn. Gió .Và tôi thấy đau, ướt ở má.(Lê Minh Khuê)

A. Phép nối và phép lặp
B. Phép lặp và phép liên tưởng
C. Phép lặp, phép nối và phép liên tưởng.
C