Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

Chào mừng Quý Thầy
Về dự giờ
Môn Ngữ văn
Lớp 9/1
Trường THCS SÓC SƠN
KIỂM TRA BÀI CŨ

Trình bày phương pháp làm bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích).
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
1. Ví dụ: SGK/74-75
Qua câu: "Trời ơi chỉ còn có năm phút! Em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì?
Vì sao anh không nói thẳng điều đó với nhà hoạ sĩ và cô gái?
Ý cần thông báo (anh rất tiếc vì thời gian còn lại quá ít), em thấy nó có được diễn đạt trực tiếp bằng những từ ngữ trong câu hay không?
Nhờ đâu mà em có thể biết được điều đó?
Trong câu thứ hai, "Ồ! Cô còn quên chiếc khăn mùi xoa đây này" của anh thanh niên có ý gì khác không?
Vậy em hiểu thế nào là nghĩa tường minh, thế nào là nghĩa hàm ẩn?
-> Nghĩa hàm ẩn
-> Nghĩa tường minh.
* Nhận xét:
- Trời ơi chỉ còn có năm phút! (1)
-> Anh rất tiếc vì thời gian còn lại quá ít.
- Ồ! Cô còn quên chiếc khăn mùi xoa đây này! (2)
-> (Thể hiện ý trực tiếp của câu nói đó - cô quên chiếc khăn)
2. Kết luận
* Ghi Nhớ SGK/75
- Nghĩa tường minh: là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
- Nghĩa hàm ẩn: là phần tuy không được điễn đạt trược tiếp nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ đó.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
1. Ví dụ: SGK/74-75
2. Kết Luận:
*Ghi Nhớ SGK/75
Bài tập nhanh:
Thấy chàng trai mặc một chiếc áo sơ-mi mới khá đẹp, cô gái (là bạn thân của chàng trai) hỏi:
- Ai đã tặng anh cái áo này ?

Em hãy cho biết câu hỏi của cô gái có hàm ý gì không?
Câu hỏi của cô gái có hàm ý:
Thăm dò mức độ quan hệ của chàng trai và những cô gái khác, cụ thể:
- Mình là bạn thân mà còn chưa mua áo tặng, vậy mà người khác đã mua áo tặng, tức là "anh ta" đã có một người bạn gái khác thân thiết hơn cả mình rồi!
- Nếu "anh ta" bảo mình là bạn gái thân thiết nhất tức là anh ta nói dối!
Các em lấy ví dụ (Theo nhóm)
Nêu đặc tính của hàm ý?
* Đặc tính của hàm ý:
- Hàm ý có thể giải đoán được.
- Hàm ý có thể chối bỏ được.
-> Khi giao tiếp phải thận trong chú ý đến tình huồng giao tiếp.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
II/. LUYỆN TẬP:
Bài tập 1: SGK/75:
a) Câu: " Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy" cho thấy nhà hòa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên. Cụm từ "tặc lưỡi" giúp ta biết điều ấy.
-> Đây là cách dùng "hình ảnh" để diễn đạt ý của ngôn ngữ nghệ thuật.
b) Trong câu cuối đoạn văn, những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái liên quan đến chiếc mùi xoa là:
- "mặt đỏ ửng": ngượng ngùng, khó nói.
- "nhận lại chiếc khăn": một hành động thay cho lời cảm ơn.
- "vội quay đi": lúng túng, bối rối không thể thốt nên lời và cũng không đủ can đảmkéo dài khoảng thời gian đứng gần nhau để . nhìn anh thanh niên.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
II/. LUYỆN TẬP:
Bài tập 2: SGK/75
Hàm ý của câu:"Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá" là: "Nhà họa sĩ già chưa kịp uống nước chè đã phải đi".
Bài tập 3: SGK/75 - 76
Câu: "Cơm chín rồi" có hàm ý: "Ông vô ăn cơm đi"
Bài tập 4: SGK/ 76
Câu: "Hà nắng gớm, về nào." không có hàm ý, mà chỉ là câu đánh trống lảng.
Câu: "Tôi thấy người ta đồn." không có hàm ý mà chỉ là câu bỏ lửng.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
II/. LUYỆN TẬP:
1. Cuộc thoại a:
Lan:
- Tối qua, tớ thấy cậu đi chơi với anh Hùng!
Cúc:
Tớ nghĩ cậu thích ăn ốc lắm thì phải!
2. Cuộc thoại b:
Vợ:
- Chồng cái Hà tâm lý thật, sinh nhật nào cũng tặng hoa cho vợ!
Chồng:
- Thì anh ta dạy môn tâm lý mà!
Vợ:
- Thế còn anh dạy môn gì?
Chồng:
- Nhưng anh làm công tác quản lý kia mà?
BÀI TẬP BỔ TRỢ:
Phân tích hai cuộc thoại sau:
Dặn dò:

- Học thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thành các bài tập
- Chuẩn bị bài : Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
Chân thành cảm ơn quí thầy cô