Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

TRƯỜNG THCS THUỶ THANH
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
CÁC EM HỌC SINH THÂN MẾN
T
Ì
N
H
T
H
Á
I
1
2
3
4
5
6
H1
H2
H3
H4
H5
H6
B
I
Ệ
T
L
Ậ
P
K
H
Ở
I
N
G
Ữ
N
À
Y
C
Ả
M
T
H
Á
N
M
Ộ
T
M
Ì
N
H
?
Thành phần nằm ngoài nòng cốt câu không tham gia tạo nghĩa của câu gọi là thành phần gì?
Cụm từ hoặc từ đứng trước cụm C-V dùng để nêu đề tài được nói đến trong câu là thành phần gì?
Đây là một từ thường đi kèm với từ “vâng” để tạo lập và duy trì cuộc giao tiếp.
Xác định thành phần biệt lập của từ in đậm trong câu sau?
ồ, sao mà độ ấy vui thế.
Từ hình như trong câu sau thộc thành phần biệt lập nào? Hình như, nó học rất tốt.
À
M
I
N
H
H
T
Ư
Ờ
N
G
M
Ý
TK
M
I
N
H
H
T
Ơ
N
G
Ư
M
A
Y
a
b
c
d
d
e
Thêm khởi ngữ cho câu sau:
..........., các anh trên trạm mới một mình hơn cháu.
Chúc mừng
Kiểm tra bài cũ
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tiết 123: Tiếng việt
Tường minh là gì?
Tường minh là rõ ràng tường tận từng chi tiết.
Hàm ý là gì?
Hàm ý là có chứa đựng một ý nào đó bên trong.
( Theo từ điển Tiếng Việt)
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tiết 123: Tiếng việt
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
-
Tiết 123:
Tiếng việt
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1/ Ví dụ:

Trời ơi chỉ còn 5 phút!:
Thể hiện tiếc nuối  muốn giữ mọi người ở lại
 Câu nói có mang nghĩa hàm ý.
- Ô! Cô còn quên cái khăn mùi soa đây này! :
Thông báo sự việc rõ ràng, không có ẩn ý bên trong
 Câu mang nghĩa tường minh.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
* Tình huống 1
Trong hai tình huống trả lời của Thi, tình huống nào có ẩn ý?
Vậy ẩn ý mà Thi không nói ra là gì?
- > Đã mua được 3 vé, còn 2 vé không mua được.
Một nhóm bạn có 5 người cùng đi xem phim, trong đó bạn An và Thi chuẩn bị vé cho cả nhóm.
Tiết 123:
Tiếng việt
Mua được vé chưa?
Mua được rồi.
Mua được ba vé
Mua được ba vé.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
Tình huống2:
Biết con đang nấu cơm, bà mẹ hỏi rằng:
Nghĩa tường minh:
Nghĩa hàm ý:
Sự việc nấu cơm hay nấu cháo.
Có ý chê con nấu cơm mà cho quá nhiều nước.
“ Con nấu cơm hay nấu cháo đấy !”
Tiết 123:
Tiếng việt
đang nấu cơm
.Thấy con đi chơi về muộn, bà mẹ hỏi:
- “Mấy giờ rồi con?”
* Nghĩa tường minh:
hỏi giờ
* Dựa vào tình huống
-> ý mẹ
-> Sao đến giờ này con mới về?
-> Trách con ham chơi, về muộn.
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
* Tình huống 3:
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tiết 123:
Tiếng việt
về muộn
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
Thế nào là nghĩa tường minh?
Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Nghĩa hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
2. Kết luận:
Tiết 123:
Tiếng việt
Thế nào là nghĩa hàm ý? Căn cứ để suy ra
nghĩa hàm ý?
Bài 1: Tìm hàm ý của các câu trong đoạn trích “Lặng lẽ SaPa’’ của Nguyễn Thành Long
a) Câu: “ Nhà hoạ sỹ tặc lưỡi đứng dậy” cho ta thấy hoạ sỹ chưa muốn chia tay anh thanh niên. Cụm từ “ tặc lưỡi” giúp ta biết điều ấy.

b) Các từ: mặt đỏ ửng, quay vội đi, cho thấy thái độ ngượng ngùng, lúng túng của cô gái khi nhận lại chiếc khăn. Thái độ đó cho ta hiểu cô gái muốn để chiếc khăn lại làm kỉ vật cho anh thanh niên nhưng anh thanh niên lại không hiểu nên cô ngượng với mọi người.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tiết 123:
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
II. Luyện tập:
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
II. Luyện tập:
Bài 2:
Tìm hàm ý của câu:
“Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá”.
=> Nhà hoạ sĩ cần uống nước chè đấy”.
Bài 3:
Tìm câu chứa hàm ý và cho biết nội dung
của hàm ý?
“ Cơm chín rồi”
=> “Ông vô ăn cơm đi !”
Tiết 123:
Tiếng việt
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
II. Luyện tập:
Bài 4:
Đọc đoạn trích sgk và cho biết những câu
in đậm có phải là câu chứa hàm ý không?
a) - Hà, nắng gớm, về nào…
b) - Tôi thấy người ta đồn…
(Câu nói lảng)
... (Câu nói dở dang)
Tiết 123:
Tiếng việt
Lưu ý:
Lời nói bị ngắt quãng, bị bỏ lửng không phải là câu chứa hàm ý. Vì chưa thể hiện hết nội dung của lời nói.
Tiết 123:
Bài tập làm thêm:
Hãy cho biết hàm ý trong câu sau:
“Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi ” (Hữu Thỉnh)
 Những con người đã đứng tuổi(đã già dặn, chính chắn) thì sẽ vững vàng, trầm tĩnh hơn, không bị bất ngờ, giật mình trước tác động của ngoại cảnh.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
2
Trò chơi ô may mắn
1
Trong phòng nếu có người nói : “Trời tối quá chẳng thấy gì mà đọc” theo em câu đó có chứa hàm ý không? Nếu có thì có thể hàm ý đó là gì?
2
1
Nghĩa tường minh và hàm ý giống và khác nhau ở điểm nào?
3
3
Nhóm bạn nhận được một tràng pháo tay và hai điểm tốt!
4
4
Tặng cho nhóm bạn
một tràng pháo tay!
Phần thưởng thêm cho nhóm bạn là hai điểm tốt
Nhóm bạn học thật tốt! Một tràng pháo tây tán thưởng dành cho nhóm bạn!
Phần thưởng cho nhóm học tốt nhất hôm nay
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
II. Luyện tập:
Tiết 123:
Tiếng việt
* Hướng dẫn học ở nhà:
Xây dựng một đoạn đối thoại có sử dụng hàm ý.
Nắm khái niệm nghĩa tường minh và hàm ý.
TRƯỜNG THCS THUỶ THANH
Tổ Văn- GDCD- AV
Cám ơn quý thầy cô giáo đã đến dự giờ thăm lớp.
Cám ơn các em học sinh đã tích cực tham gia xây dựng tốt giờ học.
Giáo viên thực hiện: Lê Thị Mười
Lớp học: 9/3
CHÀO TẠM BIỆT