Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I.Phân biệt nghĩa tường minh
và hàm ý.
1. Bài tập.
Tiết 124: Nghĩa tường minh và hàm ý
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy
tiếc rẻ.Anh chạy ra nhà sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn.
Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc
ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn,
anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô
gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.

Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I.Phân biệt nghĩa tường minh
và hàm ý.
1. Bài tập.
2. Ghi nhớ: SGK- Tr75
- Chỉ còn 5 phút nữa là phải chia tay.
- Tiếc quá không còn đủ thòi gian để trò
chuyện, tâm tình.
- Thế là tôi lại thui thủi một mình....
* Cách hiểu 1 mang tính phổ biến (nhiều người
cùng hiểu)
=> Diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
=> Nghĩa tường minh là phần nghĩa thông báo
Được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
-Các cách còn lại không mang tính phổ biến
(chỉ một số người hiểu)
- Anh không muốn nói thẳng ra vì anh ngại
ngùng, anh muốn che giấu tình cảm của mình.
=> Không diễn đạt bằng từ ngữ trực tiếp trong
câu mà được suy ra từ những từ ngữ trong câu.
=> Hàm ý là phần thông báo tuy không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng
có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
- Câu nói thứ hai của anh thanh niên không có
hàm ý.
Tiết 124: Nghĩa tường minh và hàm ý
Bài tập
Xác định nghĩa tường minh và hàm ý trong câu in
đậm sau:
A: Bây giờ, cậu có đi đá bóng không ?
B: Tớ còn phải học bài.

Hàm ý: Không đi đá bóng.
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I. Phân biệt nghĩa tường minh
và hàm ý.
1. Bài tập.
2. Ghi nhớ: SGK- Tr75
II. Luyện tập.
1. Bài tập 1:
- Nghĩa tường minh là phần nghĩa
thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng
từ ngữ trong câu.
- Hàm ý là phần thông báo tuy không
được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu nhưng có thể suy ra từ những
từ ngữ ấy.
Tiết 124: Nghĩa tường minh và hàm ý
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy
tiếc rẻ.Anh chạy ra nhà sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái
làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại
chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở
lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới
trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay
vội đi.

Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
* Nghĩa tường minh là phần nghĩa thông báo
được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
* Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có
thể suy ra từ những từ ngữ ấy.

Bài tập 1.
a. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy: chưa muốn
chia tay.
b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái:…mặt đỏ
ửng, nhận lại chiếc khăn, quay vội đi => Cô
gái đang bối rối đến vụng về vì ngượng, cô
định kín đáo để khăn làm kỉ vật cho anh thanh
niên, nhưng anh thanh niên quá thật thà tưởng
cô bỏ quên nên gọi cô để trả lại.
I.Phân biệt nghĩa tường minh
và hàm ý.
1. Bài tập.
2. Ghi nhớ: SGK- Tr75
II. Luyện tập.
1. Bài tập 1:
2. Bài tập 2:








Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn
trích sau đây:
Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội hoạ và cô gái:
- Đây, tôi giới thiệu anh một hoạ sĩ lão thành nhé. Và
cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi.
Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh
hãyđưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước
hoa của Yên Sơn nhà anh.
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I.Phân biệt nghĩa tường minh
và hàm ý.
1. Bài tập.
2. Ghi nhớ: SGK- Tr75
II. Luyện tập.
1. Bài tập 1:
2. Bài tập 2:
3. Bài tập 3:

* Nghĩa tường minh là phần nghĩa thông báo
được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
* Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có
thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
Bài tập 1.
a. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy: chưa muốn
chia tay.
b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái:…mặt đỏ
ửng, nhận lại chiếc khăn, quay vội đi => Cô
gái đang bối rối đến vụng về vì ngượng, cô
định kín đáo để khăn làm kỉ vật cho anh thanh
niên, nhưng anh thanh niên quá thật thà tưởng
cô bỏ quên nên gọi cô để trả lại.
Bài tập 2:
-Câu văn: Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá!
=>Hàm ý: Ông họa sĩ già chưa kịp uống nước chè đây.
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
Tìm câu chứa hàm ý trong đoạn trích sau và cho
biết nội dung của hàm ý.
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó phải
gọi nhưng lại nói trổng:
- Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi
“Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng
ra:
- Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại.
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I.Phân biệt nghĩa tường minh
và hàm ý.
1. Bài tập.
2. Ghi nhớ: SGK- Tr75
II. Luyện tập.
1. Bài tập 1:
2. Bài tập 2:
3. Bài tập 3:
4. Bài tập 4:

* Nghĩa tường minh là phần nghĩa thông báo
được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
* Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có
thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
Bài tập 1.
a. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy: chưa muốn
chia tay.
b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái:…mặt đỏ
ửng, nhận lại chiếc khăn, quay vội đi --> Cô
gái đang bối rối đến vụng về vì ngượng, cô
định kín đáo để khăn làm kỉ vật cho anh thanh
niên, nhưng anh thanh niên quá thật thà tưởng
cô bỏ quên nên gọi cô để trả lại.
Bài tập 2:
-Câu văn: Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá!
-Hàm ý: Ông họa sĩ già chưa kịp uống nước chè đây.
Bài tập 3:
-Câu văn chứa hàm ý: Cơm chin rồi .
=> Hàm ý: Ông vào ăn cơm đi.


Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
Đọc các đoạn trích sau đây, và cho biết những câu in đậm có phải là câu chứa hàm ý hay không? Vì sao?
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn
vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của
đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I.Phân biệt nghĩa tường minh
và hàm ý.
1. Bài tập.
2. Ghi nhớ: SGK- Tr75
II. Luyện tập.
1. Bài tập 1:
2. Bài tập 2:
3. Bài tập 3:
4. Bài tập 4:
*Nghĩa tường minh là phần nghĩa thông báo
được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
*Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có
thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
Bài tập 1.
a. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy: chưa muốn
chia tay.
b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái:…mặt đỏ
ửng, nhận lại chiếc khăn, quay vội đi --> Cô
gái đang bối rối đến vụng về vì ngượng, cô
định kín đáo để khăn làm kỉ vật cho anh thanh
niên, nhưng anh thanh niên quá thật thà tưởng
cô bỏ quên nên gọi cô để trả lại.
Bài tập 2:
-Câu văn: Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá!
-Hàm ý: Ông họa sĩ già chưa kịp uống nước chè đây.
Bài tập 3:
-Câu văn chứa hàm ý: Cơm chin rồi . Hàm ý: Ông vào ăn
cơm đi.
Bài tập 4:
a. Câu "hà nắng gớm về nào." không có hàm ý mà
chỉ là câu văn chống lảng.

Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
Đọc các đoạn trích sau đây, và cho biết những câu in đậm có phải là câu chứa hàm ý hay không? Vì sao?
b. - Này thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à ?
- Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên:
- Biết rồi !
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I.Phân biệt nghĩa tường minh
và hàm ý.
1. Bài tập.
2. Ghi nhớ: SGK- Tr75
II. Luyện tập.
1. Bài tập 1:
2. Bài tập 2:
3. Bài tập 3:
4. Bài tập 4:
*Nghĩa tường minh là phần nghĩa thông báo
được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
*Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có
thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
Bài tập 1.
a. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy: chưa muốn
chia tay.
b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái:…mặt đỏ
ửng, nhận lại chiếc khăn, quay vội đi --> Cô
gái đang bối rối đến vụng về vì ngượng, cô
định kín đáo để khăn làm kỉ vật cho anh thanh
niên, nhưng anh thanh niên quá thật thà tưởng
cô bỏ quên nên gọi cô để trả lại.
Bài tập 2:
-Câu văn: Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá!
-Hàm ý: Ông họa sĩ già chưa kịp uống nước chè đây.
Bài tập 3:
-Câu văn chứa hàm ý: Cơm chin rồi . Hàm ý: Ông vào ăn
cơm đi.
Bài tập 4:
a. Câu “Hà nắng gớm về nào." không có hàm ý mà
chỉ là câu văn chống lảng.
b. Câu " Tôi thấy người ta đồn…" không có hàm
mà chỉ là câu nói bỏ lửng.