Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo đến dự tiết học hôm nay
Giáo viên: Bùi Thị Oanh
Tiết 123.
Nghĩa tường minh và hàm ý
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo đến dự tiết học hôm nay
Giáo viên: Bùi Thị Oanh
Tiết 123.
Nghĩa tường minh và hàm ý
1. Ví dụ: (sgk/74.75)
Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy
tiếc rẻ.Anh chạy ra nhà sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái
làn.Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại
chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở
lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới
trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay
vội đi.
00.00
2010
1.Ví dụ: (SGK/74-75)


-Trời ơi,chỉ còn có năm phút!
Hàm ý
- Ô! Cô còn để quên chiếc mùi soa đây này!
Nghĩa tường minh
- Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
- Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
Ghi nhớ.
Trong khi nói (hoặc viết), nghĩa tường minh hay hàm ý được sử dụng nhiều hơn? Theo em, hàm ý hay nghĩa tường minh quan trọng hơn? Vì sao?
Gợi ý: Nghĩa tường minh được dùng nhiều hơn. Tuy nhiên, chúng đều quan trọng như nhau. Ngôn ngữ phải được dùng hợp lí, phù hợp hoàn cảnh mới có giá trị. Cần ý thức rõ điều này để tránh lạm dụng.
THẢO
LUẬN
BÀI TẬP TÌNH HUỐNG

Trống vào lớp đã 10` Hiếu mới hớt hải chạy vào. Thầy giáo nhìn đồng hồ, nói:....
Yêu cầu:
Em hãy diễn đạt ý muốn nói của thầy bằng 2 câu. Một câu có nghĩa tường minh, một câu dùng hàm ý.
Hướng giải:
Nghĩa tường minh: Em đến trễ 10 phút rồi đấy.
Hàm ý: . Em có đồng hồ không?
. Em biết bây giờ là mấy giờ không?

Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Bài tập 1 /sgk.75:
Đọc lại đoạn trích sau:
Bài tập 2 /sgk.75:
-> Hàm ý: Ông hoạ sĩ chưa kịp uống nước chè.
Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích sau đây:
Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội hoạ và cô gái:
- Đây, tôi giới thiệu anh một hoạ sĩ lão thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.
Bài tập 3 /sgk.75:
Tìm câu chứa hàm ý trong đoạn trích sau và cho biết nội dung của hàm ý:
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:
- Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi "Ba vô ăn cơm". Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại.
Câu: "Cơm chín rồi !" có chứa hàm ý. -> ông vô ăn cơm đi!
- "Hà, nắng gớm, về nào....." : hiện tượng "đánh trống lảng", cố ý nói sang chuyện khác.
Bài tập 4 /sgk.75:
---> Cả hai câu trên đều không chứa hàm ý.
- "Tôi thấy người ta đồn...." : câu nói dở dang,bị ngắt lời.
Ch�n ��p �n �ĩng nh�t trong c�c c�u sau:
1. Hàm ý là phần thông báo:
Trái ngược với nghĩa tường minh.
Ẩn đằng sau nghĩa tường minh.
Không diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Được diễn đạt trực tiếp trong câu.

2. Dùng hàm ý trong trường hợp nào sau đây?
Khi không biết diễn đạt rõ ý.
Khi không muốn nói rõ ý.
Khi không muốn người nghe hiểu ý.
Khi muốn chấm dứt cuộc thoại.
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Chúc Các Thầy Cô Giáo Và Các Em Mạnh Khoẻ