Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

Chào mừng quý thầy cô và các em
đến tham dự tiết dạy
Thế nào là liên kết câu và liên kết đoạn?
- Các câu trong đoạn phải liên kết chặt chẽ về nội
dung và hình thức
- Nội dung:các câu cùng chủ đề và được săp xếp
theo trình tự hợp lý
- Hình thức: có các biện pháp liên kết phép lặp,
phép thế, phép nối, sử trường liên tưởng
Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra bài cũ
Đọc đoạn văn sau và cho biết đoạn văn bị mắc lỗi gì
về liên kết
1
2
3
4
5
Võ Thị Sáu sinh năm 1935, ở làng Đất Đỏ( Bà Rịa). Không được cắp sách đến trường nhưng cô bé rất thông minh, hiểu hết nỗi cơ cực của người dân mất nước. Sáu là con gái ông Năm Hợi làm nghề đánh xe ngựa và mẹ làm nghề bán bún bò. Cô bé được mọi người yêu quý vì tính khí vui vẻ, khéo tay. Sáu tha thiết với làng xóm và rất yêu hoa cỏ quê hương.
Bố cục của đoạn văn sắp xếp lộn xộn
Sắp xếp lại:    


1
3
2
4
5
Nghĩa tường minh và nghĩa hàm ý
Tiết 123
Từơng minh
Rõ ràng
cặn kẽ
Sáng sủa
Hàm ý
Ngậm
Cái trong lòng
suy tưởng
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
Ví dụ:
a. -Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
anh thanh niên rất tiếc vì thời gian còn lại quá ít
Anh không thể nói thẳng vì ngại ngùng, muốn che dấu tình cảm của mình
câu mang hàm ý
Nội dung hàm ý sẽ được thông báo gián tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Qua lượt hội thoại đầu tiên, em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì?
Vì sao anh thanh niên không nói thẳng điều đó với mọi người?
Dựa vào đâu mà em có thể xác định được câu có mang hàm ý hay không?
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
Ví dụ:
b. Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
nhắc cho cô gái biết còn để quên chiếc khăn mùi soa
Câu mang nghĩa tường minh
Nội dung tường minh sẽ được thông báo trực tiếp bằng từ ngữ có trong câu.

Trong lượt hội thoại thứ 2, anh thanh niên nói với mục đích gì? Câu nói này có mang ẩn ý gì không?
Dựa vào đâu mà em có thể xác định được câu có mang nghĩa tường minh hay không?
Bài tập nhanh
Theo em câu sau được mang hàm ý hay nghĩa tường minh?
Con mèo đen đã chết.
 thông báo cái chết của con mèo
 Câu mang nghĩa tường minh
2. Cậu đi đâu đấy?
Con mèo đen đã chết.
Câu trả lời có thể là : Tớ đi chôn con mèo đen
Câu mang nghĩa hàm ý
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
Ví dụ:
Bài học (ghi nhớ SGK/ 75)
Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng ngôn ngữ trong câu.
Hàm ý là phần thông báo tuy không diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy
Lưu ý: khi xác định nghĩa tường minh hay hàm ý cần căn cứ vào tình huống giao tiếp cụ thể.
Thế nào là nghĩa từơng minh và hàm ý?
Câu hỏi thảo luận:
Tìm những VD về câu có mang nghĩa tường minh và hàm ý? Giải thích nghĩa của câu?
II.Luyện tập:
Bài 1
Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy.
Cụm từ tặc lưỡi giúp ta hiểu rằng: ông hoạ sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên
b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái :
mặt đỏ ửngngượng ngùng, khó nói
Nhận lại chiếc khăn không tránh được, buột phải nhận lại khăn
Quay vội đi  vì quá ngượng
cô gái đang bối rối đến vụng về vì ngượng khi anh thanh niên không hiểu nên đã trả lại chiếc khăn
Câu nào cho thấy hoạ sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên? Từ ngữ nào giúp ta nhận ra những điều đó?
Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cô kĩ sư? Thái độ ấy giúp em đoán được điều gì?
II.Luyện tập:
Bài 2:
Đây tôi giới thiệu với anh một hoạ sĩ lão thành nhé. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.
hàm ý: ông hoạ sĩ chưa kịp uống nước chè vì đi sớm.
Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm ở đoạn văn trên?
II.Luyện tập:
Bài 3:
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi “ Ba vô ăn cơm”.con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:
Cơm chín rồi!
có chứa hàm ý: ông vô ăn cơm đi!
Tìm câu có mang hàm ý và cho biết nội dung của hàm ý?
II.Luyện tập:
Bài 4:
- Hà, nắng gớm về nào…
Nói tránh sang chuyện khác, tránh đề tài đang bàn
b. – Tôi thấy người ta đồn…
Câu nói đang dở dang bị nhân vật bỏ lửng không nói tiếp nữa
Theo em những câu in đậm có phải là câu có hàm ý không ? Vì sao?
Thế nào là nghĩa từơng minh và hàm ý?
1. Làm bài tập:
Viết 1 đoạn văn 10- 15 câu chủ đề “ Thiên
nhiên xung quanh em”. Trong đó có chứa 1
thành phần biệt lập và có câu mang nghĩa hàm ý
2. Chuẩn bị bài:
Nghị luận về 1 đoạn thơ , bài thơ
Hướng dẫn về nhà
Kính chúc sức khoẻ các thầy cô và các em