Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THỊ XÃ UÔNG BÍ
TRƯỜNG THCS TRƯNG VƯƠNG
GIÁO VIÊN: PHẠM THỊ VIỆT ANH
TỔ: VĂN- SỬ
? Về hình thức, các câu và các đoạn văn được liên kết với nhau bằng những biện pháp nào.


Hoa có một quyển thơ rất hay, một người bạn hỏi mượn. Hoa trả lời:
-Tớ chưa đọc xong.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/ Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
1.Ví dụ:
2.Nhận xét:
*Câu 1:
-Thời gian gặp gỡ chỉ còn năm phút.
-Thể hiện sự tiếc nuối, không còn nhiều thời gian để trò chuyện, tâm tình.
-> suy ra từ những từ ngữ: “Trời ơi! chỉ còn”
*Câu 2:
-Không có ẩn ý gì
->Hiểu nghĩa trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
3.Ghi nhớ: SGK-75
-Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưõi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
-Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và vội quay đi.
Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa
giọng cười nhưng
đầy tiếc rẻ
đây này!
NGHĨA
TƯỜNG MINH
Là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
HÀM Ý
Là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ đó.
GHI NHỚ

Bà chủ nhà nói:
- Phải mua một con mèo về để nó bắt chuột. Nhà này nhiều chuột quá, nó ăn hết kẹo ở trong tủ lạnh rồi.
Ôsin:
- Bà nói tôi đấy à? Tôi mà ăn hết kẹo à?
Bà chủ nhà:
- Tôi nói gì cô, tôi chỉ nói mua mèo về bắt chuột chứ.


Có một nhóm bạn 5 người cùng nhau đi xem phim, trong đó A,B chuẩn bị vé cho cả nhóm.

A hỏi: Mua được vé chưa?
B trả lời: Mua được 3 vé rồi.

 Người nghe đoán ra là còn 2 vé chưa mua được.
Hà học ở thành phố, mẹ Hà lên chơi. Tối hôm sau về quê bằng tàu hỏa. Hà gặp Thủy- bạn thân, hai người nói chuyện với nhau:
Thủy: Tối mai đi xem phim với tớ đi!
Hà: Tối mai mẹ mình về quê.
Thủy: Đành vậy.

 Hà hiểu ý Thủy, vì biết được tình huống của Thủy.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
II/ Luyện tập:
1.Bài tập 1:

-Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
-Ô! Cô còn quên chiếc khăn mùi xoa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy lại chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và vội quay đi.
Nhà họa sĩ tặc lưỡi
đứng dậy
mặt đỏ ửng
tặc lưỡi
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Bài tập 2:
Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội họa và cô gái:
- Đây, tôi giới thiệu với anh một nhà họa sĩ lão thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.
 ý nói ông họa sĩ chưa kịp uống nước chè ở Lào Cai. Vậy hãy mời ông họa sĩ lên nhà uống nước chè đi.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Bài tập 3:
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp dọa đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:
- Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Con bé đứng trong bếp nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại.
 Nghĩa là: ông vô ăn cơm đi.
 Khắc họa tính cách ngang ngạnh, ương bướng của bé Thu, không chịu gọi ông Sáu là ba, không chịu mời một cách rõ ràng, đúng mực.
Cơm chín rồi!
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Bài tập 4:

-Hà, nắng gớm, về nào…
 Câu nói đánh trống lảng, ông Hai lấy cớ ra về để tránh xa đám đông đang bàn tán về làng Chợ Dầu theo Việt Gian.

-Tôi thấy người ta đồn…
 Câu nói bỏ lửng của bà Hai; nói dè dặt, thăm dò ý ông Hai, lựa ý để thông báo tin về làng Chợ Dầu.
Tình huống 1
A đến nhà B chơi, thấy một cây táo rất sai quả. Hãy viết một đoạn hội thoại có hàm ý ( A muốn B hái táo mời mình ăn).
Tình huống 2
Tan học, Hùng muốn đi nhờ xe đạp của Trung Hãy viết một đoạn hội thoại có hàm ý ( Thắng từ chối không muốn cho Hùng đi nhờ xe).
Tình huống 3
Một học sinh đi học muộn, thầy giáo muốn nhắc nhở học sinh đó về giờ giấc. Hãy viết một đoạn hội thoại có sử dụng hàm ý nhắc nhở.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
NGHĨA
TƯỜNG MINH
Là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
HÀM Ý
Là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ đó.
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI Ở NHÀ
- Học nội dung ghi nhớ
- Làm bài tập 1- 4

HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI MỚI
Soạn bài: Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ
- Đọc kĩ ví dụ mẫu,trả lời các câu hỏi trong SGK
10
10
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT