Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tuần: 27
B. Tiếng Việt
Hướng dẫn ghi bài:
Phần ghi bài là phần có biểu tượng sau:  ở đầu dòng.
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1) Xét và phân tích ví dụ:
2) Kết luận:
II. Luyện tập

I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
1) Xét và phân tích ví dụ:
- Trôøi ôi, chæ coøn coù naêm phuùt!
Chính laø anh thanh nieân giaät mình noùi to, gioïng cöôøi nhöng ñaày tieác reû. Anh chaïy ra nhaø phía sau, roài trôû vaøo lieàn, tay caàm moät caùi laøn. Nhaø hoïa só taëc löôõi ñöùng daäy. Coâ gaùi cuõng ñöùng leân, ñaët laïi chieác gheá, thong thaû ñi ñeán choã baùc hoïa só giaø.
- OÂ! Coâ coøn queân chieác muøi soa ñaây naøy!
Anh thanh nieân vöøa vaøo, keâu leân. Ñeå ngöôøi con gaùi khoûi trôû laïi baøn, anh laáy chieác khaên tay coøn vo troøn caëp giöõa cuoán saùch tôùi traû cho coâ gaùi. Coâ kó sö maët ñoû öûng, nhaän laïi chieác khaên vaø quay voäi ñi.
( Theo Nguyeãn Thaønh Long, Laëng leõ Sa Pa)
1) Qua câu “Trời ơi, chỉ còn có năm phút!”, em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì? Vì sao anh không nói thẳng điều đó với họa sĩ và cô gái ?
 Với câu nói của mình, anh thanh niên muốn nói thêm rằng “ Anh rất tiếc”, nhưng anh không muốn nói thẳng, điều đó có thể vì ngại ngùng, vì muốn che giấu tình cảm của mình.
Tuần: 27
B. Tiếng Việt
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1) Xét và phân tích ví dụ:
2) Kết luận:

II. Luyện tập
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
1) Xét và phân tích ví dụ:
- Trôøi ôi, chæ coøn coù naêm phuùt!
Chính laø anh thanh nieân giaät mình noùi to, gioïng cöôøi nhöng ñaày tieác reû. Anh chaïy ra nhaø phía sau, roài trôû vaøo lieàn, tay caàm moät caùi laøn. Nhaø hoïa só taëc löôõi ñöùng daäy. Coâ gaùi cuõng ñöùng leân, ñaët laïi chieác gheá, thong thaû ñi ñeán choã baùc hoïa só giaø.
- OÂ! Coâ coøn queân chieác muøi soa ñaây naøy!
Anh thanh nieân vöøa vaøo, keâu leân. Ñeå ngöôøi con gaùi khoûi trôû laïi baøn, anh laáy chieác khaên tay coøn vo troøn caëp giöõa cuoán saùch tôùi traû cho coâ gaùi. Coâ kó sö maët ñoû öûng, nhaän laïi chieác khaên vaø quay voäi ñi.
( Theo Nguyeãn Thaønh Long, Laëng leõ Sa Pa)
2) Câu nói thứ hai “OÂ! Coâ coøn queân chieác muøi soa ñaây naøy!” của anh thanh niên có ẩn ý gì không?
Câu nói thứ hai của anh thanh niên không chứa ẩn ý.
Tuần: 27
B. Tiếng Việt
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1) Xét và phân tích ví dụ:
2) Kết luận:
II. Luyện tập
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
1) Xét và phân tích ví dụ:
2) Kết luận:
Từ những ví dụ đã phân tích, hãy rút ra kái niệm về nghĩa tường minh và hàm ý?
Nghóa töôøng minh laø phaàn thoâng baùo ñöôïc dieãn ñaït tröïc tieáp baèng töø ngöõ trong caâu.
Haøm yù laø phaàn thoâng baùo tuy khoâng ñöôïc dieãn ñaït tröïc tieáp baèng töø ngöõ trong caâu nhöng coù theå suy ra töø nhöõng töø ngöõ aáy.
Lưu ý:
Haøm yù coù theå giaûi ñoaùn ñöôïc: Ngöôøi nghe coù naêng löïc thì coù theå ñoaùn ra haøm yù trong lôøi noùi coù chöùa haøm yù.
Haøm yù coù theå choái boû ñöôïc: Ngöôøi noùi luoân luoân coù theå choái boû raèng hoï khoâng thoâng baùo haøm yù naøo ñoù trong lôøi noùi cuûa mình, töùc laø ngöôøi noùi coù theå khoâng chòu traùch nhieäm veà haøm yù chöùa trong lôøi noùi cuûa chính hoï.
Tuần: 27
B. Tiếng Việt
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1) Xét và phân tích ví dụ:
2) Kết luận:
II. Luyện tập
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
1) Xét và phân tích ví dụ:
2) Kết luận:
II. Luyện tập
Baøi taäp 1 trang 75 NV9.II (Ñoïc laïi ñoaïn trích ñaõ daãn ôû muïc I.)
a) Câu nào cho thấy hoïa só cuõng chöa muoán chia tay anh thanh nieân? Töø ngöõ naøo giuùp em nhaän ra ñieàu aáy?
- Trôøi ôi, chæ coøn coù naêm phuùt!
Chính laø anh thanh nieân giaät mình noùi to, gioïng cöôøi nhöng ñaày tieác reû. Anh chaïy ra nhaø phía sau, roài trôû vaøo lieàn, tay caàm moät caùi laøn. Nhaø hoïa só taëc löôõi ñöùng daäy. Coâ gaùi cuõng ñöùng leân, ñaët laïi chieác gheá, thong thaû ñi ñeán choã baùc hoïa só giaø.
- OÂ! Coâ coøn queân chieác muøi soa ñaây naøy!
Anh thanh nieân vöøa vaøo, keâu leân. Ñeå ngöôøi con gaùi khoûi trôû laïi baøn, anh laáy chieác khaên tay coøn vo troøn caëp giöõa cuoán saùch tôùi traû cho coâ gaùi. Coâ kó sö maët ñoû öûng, nhaän laïi chieác khaên vaø quay voäi ñi.
(Theo Nguyeãn Thaønh Long, Laëng leõ Sa Pa)
Tuần: 27
B. Tiếng Việt
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy.
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1) Xét và phân tích ví dụ:
2) Kết luận:
II. Luyện tập
Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
1) Xét và phân tích ví dụ:
2) Kết luận:
II. Luyện tập
Baøi taäp 1 trang 75 NV9.II (Ñoïc laïi ñoaïn trích ñaõ daãn ôû muïc I.)
b) Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn. Thái độ ấy giúp em nhận ra điều ấy?
- Trôøi ôi, chæ coøn coù naêm phuùt!
Chính laø anh thanh nieân giaät mình noùi to, gioïng cöôøi nhöng ñaày tieác reû. Anh chaïy ra nhaø phía sau, roài trôû vaøo lieàn, tay caàm moät caùi laøn. Nhaø hoïa só taëc löôõi ñöùng daäy. Coâ gaùi cuõng ñöùng leân, ñaët laïi chieác gheá, thong thaû ñi ñeán choã baùc hoïa só giaø.
- OÂ! Coâ coøn queân chieác muøi soa ñaây naøy!
Anh thanh nieân vöøa vaøo, keâu leân. Ñeå ngöôøi con gaùi khoûi trôû laïi baøn, anh laáy chieác khaên tay coøn vo troøn caëp giöõa cuoán saùch tôùi traû cho coâ gaùi. Coâ kó sö maët ñoû öûng, nhaän laïi chieác khaên vaø quay voäi ñi.
(Theo Nguyeãn Thaønh Long, Laëng leõ Sa Pa)
Tuần: 27
B. Tiếng Việt
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Qua các hình ảnh này, có thể thấy cô gái đang bối rối dến vụng về vì ngượng. Cô ngượng vì định kín đáo để khăn lại làm kỷ vật cho người thanh niên, thế mà anh lại quá thật thà tưởng cô bỏ quên, nên gọi cô để trả lại.
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1) Xét và phân tích ví dụ:
2) Kết luận:
II. Luyện tập
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
1) Xét và phân tích ví dụ:
2) Kết luận:
II. Luyện tập
Tuần: 27
B. Tiếng Việt
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
2) Baøi taäp 2 sgk trang 75.
Hàm ý của câu: Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá.  Ý nói ông họa sĩ chưa uống chè (Gợi ý nhắc nhở anh thanh niên)

3) Bài tập 3 sgk trang 75, 76
Câu chứa hàm ý: Cơm chín rồi Vô ăn cơm.

4) Bài tập 4 sgk trang 76
a. Hà, nắng gớm, về nào. . . Câu này không chứa hàm ý vì câu này câu độc thoại để ông Hai tự nói với mình.
b. Tôi thấy người đồn. . . Câu này không chứa hàm ý vì câu này câu đối thoại bị bỏ lửng.
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1) Xét và phân tích ví dụ:
2) Kết luận:
II. Luyện tập
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
1) Xét và phân tích ví dụ:
2) Kêt luận:
II. Luyện tập
Tuần: 27
B. Tiếng Việt
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Bài tập bổ sung: tìm hàm ý trong các ví dụ sau:
a.
- Xe đâu không dắt vào, lại để ngoài cổng à?
- Xe sáng nay anh Toàn đi sớm.
(Thanh Tịnh)
 Ý nói hôm nay mình không đi xe
b.
- Bây giờ mới 11 giờ thôi.
 Còn sớm, cứ từ từ (từ thôi)
- Bây giờ đã 11 giờ rồi.
Muộn rồi, nhanh lên (từ đã, rồi)