Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO
VÀ CÁC EM HỌC SINH THÂN MẾN
Giáo viên: Nguyễn Thu Ba
Trường THCS Hội An Đông
Ta có đoạn đối thoại sau:
Hai người cùng ngồi trong phòng.
A nói: Rét quá!
B nói: Đóng cửa phòng lại thì tối.
Hỏi: Em nhận ra nội dung thể hiện trong hai câu nói của A
và B là gì ngoài sự việc phản ánh trong câu?
A ý muốn đóng cửa phòng lại.
B hiểu ý của A nên nói: đóng cửa phòng thì tối.
Tiết 124
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
_ Trời ơi, chỉ còn có 5 phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi lại chỗ bác già.
_ Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách trả lại cho cô gái. Cô kỹ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
( Theo Nguyễn Thành Long - Lặng Lẽ Sa Pa)
* Câu nói thứ hai của anh thanh niên có chứa ẩn ý gì không?
Không có ẩn ý gì. Vì nó được hiểu trực tiếp theo ý của các từ
ngữ trong câu.
Tiết 124
I> Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
1/ Nghĩa tường minh

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
_ Trời ơi, chỉ còn có 5 phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi lại chỗ bác già.
_ Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách trả lại cho cô gái. Cô kỹ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
( Theo Nguyễn Thành Long - Lặng Lẽ Sa Pa)
* Qua câu “ Trời ơi, chỉ còn có 5 phút!”, em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì? Vì sao anh không nói thẳng điều đó với họa sĩ và cô gái?
Anh muốn nói thêm rằng: “ Anh rất tiếc”, nhưng anh không muốn nói thẳng điều đó vì ngại ngùng, muốn che giấu tình cảm của mình.
Tiết 124
I> Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
1/ Nghĩa tường minh

NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
2/ Hàm ý
Trong nhóm các bạn có 5 người cùng nhau đi xem phim “ Sống như anh”. Trong đó A và B được cử đi mua vé cho cả nhóm.
Hỏi: câu nói của A hay B có chứa hàm ý? ( ẩn ý)
Câu nói của B có chứa hàm ý gì?
A hỏi: Mua vé được chưa?
B nói: Mua được ba vé rồi!
B nói: Mua được ba vé rồi!
B đã ngầm muốn nói:
-Còn thiếu hai vé chưa mua được.
-Phòng bán vé chỉ còn có ba vé.
- Mua chưa đủ( có ba vé thôi).
Quan sát hình ảnh sau:
Hãy đặt 2 câu nói lên nội dung của hình ảnh,có sử dụng câu chứa hàm ý:
Những thanh niên vi phạm luật lệ giao thông.
Đông ghê!
II > LUYỆN TẬP:
Bài tập 1/Đọc lại đoạn trích :
_ Trời ơi, chỉ còn có 5 phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi lại chỗ bác già.
_ Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách trả lại cho cô gái. Cô kỹ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
( Theo Nguyễn Thành Long - Lặng Lẽ Sa Pa)
Trong câu cuối đoạn văn, những từ ngữ miêu tả thái độ cô gái liên quan đến chiếc mùi soa là:
-Mặt đỏ ửng (ngượng).
-Nhận lại chiếc khăn (không tránh được).
-Quay vội đi (quá ngượng).
Các hình ảnh này có thể thấy cô gái đang bối rối vì định kín đáo để khăn laị làm kỷ vật, thế mà anh thanh niên quá thật thà tưởng cô bỏ quên .
Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy ,đặc biệt là cụm từ” tặc lưỡi”cho thấy người họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên.
a/Câu nào cho thấy họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên? Từ ngữ nào giúp em nhận ra điều đó?
b/Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn. Thái độ ấy giúp em đoán ra điều gì liên quan đến chiếc mùi soa?
2/ Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích sau đây:
Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội họa và cô gái:
- Đây, tôi giới thiệu với anh một họa sĩ lão thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.
Hàm ý của câu trên là: Ông họa sĩ già chưa kịp uống nước chè đấy.
3/Tìm câu chứa hàm ý trong đoạn trích sau và cho biết nội dung của hàm ý:
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp dọa đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:
-Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi “ Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:
-Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại.
Chưá hàm ý:
Ông( ba) vô ăn cơm đi!
4/ Nhận xét các câu in đậm có phải là câu chứa hàm ý không?Vì sao?
a/ Hà, nắng gớm, về nào…
=> Không chứa hàm ý,chỉ là câu nói lảng.
b/Tôi thấy người ta đồn… =>Là câu không chứa hàm ý,chỉ là câu nói dở dang.
Mẫu chuyện vui:
“ Kẻ cắp gặp bà già”
Có hai anh chàng đi chơi gặp một cô gái. Anh chàng thứ nhất nói:
_ Chào em tưởng em như Hằng Nga.
Anh chàng thứ hai nói:
_ Anh cứ tưởng em là người ở cung quảng mới xuống.
Cô gái:
_ Thế hai anh là bạn của chú Cuội à?

_ Chào em tưởng em như Hằng Nga.
_ Anh cứ tưởng em là người ở cung quảng mới xuống.
_ Thế hai anh là bạn của chú Cuội à?
_ Thế hai anh là bạn của chú Cuội à?
Trông em thật là xinh đẹp! Em đẹp như Hằng Nga.
Hai anh là kẻ lừa dối!
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC
CHÚC CÁC EM HỌC SINH CHĂM NGOAN – HỌC GIỎI
CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ ĐÃ ĐẾN THAM DỰ