Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý
Chia sẻ bởi Lam Hoa |
Ngày 07/05/2019 |
34
Chia sẻ tài liệu: Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý thuộc Ngữ văn 9
Nội dung tài liệu:
Kiểm tra bài cũ:
Thế nào là liên kết câu và liên kết đoạn văn?
2. Hãy xác định các phép liên kết được sử dụng trong
các đoạn trích sau?
Cái mạnh của con người Việt Nam ta là sự cần cù, sáng
tạo. Điều đó thật hữu ích (....)
(Vũ Khoan)
b) Tất cả tâm hồn chúng ta đọc, không phải chỉ có trí thức.
Và khác với cách đọc riêng bằng trí thức, lần đọc thứ hai
Chậm hơn, đòi hỏi nhiều cố gắng hơn, nhiều chỗ chúng ta
dừng lại hơn.
(Nguyễn Đình Thi)
Phép thế
Phép nối
TIẾNG VIỆT LỚP 9
NGHĨA TƯỜNG MINH
VÀ HÀM Ý
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý .
2. Nhận xét .
1. Ví dụ : (Doạn trích SGK trang 74)
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
? Qua câu “Trời ơi chỉ còn có năm phút!”, em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì ? Vì sao anh không nói thẳng điều đó với hoạ sĩ và cô gái ?
Đo¹n trÝch :
- Trêi ¬i, chØ cßn cã năm phót !
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già .
- ¤ ! C« cßn quªn chiÕc mïi soa ®©y nµy!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo NguyÔn Thµnh Long, LÆng lÏ Sa Pa)
Anh rất tiếc vì sắp hết thời gian gặp gỡ.
Anh không muốn nói thẳng điều đó có thể vì ngại ngùng, vì muốn che giấu tình cảm của mình.
Câu nói thứ hai của anh thanh niên có ẩn ý gi` không?
Câu nói này không chứa ẩn ý (nói trực tiếp sự việc cô kĩ sư quên chiếc mùi soa).
Hàm ý
Nghĩa tường minh
- Trời ơi, chỉ còn có nam phút !
- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
3. Ghi nhớ
- Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
- Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
*. Tha?o luõ?n
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý .
2. Nhận xét
1. Ví dụ : (Doạn trích SGK trang 74)
- Anh rất tiếc vì sắp hết thời gian gặp gỡ.
Câu nói này không chứa ẩn ý (nói trực tiếp sự việc cô kĩ sư quên chiếc mùi soa).
Hàm ý
Nghĩa tường minh
- Trời ơi, chỉ còn có nam phút !
- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Hàm ý là gì ?
Nghĩa tường minh là gì ?
Phân biệt nghĩa tường minh
và nghĩa hàm ý xem chúng
giống và khác nhau
như thế nào?
Anh không muốn nói thẳng điều đó có thể vì ngại ngùng, vì muốn che giấu tình cảm của mình.
Phân biệt nghĩa tường minh và nghĩa hàm ý
xem chúng giống và khác nhau như thế nào?
Nghĩa tường minh
Nghĩa hàm ý
Giống
Khác
- Là nghĩa hiểu trực
tiếp.
- Là nghĩa phải suy
ra từ những từ ngữ
diễn đạt
- Đều là nội dung thông báo của người nói
gửi đến người nghe.
Đo¹n trÝch :
- Trêi ¬i, chØ cßn cã năm phót !
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già .
- ¤ ! C« cßn quªn chiÕc mïi soa ®©y nµy!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo NguyÔn Thµnh Long, LÆng lÏ Sa Pa)
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
2. Nhận xét .
1. Ví dụ : (Doạn trích)
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
Bài tập 1 /sgk.75
* Tha?o luõ?n
a. Cõu n�o cho th?y nh� ho? si cung chua mu?n chia tay v?i anh thanh niờn?
T? ngu~ n�o giỳp em nh?n ra di?u dú ?
- Cõu " Nh� ho? si t?c lu?i d?ng d?y."
? T? "t?c lu?i" cho th?y nh� ho? si chua mu?n chia tay v?i anh thanh niờn.
b. Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn. Thái độ ấy giúp em đoán ra điều gì liên quan tới chiếc mùi soa?
Từ ngữ
Miêu tả thái độ
Ý nghĩa thể hiện qua
hình ảnh miêu tả
Mặt đỏ ửng
Nhận lại chiếc khăn
Quay vội đi
Ngượng ngùng
Không tránh được
Quá ngượng
– che giấu tâm trạng
thật của mình không
muốn người khác biết
Cô gái đang bối rối đến vụng
về vì ngượng, cô định kín đáo
để khăn làm kỉ vật cho anh
thanh niên, nhưng anh thanh
niên quá thật thà tưởng cô bỏ
quên nên gọi cô để trả lại.
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
2. Nhận xét .
1. Vi? du? (Doa?n tri?ch)
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
4. Lưu ý
Bài tập 2 /sgk.75:
Hàm ý: Ông hoạ sĩ già chưa kịp uống nước chè đấy.
Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội hoạ và cô gái:
- Đây, tôi giới thiệu anh một hoạ sĩ lão thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.
Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích :
Bài tập 1 /sgk.75
a.
b.
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
2. Nhận xét .
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
Bài tập 1 /sgk.75:
4. Lưu ý
Bài tập 2 /sgk.75:
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:
- Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
Bài tập 3 /sgk.75:
1. Vi? du? (Doa?n tri?ch)
Hàm ý: Ông vô ăn cơm đi.
Hãy tìm câu có hàm ý trong đoạn trích rồi cho biết nội dung hàm ý:
a. Có người hỏi:
- Sao bảo Làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? …
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào …
Ông Hai vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
2. Nhận xét .
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
Bài tập 1 /sgk.75:
4. Lưu ý
Bài tập 2 /sgk.75:
Bài tập 3 /sgk.75:
Bài tập 4 /sgk.76:
Đọc các đoạn trích sau và cho biết những câu in đậm có chứa hàm ý không? Vì sao?
1. Vi? du? (Doa?n tri?ch)
Không có hàm ý - (Câu đánh trống lảng, cố ý nói sang chuyện khác)
4a
4.b. – Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
Thầy nó ngủ rồi à?
Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên:
Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi hiu hắt.
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
2. Nhận xét .
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
Bài tập 1 /sgk.75:
4. Lưu ý
Bài tập 2 /sgk.75:
Bài tập 3 /sgk.75:
Bài tập 4 /sgk.76:
1. Vi? du? (Doa?n tri?ch)
- 4a
- 4b
Đọc các đoạn trích sau và cho biết những câu in đậm có chứa hàm ý không? Vì sao?
Không có hàm ý - (Câu nói dở dang)
D. Khi muốn chấm dứt cuộc thoại.
A. Khi không biết diễn đạt rõ ý.
B. Khi không muốn nói rõ ý.
C. Khi không muốn người nghe hiểu ý.
C. Không diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Hãy chọn đáp án đúng nhất trong những câu sau:
BÀI TẬP CỦNG CỐ
1. Hàm ý là phần thông báo:
B. Ẩn đằng sau nghĩa tường minh.
A. Trái ngược với nghĩa tường minh.
D. Được diễn đạt trực tiếp trong câu.
2. Dùng hàm ý trong trường hợp nào sau đây?
Sai!
Sai!
Sai!
Sai!
Sai!
Sai!
Đúng.
Đúng.
Dặn dò
Thuộc bài học
Viết đoạn văn ngắn (chủ đề môi trường) có sử dụng câu chứa hàm ý.
Chuẩn bị bài: Nghi~a tuo`ng minh, ha`m y?
(ti�?p theo)
+ Đọc văn bản sgk
+ Trả lời câu hỏi sau đoạn trích
+ Chuẩn bị phần luyện tập
Kết thúc tiết học
Chúc thầy cô khỏe!
Thế nào là liên kết câu và liên kết đoạn văn?
2. Hãy xác định các phép liên kết được sử dụng trong
các đoạn trích sau?
Cái mạnh của con người Việt Nam ta là sự cần cù, sáng
tạo. Điều đó thật hữu ích (....)
(Vũ Khoan)
b) Tất cả tâm hồn chúng ta đọc, không phải chỉ có trí thức.
Và khác với cách đọc riêng bằng trí thức, lần đọc thứ hai
Chậm hơn, đòi hỏi nhiều cố gắng hơn, nhiều chỗ chúng ta
dừng lại hơn.
(Nguyễn Đình Thi)
Phép thế
Phép nối
TIẾNG VIỆT LỚP 9
NGHĨA TƯỜNG MINH
VÀ HÀM Ý
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý .
2. Nhận xét .
1. Ví dụ : (Doạn trích SGK trang 74)
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
? Qua câu “Trời ơi chỉ còn có năm phút!”, em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì ? Vì sao anh không nói thẳng điều đó với hoạ sĩ và cô gái ?
Đo¹n trÝch :
- Trêi ¬i, chØ cßn cã năm phót !
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già .
- ¤ ! C« cßn quªn chiÕc mïi soa ®©y nµy!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo NguyÔn Thµnh Long, LÆng lÏ Sa Pa)
Anh rất tiếc vì sắp hết thời gian gặp gỡ.
Anh không muốn nói thẳng điều đó có thể vì ngại ngùng, vì muốn che giấu tình cảm của mình.
Câu nói thứ hai của anh thanh niên có ẩn ý gi` không?
Câu nói này không chứa ẩn ý (nói trực tiếp sự việc cô kĩ sư quên chiếc mùi soa).
Hàm ý
Nghĩa tường minh
- Trời ơi, chỉ còn có nam phút !
- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
3. Ghi nhớ
- Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
- Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
*. Tha?o luõ?n
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý .
2. Nhận xét
1. Ví dụ : (Doạn trích SGK trang 74)
- Anh rất tiếc vì sắp hết thời gian gặp gỡ.
Câu nói này không chứa ẩn ý (nói trực tiếp sự việc cô kĩ sư quên chiếc mùi soa).
Hàm ý
Nghĩa tường minh
- Trời ơi, chỉ còn có nam phút !
- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Hàm ý là gì ?
Nghĩa tường minh là gì ?
Phân biệt nghĩa tường minh
và nghĩa hàm ý xem chúng
giống và khác nhau
như thế nào?
Anh không muốn nói thẳng điều đó có thể vì ngại ngùng, vì muốn che giấu tình cảm của mình.
Phân biệt nghĩa tường minh và nghĩa hàm ý
xem chúng giống và khác nhau như thế nào?
Nghĩa tường minh
Nghĩa hàm ý
Giống
Khác
- Là nghĩa hiểu trực
tiếp.
- Là nghĩa phải suy
ra từ những từ ngữ
diễn đạt
- Đều là nội dung thông báo của người nói
gửi đến người nghe.
Đo¹n trÝch :
- Trêi ¬i, chØ cßn cã năm phót !
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già .
- ¤ ! C« cßn quªn chiÕc mïi soa ®©y nµy!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo NguyÔn Thµnh Long, LÆng lÏ Sa Pa)
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
2. Nhận xét .
1. Ví dụ : (Doạn trích)
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
Bài tập 1 /sgk.75
* Tha?o luõ?n
a. Cõu n�o cho th?y nh� ho? si cung chua mu?n chia tay v?i anh thanh niờn?
T? ngu~ n�o giỳp em nh?n ra di?u dú ?
- Cõu " Nh� ho? si t?c lu?i d?ng d?y."
? T? "t?c lu?i" cho th?y nh� ho? si chua mu?n chia tay v?i anh thanh niờn.
b. Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn. Thái độ ấy giúp em đoán ra điều gì liên quan tới chiếc mùi soa?
Từ ngữ
Miêu tả thái độ
Ý nghĩa thể hiện qua
hình ảnh miêu tả
Mặt đỏ ửng
Nhận lại chiếc khăn
Quay vội đi
Ngượng ngùng
Không tránh được
Quá ngượng
– che giấu tâm trạng
thật của mình không
muốn người khác biết
Cô gái đang bối rối đến vụng
về vì ngượng, cô định kín đáo
để khăn làm kỉ vật cho anh
thanh niên, nhưng anh thanh
niên quá thật thà tưởng cô bỏ
quên nên gọi cô để trả lại.
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
2. Nhận xét .
1. Vi? du? (Doa?n tri?ch)
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
4. Lưu ý
Bài tập 2 /sgk.75:
Hàm ý: Ông hoạ sĩ già chưa kịp uống nước chè đấy.
Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội hoạ và cô gái:
- Đây, tôi giới thiệu anh một hoạ sĩ lão thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.
Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích :
Bài tập 1 /sgk.75
a.
b.
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
2. Nhận xét .
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
Bài tập 1 /sgk.75:
4. Lưu ý
Bài tập 2 /sgk.75:
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:
- Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
Bài tập 3 /sgk.75:
1. Vi? du? (Doa?n tri?ch)
Hàm ý: Ông vô ăn cơm đi.
Hãy tìm câu có hàm ý trong đoạn trích rồi cho biết nội dung hàm ý:
a. Có người hỏi:
- Sao bảo Làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? …
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào …
Ông Hai vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
2. Nhận xét .
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
Bài tập 1 /sgk.75:
4. Lưu ý
Bài tập 2 /sgk.75:
Bài tập 3 /sgk.75:
Bài tập 4 /sgk.76:
Đọc các đoạn trích sau và cho biết những câu in đậm có chứa hàm ý không? Vì sao?
1. Vi? du? (Doa?n tri?ch)
Không có hàm ý - (Câu đánh trống lảng, cố ý nói sang chuyện khác)
4a
4.b. – Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
Thầy nó ngủ rồi à?
Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên:
Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi hiu hắt.
Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
2. Nhận xét .
Tiết 125: NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
Bài tập 1 /sgk.75:
4. Lưu ý
Bài tập 2 /sgk.75:
Bài tập 3 /sgk.75:
Bài tập 4 /sgk.76:
1. Vi? du? (Doa?n tri?ch)
- 4a
- 4b
Đọc các đoạn trích sau và cho biết những câu in đậm có chứa hàm ý không? Vì sao?
Không có hàm ý - (Câu nói dở dang)
D. Khi muốn chấm dứt cuộc thoại.
A. Khi không biết diễn đạt rõ ý.
B. Khi không muốn nói rõ ý.
C. Khi không muốn người nghe hiểu ý.
C. Không diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Hãy chọn đáp án đúng nhất trong những câu sau:
BÀI TẬP CỦNG CỐ
1. Hàm ý là phần thông báo:
B. Ẩn đằng sau nghĩa tường minh.
A. Trái ngược với nghĩa tường minh.
D. Được diễn đạt trực tiếp trong câu.
2. Dùng hàm ý trong trường hợp nào sau đây?
Sai!
Sai!
Sai!
Sai!
Sai!
Sai!
Đúng.
Đúng.
Dặn dò
Thuộc bài học
Viết đoạn văn ngắn (chủ đề môi trường) có sử dụng câu chứa hàm ý.
Chuẩn bị bài: Nghi~a tuo`ng minh, ha`m y?
(ti�?p theo)
+ Đọc văn bản sgk
+ Trả lời câu hỏi sau đoạn trích
+ Chuẩn bị phần luyện tập
Kết thúc tiết học
Chúc thầy cô khỏe!
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Lam Hoa
Dung lượng: |
Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)