Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý
Chia sẻ bởi Lê Thị Bích Hằng |
Ngày 07/05/2019 |
27
Chia sẻ tài liệu: Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý thuộc Ngữ văn 9
Nội dung tài liệu:
CHÚC CÁC EM HỌC SINH CHĂM NGOAN – HỌC GIỎI
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về thăm lớp dự giờ .
Môn: Ngữ văn - Lớp 9C
2.Nam đi học muộn, đến sân trường gặp cô giáo chủ nhiệm, cô hỏi:
- Mấy giờ rồi em?
Tình huống:
1.Sắp đến giờ vào lớp, cô giáo hỏi một bạn học sinh:
Mấy giờ rồi em?
Cô giáo nhắc nhở việc Nam đi học muộn.
Cô giáo muốn hỏi giờ bạn học sinh.
Bài cũ:
đọc Do?N trích:
(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
2
Đoạn trích :
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút !
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già .
Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Thông báo thời gian "chỉ còn năm phút" là phải chia tay.
Đây là cách hiểu phổ biến
Tiếc quá không còn đủ thời gian để trò chuyện, tâm tình.
Thế là tôi lại lủi thủi một mình nữa rồi.
- Giá mà hai người ở lại thêm một thời gian nữa thì hay biết mấy..
ANH: Các bạn đã làm bài tập cô giao chưa?
HÀ: Tối qua mình bận quá
CƯỜNG: M×nh đã làm xong rồi.
6
So sánh nghĩa tường minh và hàm ý
4
nghĩa tường minh
hàm ý
Giống nhau
Đều là phần thông báo của người nói gửi đến người nghe.
Khác nhau
Là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
Tìm câu chøa hàm ý trong ®o¹n trích sau và cho biÕt néi dung cña hàm ý:
a. B¸c l¸i xe d¾t anh ta l¹i chç nhµ héi ho¹ vµ c« g¸i :
§©y , t«i giíi thiÖu víi anh mét ho¹ sÜ l·o thµnh nhÐ . Vµ c« ®©y lµ kÜ s n«ng nghiÖp .Anh ®a kh¸ch vÒ nhµ ®i . Tuæi giµ cÇn níc chÌ : ë Lµo Cai ®i sím qu¸ . Anh h·y ®a ra c¸i mãn chÌ pha níc ma th¬m nh níc hoa cña Yªn S¬n nhµ anh . (NguyÔn Thµnh Long , LÆng lÏ Sa Pa)
b. MÑ nã ®©m næi giËn qu¬ ®òa bÕp do¹ ®¸nh, nã ph¶i gäi nhng l¹i nãi træng:
- V« ¨n c¬m!
Anh S¸u vÉn ngåi im, gi¶ vê kh«ng nghe, chê nã gäi “Ba v« ¨n c¬m”.Con bÐ
cø ®øng trong bÕp nãi väng ra:
- C¬m chÝn råi !
Anh còng kh«ng quay l¹i. ( NguyÔn Quang S¸ng, ChiÕc lîc ngµ)
Bài tập:
Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá.
-> ông hoạ sĩ già chưa kịp uống nước.
Cơm chín rồi !
> Ông (ba) vô ăn cơm đi.
Trò
chơi
ai
nhanh
trí
hơn
+ Hình thức:
- Mỗi lượt chơi có hai người được tham gia trò chơi.
- Người thứ nhất chọn ngôi sao có chứa hàm ý và diễn đạt hàm ý đó bằng lời nói - người thứ hai tự giải đoán hàm ý và trả lời cũng bằng hàm ý
+ Thể lệ:
- Chỉ được diễn đạt hàm ý thông qua nghĩa tường minh ( Nếu vi phạm sẽ không được tính điểm).
Thời gian cho mỗi lần hỏi ( hoặc trả lời) là 45".
Nếu diễn đạt hàm ý chưa thành công, có thể điều chỉnh hàm ý (tối đa) bằng lượt lời thứ 2.
Muốn mượn cái bút .
A: ồ ! Bút của mình hỏng rồi! Cậu có còn cái nào nữa không?
B: May quá! Tớ có mang thêm một cái đây này!
Muốn ăn ổi.
Muốn bật quạt điên.
Ví dụ: Một chàng trai tự giới thiệu với một cô gái trong một cuộc liên hoan: "Tôi là Nam, sinh viên khoa Báo Chí, Đại học quốc gia Hà Nội, 26 tuổi, chưa có vợ".
* Lưu ý:
- Người nghe có năng lực thì có thể đoán ra hàm ý trong lời nói có chứa hàm ý.
- Người nói luôn luôn có thể chối bỏ rằng họ không thông báo hàm ý nào đó trong lời nói của mình, tức là người nói có thể không chịu trách nhiệm về hàm ý chứa trong lời nói của chính họ.
Viết đoạn hội thoại , trong đó có sử dụng phép nói giảm nói tránh.
Bài tập về nhà
Bài tập về nhà:
Ghi nhớ:
Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
? Hãy chọn đáp án đúng nhất trong những câu sau:
1. Hàm ý là phần thông báo:
Trái ngược với nghĩa tường minh.
Ẩn đằng sau nghĩa tường minh.
Không diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Được diễn đạt trực tiếp trong câu.
2. Dùng hàm ý trong trường hợp nào sau đây?
Khi không biết diễn đạt rõ ý.
Khi không muốn nói rõ ý.
Khi không muốn người nghe hiểu ý.
Khi muốn chấm dứt cuộc thoại.
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
II. LUYỆN TẬP:
Bài tập 1 /sgk
a. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy: chưa muốn chia tay.
b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái:…mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn, quay vội đi --> Cô gái đang bối rối đến vụng về vì ngượng, cô định kín đáo để khăn làm kỉ vật cho anh thanh niên, nhưng anh thanh niên quá thật thà tưởng cô bỏ quên nên gọi cô để trả lại.
II. LUYỆN TẬP:
Bài tập 1 /sgk
II. LUYỆN TẬP
TIẾT 123
Bài 4 (SGK trang 76): Đọc các đoạn trích sau và cho biết những câu in đậm có chứa hàm ý không? Vì sao?
a. Có người hỏi:
- Sao bảo Làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? …
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào …
Ông Hai vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
(đánh trống lảng, cố ý nói sang chuyện khác)
Bài tập làm thêm: Tìm hàm ý trong truyện cười dân gian sau:
Xin nước lạnh
Chủ nhà dọn cơm đãi khách, mang thiếu một đôi đũa. Ai nấy đều cầm đũa mời nhau, còn người khách không có đũa đứng dậy nói với chủ nhà rằng:
- Cho tôi xin một chén nước lạnh.
Chủ nhà hỏi:
- Hả, để làm gì vậy?
- Để rửa tay cho sạch mà bốc đồ ăn.
Lời trách khéo của người khách vì sự tiếp đón không chu đáo của gia chủ.
Viết đoạn hội thoại , trong đó có sử dụng phép nói giảm nói tránh.
Bài tập về nhà
Bài tập về nhà:
Hướng dẫn tự học
1.ễn t?p khỏi ni?m nghia tu?ng minh v� h�m ý
Luy?n t?p d? phõn bi?t du?c nghia tu?ng minh v� h�m ý. Rốn luy?n ki nang dựng h�m ý v� hi?u h�m ý.
2.Ho�n thi?n b�i t?p 3 (SGK trang 75, 76)
3.So?n b�i Ngh? lu?n v? m?t do?n tho, b�i tho
Học bài:
- Đọc kĩ bài trong SGK – Thuộc ghi nhớ.
- Luyện tập để phân biệt được nghĩa tường minh và hàm ý. Rèn luyện kĩ năng dùng hàm ý và hiểu hàm ý.
2. Chuẩn bị :
NGHỊ LUẬN VỀ 1 ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
- Đọc kĩ bài KHÁT VỌNG HOÀ NHẬP, DÂNG HIẾN CHO ĐỜI; trả lời các câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu bài trong SGK.78
- Học bài cũ: Nghị luận về tác phẩm truyện.
HƯỚNG
DẪN
HỌC
BÀI
Ở
NHÀ
GV: Lê Thị Bích Hằng
Năm học: 2012-2013
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về thăm lớp dự giờ .
Môn: Ngữ văn - Lớp 9C
2.Nam đi học muộn, đến sân trường gặp cô giáo chủ nhiệm, cô hỏi:
- Mấy giờ rồi em?
Tình huống:
1.Sắp đến giờ vào lớp, cô giáo hỏi một bạn học sinh:
Mấy giờ rồi em?
Cô giáo nhắc nhở việc Nam đi học muộn.
Cô giáo muốn hỏi giờ bạn học sinh.
Bài cũ:
đọc Do?N trích:
(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
2
Đoạn trích :
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút !
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già .
Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Thông báo thời gian "chỉ còn năm phút" là phải chia tay.
Đây là cách hiểu phổ biến
Tiếc quá không còn đủ thời gian để trò chuyện, tâm tình.
Thế là tôi lại lủi thủi một mình nữa rồi.
- Giá mà hai người ở lại thêm một thời gian nữa thì hay biết mấy..
ANH: Các bạn đã làm bài tập cô giao chưa?
HÀ: Tối qua mình bận quá
CƯỜNG: M×nh đã làm xong rồi.
6
So sánh nghĩa tường minh và hàm ý
4
nghĩa tường minh
hàm ý
Giống nhau
Đều là phần thông báo của người nói gửi đến người nghe.
Khác nhau
Là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
Tìm câu chøa hàm ý trong ®o¹n trích sau và cho biÕt néi dung cña hàm ý:
a. B¸c l¸i xe d¾t anh ta l¹i chç nhµ héi ho¹ vµ c« g¸i :
§©y , t«i giíi thiÖu víi anh mét ho¹ sÜ l·o thµnh nhÐ . Vµ c« ®©y lµ kÜ s n«ng nghiÖp .Anh ®a kh¸ch vÒ nhµ ®i . Tuæi giµ cÇn níc chÌ : ë Lµo Cai ®i sím qu¸ . Anh h·y ®a ra c¸i mãn chÌ pha níc ma th¬m nh níc hoa cña Yªn S¬n nhµ anh . (NguyÔn Thµnh Long , LÆng lÏ Sa Pa)
b. MÑ nã ®©m næi giËn qu¬ ®òa bÕp do¹ ®¸nh, nã ph¶i gäi nhng l¹i nãi træng:
- V« ¨n c¬m!
Anh S¸u vÉn ngåi im, gi¶ vê kh«ng nghe, chê nã gäi “Ba v« ¨n c¬m”.Con bÐ
cø ®øng trong bÕp nãi väng ra:
- C¬m chÝn råi !
Anh còng kh«ng quay l¹i. ( NguyÔn Quang S¸ng, ChiÕc lîc ngµ)
Bài tập:
Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá.
-> ông hoạ sĩ già chưa kịp uống nước.
Cơm chín rồi !
> Ông (ba) vô ăn cơm đi.
Trò
chơi
ai
nhanh
trí
hơn
+ Hình thức:
- Mỗi lượt chơi có hai người được tham gia trò chơi.
- Người thứ nhất chọn ngôi sao có chứa hàm ý và diễn đạt hàm ý đó bằng lời nói - người thứ hai tự giải đoán hàm ý và trả lời cũng bằng hàm ý
+ Thể lệ:
- Chỉ được diễn đạt hàm ý thông qua nghĩa tường minh ( Nếu vi phạm sẽ không được tính điểm).
Thời gian cho mỗi lần hỏi ( hoặc trả lời) là 45".
Nếu diễn đạt hàm ý chưa thành công, có thể điều chỉnh hàm ý (tối đa) bằng lượt lời thứ 2.
Muốn mượn cái bút .
A: ồ ! Bút của mình hỏng rồi! Cậu có còn cái nào nữa không?
B: May quá! Tớ có mang thêm một cái đây này!
Muốn ăn ổi.
Muốn bật quạt điên.
Ví dụ: Một chàng trai tự giới thiệu với một cô gái trong một cuộc liên hoan: "Tôi là Nam, sinh viên khoa Báo Chí, Đại học quốc gia Hà Nội, 26 tuổi, chưa có vợ".
* Lưu ý:
- Người nghe có năng lực thì có thể đoán ra hàm ý trong lời nói có chứa hàm ý.
- Người nói luôn luôn có thể chối bỏ rằng họ không thông báo hàm ý nào đó trong lời nói của mình, tức là người nói có thể không chịu trách nhiệm về hàm ý chứa trong lời nói của chính họ.
Viết đoạn hội thoại , trong đó có sử dụng phép nói giảm nói tránh.
Bài tập về nhà
Bài tập về nhà:
Ghi nhớ:
Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
? Hãy chọn đáp án đúng nhất trong những câu sau:
1. Hàm ý là phần thông báo:
Trái ngược với nghĩa tường minh.
Ẩn đằng sau nghĩa tường minh.
Không diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Được diễn đạt trực tiếp trong câu.
2. Dùng hàm ý trong trường hợp nào sau đây?
Khi không biết diễn đạt rõ ý.
Khi không muốn nói rõ ý.
Khi không muốn người nghe hiểu ý.
Khi muốn chấm dứt cuộc thoại.
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
II. LUYỆN TẬP:
Bài tập 1 /sgk
a. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy: chưa muốn chia tay.
b. Từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái:…mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn, quay vội đi --> Cô gái đang bối rối đến vụng về vì ngượng, cô định kín đáo để khăn làm kỉ vật cho anh thanh niên, nhưng anh thanh niên quá thật thà tưởng cô bỏ quên nên gọi cô để trả lại.
II. LUYỆN TẬP:
Bài tập 1 /sgk
II. LUYỆN TẬP
TIẾT 123
Bài 4 (SGK trang 76): Đọc các đoạn trích sau và cho biết những câu in đậm có chứa hàm ý không? Vì sao?
a. Có người hỏi:
- Sao bảo Làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? …
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào …
Ông Hai vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
(đánh trống lảng, cố ý nói sang chuyện khác)
Bài tập làm thêm: Tìm hàm ý trong truyện cười dân gian sau:
Xin nước lạnh
Chủ nhà dọn cơm đãi khách, mang thiếu một đôi đũa. Ai nấy đều cầm đũa mời nhau, còn người khách không có đũa đứng dậy nói với chủ nhà rằng:
- Cho tôi xin một chén nước lạnh.
Chủ nhà hỏi:
- Hả, để làm gì vậy?
- Để rửa tay cho sạch mà bốc đồ ăn.
Lời trách khéo của người khách vì sự tiếp đón không chu đáo của gia chủ.
Viết đoạn hội thoại , trong đó có sử dụng phép nói giảm nói tránh.
Bài tập về nhà
Bài tập về nhà:
Hướng dẫn tự học
1.ễn t?p khỏi ni?m nghia tu?ng minh v� h�m ý
Luy?n t?p d? phõn bi?t du?c nghia tu?ng minh v� h�m ý. Rốn luy?n ki nang dựng h�m ý v� hi?u h�m ý.
2.Ho�n thi?n b�i t?p 3 (SGK trang 75, 76)
3.So?n b�i Ngh? lu?n v? m?t do?n tho, b�i tho
Học bài:
- Đọc kĩ bài trong SGK – Thuộc ghi nhớ.
- Luyện tập để phân biệt được nghĩa tường minh và hàm ý. Rèn luyện kĩ năng dùng hàm ý và hiểu hàm ý.
2. Chuẩn bị :
NGHỊ LUẬN VỀ 1 ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
- Đọc kĩ bài KHÁT VỌNG HOÀ NHẬP, DÂNG HIẾN CHO ĐỜI; trả lời các câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu bài trong SGK.78
- Học bài cũ: Nghị luận về tác phẩm truyện.
HƯỚNG
DẪN
HỌC
BÀI
Ở
NHÀ
GV: Lê Thị Bích Hằng
Năm học: 2012-2013
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Lê Thị Bích Hằng
Dung lượng: |
Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)