Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

Kính Chào Các Thầy Cô Giáo Và Các Em Học Sinh Đến Dự Tiết Học
GV: Dương Ngọc Hoàng
Lớp: 9A
Trường THCS Quảng Châu
Ở bài trước em đã được học hai thành phần biệt lập đó là hai thành phần nào ?
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
Gọi-đáp,
Phụ chú
Trắc
Nghiệm
Thành phần được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp, đó là thành phần gì ?
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
Gọi- Đáp
Trắc
Nghiệm
Kiểm Tra Bài Cũ
Trình bày hiểu biết của em về thành phần
phụ chú ?
Thành phần phụ chú là thành phần biệt lập, được dùng để
bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. Thành
phần phụ chú thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang,
hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa hai dấu gạch
ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi thành phần phụ chú
còn được đặt sau dấu hai chấm.
Tiết 125
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Đoạn trích:
- Trời ơi, chỉ còn năm phút !
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này !
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa
Qua câu “ Trời ơi, chỉ còn năm phút”, em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì?
Vì sao anh không nói thẳng điều đó với họa sĩ và cô gái ?
Câu nói thứ hai của anh thanh niên có ẩn ý gì không ?
Chào em, em là Hằng Nga có phải không?
Em ở trên cung Quảng mới xuống à ?
Còn hai anh là bạn của chú Cuội à ?
Tiết 125
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Vậy em hiểu thế nào là nghĩa tường minh ?
Thế nào là nghĩa hàm ý ?
Tiết 125
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Bảng So Sánh
Đều là phần thông báo của người nói (viết) giử đến người nghe

Được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu
Không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
Tiết 125
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
- Trời ơi, chỉ còn năm phút !
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này !
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa
Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy.
Câu nào cho thấy nhà họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên?
Bài tập 1
Từ nào giúp em cảm nhận được điều đấy?
Luyện Tập
Tiết 125
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Luyện Tập
Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội họa và cô gái :
- Đây, tôi giới thiệu với anh một nhà họa sĩ lão thành nhé. Và đây là cô kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè : ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.
Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa
Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích?
Bài tập 2
Sáng nay đi sớm quá nên nhà họa sĩ chưa kịp uống nước chè
Tiết 125
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Luyện Tập
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp dọa đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng :
- Vô ăn cơm !
Anh sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra :
Cơm chín rồi !
Anh cũng không quay lại.

Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà
Tìm câu chứa hàm ý trong đoạn trích ? Và cho biết nội dung của hàm ý ?
Bài tập 3
Ý của bé Thu là bảo ông Sáu vô ăn cơm
Tiết 125
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tiết 125
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Luyện Tập
Bài tập 4
a) Có người hỏi:
-Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà,…
Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.
Câu in đậm có phải câu chứa hàm ý không? Vì sao?
Tiết 125
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Luyện Tập
Bài tập 4
b) – Này thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra trên giường không nói gì.
Thầy nó ngủ rồi à?
Gì ?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên :
Biết rồi !
Bà Hai nín bặt . Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
Câu in đậm có phải câu chứa hàm ý không? Vì sao?
Tiết 125
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Mẩu chuyện vui
Nhầm
Một anh chàng đang ngồi trên xe bus, sờ lên cổ thấy một con rận, sợ mọi người cười anh ta vội vàng bắt con rận xuống đất nói:
Tưởng là con rận, hóa ra không phải.
Một người khách trên xe cúi xuống đất cố tình tìm được con rận nhặt lên nói:
Tưởng là không phải, hóa ra con rận.
Trong mẩu chuyện trên câu nào có chứa hàm ý ? Và hàm ý đó là gì ?
Tiết 125
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Mẩu chuyện vui
Tưởng là con rận, hóa ra không phải.
Tưởng là không phải, hóa ra con rận
Tôi không ở bẩn, nên không có rận đâu
Tưởng là không bẩn , thế mà có rận
Sơ Đồ Tư Duy
Vẽ lại bản đồ tư duy khái quát nội dung bài theo ý tưởng của các em.
Hoàn thiện các bài tập vào vở?
Tìm thêm các tình huống trong đời sống có chứa hàm ý.
Soạn bài nghĩa tường minh và nghĩa hàm ý tiết (tiếp)
Dặn Dò
Xin Chào
V�
Hẹn Gặp Lại