Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

Tình huống thứ nhất:
Sắp đến giờ vào lớp, cô giáo hỏi một bạn học sinh:
- Mấy giờ rồi em ?

Tình huống thứ hai: Nam đi học muộn, đến sân trường gặp cô giáo chủ nhiệm, cô hỏi:
- Mấy giờ rồi em?
 Cô giáo muốn hỏi giờ bạn học sinh.
 Cô giáo nhắc nhở việc Nam đi học muộn.
Bài tập 1: Đọc lại đoạn trích sau
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cài làn.Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế,thong thả đi đến chỗ bác già.”
- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
( Trích: “ Lặng lẽ Sa Pa” - Nguyễn Thành Long)
Bài tập: Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích sau
Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội họa và cô gái:
- Đây, tôi giới thiệu với anh một họa sĩ lão thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.
Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ SaPa
Hàm ý: sáng nay trước khi đi ông họa sĩ chưa kịp uống nước trà.
Bài tập 1: Đọc đoạn trích ở phần I và cho biết

a, Câu nào cho thấy họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên? Từ ngữ nào giúp em nhận ra điều ấy?
b,Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn? Thái độ ấy giúp em đoán ra điều gì liên quan tới chiếc mùi soa?

Hoạt động nhóm lớn- 3 phút
Mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn, quay vội đi.
Câu: “ Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy”.
- Từ: “Tặc lưỡi”.
 Cô gái rất bối rối ngượng ngùng, cô định kín đáo để lại chiếc khăn tay làm kỉ niệm cho anh thanh niên, thế mà anh lại quá thật thà tưởng cô bỏ quên, nên gọi cô để trả lại.
Bài tập 3: SGK/ 75
Tìm câu chứa hàm ý và cho biết nội dung của hàm ý trong đoạn trích sau: Hoạt động nhóm đôi - 2 phút
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp dọa đánh, nó
phải gọi nhưng lại nói trổng:
Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im giả vờ không nghe, chờ
nó gọi “Ba vô ăn cơm”.Con bé cứ đứng trong bếp
nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại
Bài tập 4: Cho biết các câu sau có phải là câu chứa hàm ý không. Vì sao?
- Hà nắng gớm về nào…


→ Câu đánh trống lảng
- Tôi thấy người ta đồn…
→ Câu nói dở dang
→ Cả hai câu không chứa hàm ý
Hãy chọn đáp án đúng nhất trong nhưng câu sau
1. Hàm ý là phần thông báo
A. Trái ngược với nghĩa tường minh
B. Ẩn đằng sau nghĩa tường minh
C. Không diễn đạt trực tiếp bằng những từ ngữ trong câu.
D. Được diễn đạt trực tiếp trong câu
2. Dùng hàm ý trong trường hợp nào sau đây?
A. Khi không biết diễn đạt rõ ý
B. Khi không muốn nói rõ ý
C. Khi muốn chấm dứt cuộc thoại
D. Khi không muốn người nghe hiểu ý
C.
B.