Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý
Chia sẻ bởi Triệu Khánh Ngọc |
Ngày 07/05/2019 |
24
Chia sẻ tài liệu: Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý thuộc Ngữ văn 9
Nội dung tài liệu:
KIỂM TRA BÀI CŨ
? Phân tích các câu thơ nói lên con được lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ , trong sự đùm bọc của quê hương ?
? Người cha nói với con về những đức tính cao đẹp gì của người "đồng mình" , từ đó nhắc nhở con điều gì?
Tiết 123
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tiếng Việt
Tiết 123
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1.Tìm hiểu ví dụ: (sgk/74,75), 2. Nhận xét :
* Ghi nhớ :- Nghĩa tường minh, - Nghĩa hàm ý
II. Luyện tập:
NỘI DUNG BÀI HỌC:
- Bài tập 1/sgk75
- Bài tập 2/sgk75
- Bài tập 3/sgk75
- Bài tập 4/sgk76
3. Ba`i t�?p u?ng du?ng
1. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
Đọc đoạn trích sau:
Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên.Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn đến trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
( Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
1- Ví dụ:
2- Nhận xét:
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!(1)
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười
nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở
vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng
dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong
thả đi đến chỗ bác già.
-Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này!(2)
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái
khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp
giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ
ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
( Nguyễn Thành Long)
-Câu (1): + Anh thanh niên thông báo thời gian nói
chuyện giữa anh và mọi người chỉ còn năm phút.
+ Anh thanh niên còn muốn nói thêm rằng: anh rất
tiếc…
-Câu (2): Anh thanh niên thông báo cho cô gái biết việc
cô quên chiếc mùi xoa.
(nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
1.Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng những từ ngữ trong câu.
2. Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt một cách trực tiếp bằng những từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý :
? Vậy em hiểu nghĩa tường minh là gì ? hàm ý là gì ?
BÀI TẬP ỨNG DỤNG
Một người bạn có nhã ý mời em
đến dự sinh nhật, nhưng em lại không
thể đến (hoặc không muốn đến).
Trong trường hợp trên, theo em,
nên dùng hàm ý hay câu có nghĩa
tường minh? Em sẽ nói thế nào?
? Trong giao tiếp hàng ngày, khi nào dùng câu nói có nghĩa hàm ý, khi nào dùng câu nói có nghĩa tường minh?
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1- Ví dụ
2- Nhận xét
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
A và B đang ngồi trong phòng học, cửa
phòng vẫn mở. A nói:
- Trời lạnh nhỉ?
Nhưng đóng cửa vào thì tối quá- B trả
lời.
(Nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1- Ví dụ
2- Nhận xét
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
Nhầm
Một anh sờ lên cổ áo, thấy con rận, sợ người ta
cười, vội vàng hất nó xuống đất, nói:
- Tưởng là con rận, hoá ra không phải.(1)
Có người cúi xuống đất cố tình tìm được con rận,
nhặt lên:
- Tưởng là không phải, hoá ra con rận.(2)
- Câu (1) có hàm ý: Tôi không phải là người ở
bẩn
- Câu (2) có hàm ý: Anh là người ở bẩn
(nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
THẢO LUẬN NHÓM BÀN. (2 phút)
So sánh chỉ ra điểm giống và khác nhau giữa nghĩa tường minh và hàm ý?
2:00
1:59
1:58
1:57
1:56
1:55
1:54
1:53
1:52
1:51
1:50
1:49
1:48
1:47
1:46
1:45
1:44
1:43
1:42
1:41
1:40
1:39
1:38
1:37
1:36
1:35
1:34
1:33
1:32
1:31
1:30
1:29
1:28
1:27
1:26
1:25
1:24
1:23
1:22
1:21
1:20
1:19
1:18
1:17
1:16
1:15
1:14
1:13
1:12
1:11
1:10
1:09
1:08
1:07
1:06
1:05
1:04
1:03
1:02
1:01
1:00
0:59
0:58
0:57
0:56
0:55
0:54
0:53
0:52
0:51
0:50
0:49
0:48
0:47
0:46
0:45
0:44
0:43
0:42
0:41
0:40
0:39
0:38
0:37
0:36
0:35
0:34
0:33
0:32
0:31
0:30
0:29
0:28
0:27
0:26
0:25
0:24
0:23
0:22
0:21
0:20
0:19
0:18
0:17
0:16
0:15
0:14
0:13
0:12
0:11
0:10
0:09
0:08
0:07
0:06
0:05
0:04
0:03
0:02
0:01
0:00
Hết giờ
Vậy, em hiểu thế nào là nghĩa tường minh? nghĩa hàm ý?
GHI NHỚ:
- Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. - Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
II/. Luyện tập :
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý :
1/. Tìm ý trong các câu sau:
a) Câu "Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy ." đặc biệt là cụm từ tặc lưỡi
b) Trong câu cuối đoạn văn , những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái liên quan tới chiếc mùi soa là :
- Mặt đỏ ửng ( ngượng )
- Nhận lại chiếc khăn ( không tránh được );
- Quay vội đi ( quá ngượng ).
2/ Đọc đoạn trích sau và cho biết hàm ý các câu in đậm:
Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội họavà cô gái:
- Đây, tôi giới thiệu với anh một họa sĩ lão thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý :
II/. Luyện tập :
2/. Hàm ý câu in đậm :
Hàm ý câu in đậm là "Ông họa sĩ già chưa kịp uống nước chè đấy"
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1- Ví dụ
2- Nhận xét
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
Ghi nhớ(SGK)
II- Luyện tập
1- Bài tập 1.
2- Bài tập 2.
3- Bài tập 3.
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó
phải gọi nhưng lại nói trổng:
- Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ
nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong
bếp nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại
(Nguyễn Quang Sáng)
(nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý :
II/. Luyện tập :
3/. Tìm câu chứa hàm ý - cho biệt nội dung hàm ý :
Câu " Cơm chín rồi !" có chứa hàm ý , đó là "Ông vô ăn cơm đi!"
Bài tập 4/sgk.76: Đọc các đoạn trích sau đây (trích từ truyện ngắn “Làng” của Kim Lân), cho biết những câu in đậm có phải là câu chứa hàm ý không? Vì sao? (Thảo luận lớp)
a) Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?.....
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to :
Hà, nắng gớm, về nào…..
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.
Câu in đậm không chứa hàm ý mà chỉ là câu đánh trống lảng.
II. Luyện tập:
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường
minh và hàm ý.
1- Ví dụ
2- Nhận xét
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
Ghi nhớ(SGK)
II- Luyện tập
1- Bài tập 1.
2- Bài tập 2.
3- Bài tập 3.
4- Bài tập 4.
b)- Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à?
Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên:
- Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
(nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
b) – Này, thầy nó ạ !
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à ?
Gì ?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên:
Biết rồi !
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
Tôi thấy người ta đồn….=> Câu nói dở dang
II Luyện tập:
Bài tập 4/sgk.76: Đọc các đoạn trích sau đây (trích từ truyện ngắn “Làng” của Kim Lân), cho biết những câu in đậm có phải là câu chứa hàm ý không? Vì sao? (Thảo luận lớp)
* Lưu ý: Hàm ý phụ thuộc vào tình huống giao tiếp, tức cùng một câu nói nhưng trong những tình huống khác nhau thì hàm ý sẽ khác nhau.
Ví dụ: Trời sắp mưa rồi đấy!
Hàm ý: - Lấy quần áo vào.
- Nhớ mang áo mưa theo.
- Đừng đi, kẻo ướt.
- ...
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường
minh và hàm ý.
1- Ví dụ
2- Nhận xét
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
Ghi nhớ(SGK)
II- Luyện tập
1- Bài tập 1.
2- Bài tập 2.
3- Bài tập 3.
4- Bài tập 4.
5- Bài tập 5.
Viết đoạn văn( nội dung tự chọn) trong đó có sử
dụng câu chứa hàm ý.
Tan trường.Học sinh từ các cửa lớp ùa ra như
đàn ong vỡ tổ. Bãi để xe kín người. Tiếng nói
cười rộn ràng, tiếng xe va vào nhau lách cách.
- Cậu ghé vào hiệu sách với tớ một lát có được
không?- An bảo Nam.
- 12 giờ rồi, mình đói lắm.- Nam trả lời.
(nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
CỦNG CỐ
- Hãy cho biết thế nào là nghĩa tường minh?Thế nào là nghĩa hàm ý ?
-Câu nào sau đây mang nghĩa hàm ý ?
a/Cô ấy rất đẹp .
b/Tôi không đi
c/Đẹp gì mà đẹp
d/Me chua quá!
BÀI TẬP CỦNG CỐ
HS chọn đáp án đúng trong các câu sau.
2. Hàm ý là phần thông báo:
Trái ngược với nghĩa tường minh.
Ẩn đằng sau nghĩa tường minh.
Không diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Được diễn đạt trực tiếp trong câu.
3. Dùng hàm ý trong trường hợp nào sau đây?
Khi không biết diễn đạt rõ ý.
Khi không muốn nói rõ ý.
Khi không muốn người nghe hiểu ý.
Khi muốn chấm dứt cuộc thoại.
C
B
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường
minh và hàm ý.
1- Ví dụ
2- Nhận xét
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
Ghi nhớ(SGK)
II- Luyện tập
1- Bài tập 1.
2- Bài tập 2.
3- Bài tập 3.
4- Bài tập 4.
5- Bài tập 5.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Làm các bài tập vào vở bài tập
Tìm hiểu các điều kiện sử
dụng hàm ý.
(nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI
- Thuộc bài học
- Chuẩn bị bài : Nghị luận về một đoạn thơ , bài thơ
+ Đọc văn bản sgk
+ Trả lời câu hỏi sau đoạn trích
+ Chuẩn bị phần luyện tập
TIẾT HỌC KẾT THÚC
Chân thành cảm ơn
quý thầy cô và các em.
? Phân tích các câu thơ nói lên con được lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ , trong sự đùm bọc của quê hương ?
? Người cha nói với con về những đức tính cao đẹp gì của người "đồng mình" , từ đó nhắc nhở con điều gì?
Tiết 123
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tiếng Việt
Tiết 123
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1.Tìm hiểu ví dụ: (sgk/74,75), 2. Nhận xét :
* Ghi nhớ :- Nghĩa tường minh, - Nghĩa hàm ý
II. Luyện tập:
NỘI DUNG BÀI HỌC:
- Bài tập 1/sgk75
- Bài tập 2/sgk75
- Bài tập 3/sgk75
- Bài tập 4/sgk76
3. Ba`i t�?p u?ng du?ng
1. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
Đọc đoạn trích sau:
Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên.Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn đến trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
( Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý:
1- Ví dụ:
2- Nhận xét:
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!(1)
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười
nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở
vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng
dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong
thả đi đến chỗ bác già.
-Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này!(2)
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái
khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp
giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ
ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
( Nguyễn Thành Long)
-Câu (1): + Anh thanh niên thông báo thời gian nói
chuyện giữa anh và mọi người chỉ còn năm phút.
+ Anh thanh niên còn muốn nói thêm rằng: anh rất
tiếc…
-Câu (2): Anh thanh niên thông báo cho cô gái biết việc
cô quên chiếc mùi xoa.
(nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
1.Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng những từ ngữ trong câu.
2. Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt một cách trực tiếp bằng những từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý :
? Vậy em hiểu nghĩa tường minh là gì ? hàm ý là gì ?
BÀI TẬP ỨNG DỤNG
Một người bạn có nhã ý mời em
đến dự sinh nhật, nhưng em lại không
thể đến (hoặc không muốn đến).
Trong trường hợp trên, theo em,
nên dùng hàm ý hay câu có nghĩa
tường minh? Em sẽ nói thế nào?
? Trong giao tiếp hàng ngày, khi nào dùng câu nói có nghĩa hàm ý, khi nào dùng câu nói có nghĩa tường minh?
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1- Ví dụ
2- Nhận xét
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
A và B đang ngồi trong phòng học, cửa
phòng vẫn mở. A nói:
- Trời lạnh nhỉ?
Nhưng đóng cửa vào thì tối quá- B trả
lời.
(Nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1- Ví dụ
2- Nhận xét
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
Nhầm
Một anh sờ lên cổ áo, thấy con rận, sợ người ta
cười, vội vàng hất nó xuống đất, nói:
- Tưởng là con rận, hoá ra không phải.(1)
Có người cúi xuống đất cố tình tìm được con rận,
nhặt lên:
- Tưởng là không phải, hoá ra con rận.(2)
- Câu (1) có hàm ý: Tôi không phải là người ở
bẩn
- Câu (2) có hàm ý: Anh là người ở bẩn
(nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
THẢO LUẬN NHÓM BÀN. (2 phút)
So sánh chỉ ra điểm giống và khác nhau giữa nghĩa tường minh và hàm ý?
2:00
1:59
1:58
1:57
1:56
1:55
1:54
1:53
1:52
1:51
1:50
1:49
1:48
1:47
1:46
1:45
1:44
1:43
1:42
1:41
1:40
1:39
1:38
1:37
1:36
1:35
1:34
1:33
1:32
1:31
1:30
1:29
1:28
1:27
1:26
1:25
1:24
1:23
1:22
1:21
1:20
1:19
1:18
1:17
1:16
1:15
1:14
1:13
1:12
1:11
1:10
1:09
1:08
1:07
1:06
1:05
1:04
1:03
1:02
1:01
1:00
0:59
0:58
0:57
0:56
0:55
0:54
0:53
0:52
0:51
0:50
0:49
0:48
0:47
0:46
0:45
0:44
0:43
0:42
0:41
0:40
0:39
0:38
0:37
0:36
0:35
0:34
0:33
0:32
0:31
0:30
0:29
0:28
0:27
0:26
0:25
0:24
0:23
0:22
0:21
0:20
0:19
0:18
0:17
0:16
0:15
0:14
0:13
0:12
0:11
0:10
0:09
0:08
0:07
0:06
0:05
0:04
0:03
0:02
0:01
0:00
Hết giờ
Vậy, em hiểu thế nào là nghĩa tường minh? nghĩa hàm ý?
GHI NHỚ:
- Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. - Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
II/. Luyện tập :
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý :
1/. Tìm ý trong các câu sau:
a) Câu "Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy ." đặc biệt là cụm từ tặc lưỡi
b) Trong câu cuối đoạn văn , những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái liên quan tới chiếc mùi soa là :
- Mặt đỏ ửng ( ngượng )
- Nhận lại chiếc khăn ( không tránh được );
- Quay vội đi ( quá ngượng ).
2/ Đọc đoạn trích sau và cho biết hàm ý các câu in đậm:
Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội họavà cô gái:
- Đây, tôi giới thiệu với anh một họa sĩ lão thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý :
II/. Luyện tập :
2/. Hàm ý câu in đậm :
Hàm ý câu in đậm là "Ông họa sĩ già chưa kịp uống nước chè đấy"
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý
1- Ví dụ
2- Nhận xét
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
Ghi nhớ(SGK)
II- Luyện tập
1- Bài tập 1.
2- Bài tập 2.
3- Bài tập 3.
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó
phải gọi nhưng lại nói trổng:
- Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ
nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong
bếp nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại
(Nguyễn Quang Sáng)
(nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I/. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý :
II/. Luyện tập :
3/. Tìm câu chứa hàm ý - cho biệt nội dung hàm ý :
Câu " Cơm chín rồi !" có chứa hàm ý , đó là "Ông vô ăn cơm đi!"
Bài tập 4/sgk.76: Đọc các đoạn trích sau đây (trích từ truyện ngắn “Làng” của Kim Lân), cho biết những câu in đậm có phải là câu chứa hàm ý không? Vì sao? (Thảo luận lớp)
a) Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?.....
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to :
Hà, nắng gớm, về nào…..
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.
Câu in đậm không chứa hàm ý mà chỉ là câu đánh trống lảng.
II. Luyện tập:
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường
minh và hàm ý.
1- Ví dụ
2- Nhận xét
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
Ghi nhớ(SGK)
II- Luyện tập
1- Bài tập 1.
2- Bài tập 2.
3- Bài tập 3.
4- Bài tập 4.
b)- Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à?
Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên:
- Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
(nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
b) – Này, thầy nó ạ !
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à ?
Gì ?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên:
Biết rồi !
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
Tôi thấy người ta đồn….=> Câu nói dở dang
II Luyện tập:
Bài tập 4/sgk.76: Đọc các đoạn trích sau đây (trích từ truyện ngắn “Làng” của Kim Lân), cho biết những câu in đậm có phải là câu chứa hàm ý không? Vì sao? (Thảo luận lớp)
* Lưu ý: Hàm ý phụ thuộc vào tình huống giao tiếp, tức cùng một câu nói nhưng trong những tình huống khác nhau thì hàm ý sẽ khác nhau.
Ví dụ: Trời sắp mưa rồi đấy!
Hàm ý: - Lấy quần áo vào.
- Nhớ mang áo mưa theo.
- Đừng đi, kẻo ướt.
- ...
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường
minh và hàm ý.
1- Ví dụ
2- Nhận xét
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
Ghi nhớ(SGK)
II- Luyện tập
1- Bài tập 1.
2- Bài tập 2.
3- Bài tập 3.
4- Bài tập 4.
5- Bài tập 5.
Viết đoạn văn( nội dung tự chọn) trong đó có sử
dụng câu chứa hàm ý.
Tan trường.Học sinh từ các cửa lớp ùa ra như
đàn ong vỡ tổ. Bãi để xe kín người. Tiếng nói
cười rộn ràng, tiếng xe va vào nhau lách cách.
- Cậu ghé vào hiệu sách với tớ một lát có được
không?- An bảo Nam.
- 12 giờ rồi, mình đói lắm.- Nam trả lời.
(nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
CỦNG CỐ
- Hãy cho biết thế nào là nghĩa tường minh?Thế nào là nghĩa hàm ý ?
-Câu nào sau đây mang nghĩa hàm ý ?
a/Cô ấy rất đẹp .
b/Tôi không đi
c/Đẹp gì mà đẹp
d/Me chua quá!
BÀI TẬP CỦNG CỐ
HS chọn đáp án đúng trong các câu sau.
2. Hàm ý là phần thông báo:
Trái ngược với nghĩa tường minh.
Ẩn đằng sau nghĩa tường minh.
Không diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Được diễn đạt trực tiếp trong câu.
3. Dùng hàm ý trong trường hợp nào sau đây?
Khi không biết diễn đạt rõ ý.
Khi không muốn nói rõ ý.
Khi không muốn người nghe hiểu ý.
Khi muốn chấm dứt cuộc thoại.
C
B
Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý
I- Phân biệt nghĩa tường
minh và hàm ý.
1- Ví dụ
2- Nhận xét
-Phần thông báo được diễn
đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu.
-Phần thông báo không được
diễn đạt trực tiếp bằng từ
ngữ trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
Ghi nhớ(SGK)
II- Luyện tập
1- Bài tập 1.
2- Bài tập 2.
3- Bài tập 3.
4- Bài tập 4.
5- Bài tập 5.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Làm các bài tập vào vở bài tập
Tìm hiểu các điều kiện sử
dụng hàm ý.
(nghĩa tường minh)
(Hàm ý)
HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI
- Thuộc bài học
- Chuẩn bị bài : Nghị luận về một đoạn thơ , bài thơ
+ Đọc văn bản sgk
+ Trả lời câu hỏi sau đoạn trích
+ Chuẩn bị phần luyện tập
TIẾT HỌC KẾT THÚC
Chân thành cảm ơn
quý thầy cô và các em.
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Triệu Khánh Ngọc
Dung lượng: |
Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)