Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
TRƯỜNG THCS CHÂU VĂN LIÊM
LỚP 9A4
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi: Em hiểu thế nào là liên kết câu và liên kết đoạn văn ?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Gợi ý trả lời: Các đoạn văn trong một văn bản cũng như các câu trong một đoạn phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức.
Về nội dung:
+ Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn (liên kết chủ đề)
+ Các đoạn, các câu phải được sắp xếp một cách hợp lí (liên kết lô-gic)
Về hình thức: Các câu, đoạn phải được liên kết với nhau bằng một số biện pháp chính như:
+ Phép lặp; phép thế; phép nối; phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng.
TRUY?N CU?I
Chàng Ngốc được vợ giao cho đi chăn đàn bò 10 con. Chiều tối, anh ta cưỡi lên lưng một con và lùa đàn bò về. Đến cổng, anh ta dừng lại đếm xem có đủ bò không nhưng đếm đi đếm lại v?n chỉ thấy có 9 con. Hoảng quá, anh ta thất thanh gọi vợ. Vợ lật đật chạy ra hỏi :
- Có chuyện gì mà mình kêu hốt hoảng thế ?
Anh chàng mếu máo:
- Mình ơi, tôi làm mất... 1 con bò rồi.
Chị vợ nhìn nhanh đàn bò rồi cười: " Tưởng gì, thừa một con thì có!".
Tiết 123:
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
I- PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
DO?N TR�CH
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút !
 Thời gian còn quá ít (không được diễn đạt bằng những từ ngữ trong câu -> nghĩa hàm ý)
- Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này !
 Câu mang nghĩa tường minh
So sánh nghĩa tường minh và hàm ý
Giống nhau:
Đều là ph?n thụng bỏo c?a ngu?i núi g?i d?n ngu?i nghe
Khác nhau:
Là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu
Là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy
Phân biệt
Hàm ý
Nghĩa tường minh
1. ANH: Các bạn đã làm bài tập chưa?
3. HÀ: Tối qua mình bận quá.
2. CƯỜNG: M×nh đã làm rồi.
Câu trả lời nào là tường minh, câu trả lời nào là hàm ý ? Nội dung của hàm ý là gì ?
Tìm nội dung của hàm ý trong những câu thơ sau:
. "S?m cung b?t b?t ng?
Trờn h�ng cõy d?ng tu?i"
(Sang thu- H?u Th?nh)
Những người lớn tuổi, từng trải sẽ ít bị tác động bất ngờ của ngoại cảnh của cuộc đời.
 Hàm ý được sử dụng trong lời ăn tiếng nói hàng ngày và trong văn chương
Hàm ý:
Ghi nhớ: (SGK)
- Thế nào là nghĩa tường minh ? Thế nào là hàm ý ?
(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
Bài tập 1:
II- LUYỆN TẬP
Bài tập 2:
Hãy cho biết hàm ý của câu in màu vàng trong đoạn trích sau đây:
Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội hoạ và cô gái:
- Đây, tôi giới thiệu anh một hoạ sĩ lão thành nhé. Và cô đây là kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.
Hàm ý:Bác họa sĩ đi sớm quá chưa kịp uống nước chè.
Bài tập 3:
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:
- Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại.
a) Tỡm cõu ch?a h�m ý v� n?i dung h�m ý trong do?n trớch
c). Nếu chỉ dựa vào câu: "Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra: - Cơm chín rồi!" thì có tìm được hàm ý hay không? Từ đó rút ra kết luận gì về việc giải đoán hàm ý?
Bài tập 4:
a. – Hà nắng gớm, về nào…
 Không chứa hàm ý, là câu đánh trống lảng để ra về của ông Hai.
b. – Tôi thấy người ta đồn…
 Câu không chứa hàm ý, là câu nói dở dang của bà Hai.
TRUY?N CU?I
Chàng Ngốc được vợ giao cho đi chăn đàn bò 10 con. Chiều tối, anh ta cưỡi lên lưng một con và lùa đàn bò về. Đến cổng, anh ta dừng lại đếm xem có đủ bò không nhưng đếm đi đếm lại v?n chỉ thấy có 9 con. Hoảng quá, anh ta thất thanh gọi vợ. Vợ lật đật chạy ra hỏi :
- Có chuyện gì mà mình kêu hốt hoảng thế ?
Anh chàng mếu máo:
- Mình ơi, tôi làm mất... 1 con bò rồi.
Chị vợ nhìn nhanh đàn bò rồi cười: " Tưởng gì, thừa một con thì có!".
HU?NG D?N H?C B�I ? NH�

1. Hoàn thiện các bài tập vào vở.
2. Tìm thêm các tình huống trong đời sống có sử dụng hàm ý.
3. So?n: Nghĩa tường minh và hàm ý ( tiếp theo).