Bài 24. Nghĩa tường minh và hàm ý

Bài dạy
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh!
Ngữ văn 9
- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra phía nhà sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
( Lặng lẽ Sa Pa, Nguyễn Thành Long)
Ghi nhớ
- Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng những từ ngữ trong câu.
- Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng những từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
Từơng minh
Sáng sủa
Rõ ràng
cặn kẽ
Hàm ý
Ngầm
Cái trong lòng
suy tưởng
Bài tập nhanh:
1, Trong các trường hợp sau, trường hợp nào dùng hàm ý, trường hợp nào không dùng?
a, A: Cậu đang làm gì vậy?
B: Tớ đang làm bài tập Toán.

b, A: Tối qua tớ trông thấy cậu đi chơi với Hùng phải không?
B: Tớ nghĩ, hình như bạn thích ăn ốc lắm thì phải.
 Không dùng hàm ý
 Dùng hàm ý
Bài tập nhanh:
2, Cho tình huống sau:
Một người bạn mời em đến dự sinh nhật vào tối nay nhưng em lại không muốn đi.
Em hãy từ chối lời mời của bạn bằng 2 cách:
Cách 1: Dùng câu nói có nghĩa tường minh,
Cách 2: Dùng câu nói có sử dụng hàm ý.
- Cách 1: Tối nay tớ không đi được đâu.
- Cách 2: Tối nay tớ phải ở nhà để học bài, mai có bài kiểm tra môn Sử rồi.
- Cách 2: Tối nay tớ phải ở nhà để học bài, mai có bài kiểm tra môn Sử rồi.
-> Thiếu hai vé nữa chưa mua được
-> thật tiếc tớ không đi cùng cậu được (tế nhị )
-> Anh còn tệ hơn cả quỷ sa tăng
->Cô cũng tệ chẳng kém gì quỷ sa tăng đâumà còn giễu tôi.
Lưu ý 3: nhiều khi hành động cũng chứa hàm ý , đây là cách dùng “hình ảnh” để diễn đạt ý của ngôn ngữ nghệ thuật.
Luật chơi
3
1
2
4
5
NHữNG NGÔI SAO Bí ẩN

Có 5 ngôi sao, đằng sau mỗi ngôi sao là một yêu cầu.

* Nếu trả lời đúng sẽ được hoa điểm tốt và được quyền chỉ định người mở ngôi sao tiếp theo.

* Nếu trả lời sai thì các bạn khác giành quyền trả lời (bằng cách giơ tay nhanh).

* Nếu chọn được ngôi sao may mắn sẽ không phải trả lời câu hỏi mà vẫn được điểm tốt và được quyền chỉ định người mở ngôi sao tiếp theo.

Luật chơi
Ngôi sao may mắn
Chúc mừng bạn! Bạn đã tìm được ngôi sao may mắn.
Đọc những dòng thơ sau:
“Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.”
(“Nói với con” – Y Phương)
- Chỉ ra những từ mang hàm ý và cho biết nội dung của hàm ý?
Đáp án
Đáp án:
- Người cha muốn con tự hào và phát huy những truyền thống tốt đẹp của quê hương, tự tin lấy đó làm hành trang vững bước vào đời.
Đáp án
vi dụ như: - ếch ngồi đáy giếng
Được voi đòi tiên
Uống nước nhớ nguồn
Ăn cây táo rào cây sung.
Nước mắt cá sấu.
……………….
Đáp án
Bạn hãy đọc nhanh năm câu thành ngữ mà nội dung được hiểu theo nghĩa hàm ý
Đáp án
Mời bạn hãy đọc những câu thơ , câu văn trong chương trình văn học lớp 9 một đoạn hoặc một câu có sử dụng nội dung chứa hàm ý?
Bác và cô lên chơi với anh ấy một tí, thế nào bác cũng thích vẽ anh ta- Người lái xe lại nói.”
Vợ chàng quỷ quái tinh ma
Phen này kẻ cắp bà già gặp nhau.
Kiến bò miệng chén chưa lâu
Mưu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa.
Mẹ mình đang đợi mình ở nhà- con bảo – làm sao có thể dời mẹ mà đến được.
Buổi chiều mẹ luôn muốn mình ở nhà.
Là lớp trưởng, khi thấy lớp học có rác bẩn, em sẽ nhắc nhở các bạn trong lớp như thế nào? Hãy sử dụng một câu có chứa hàm ý để nhắc nhở các bạn.
Đáp án
Hôm nay, ai trực nhật ấy nhỉ?
Đáp án: