Bài 24. Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ

Tiết 124:
Nghị luận về một đoạn thơ bài thơ
GV : PHAN VĂN PHONG – THCS PHƯỚC NINH
Ngữ văn 9
Kiểm tra bài cũ
- Thế nào là nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích ? Hãy nêu những yêu cầu cần đạt được trong bài nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích ?
- Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là trình bày những nhận xét đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.
- Những nhận xét đánh giá về truyện phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tích cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm được ngưuời viết phát hiện và khái quát
- Các nhận xét, đánh giá về tác phẩm truyện( hoăc đoạn trích) trong bài nghị luận phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục
- Bài nghị luận về tác phẩm truyện( hoặc đoạn trích) cần có bố cục mạch lạc, có lời văn chuẩn xác, gợi cảm.
Tiết 124: Nghị luận về một đoạn thơ bài thơ
TIẾT 124 : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
I. Tìm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
1/ Tìm hiểu văn bản “ Khát vọng…đời”
2/ Nhận xét :
A-Vấn đề NL:” Hình ảnh mùa xuân và tình cảm thiết tha của Thanh Hải nguyện hiến dâng cho đời”
B- Hệ thống luận điểm:
-Lđ xuất phát:Nêu v/đề “Mùa xuân…trân trọng”
-Lđ1:Hình ảnh mùa xuân mang nhiều ý nghĩa.
-Lđ2:Hình ảnh mùa xuân thiên nhiên, đất nước trong cảm xúc thiết tha trìu mến của Thanh Hải.
-Lđ3: MXNN- khát vọng hòa nhập, hiến dâng.
-Lđ kết thúc: Giá trị, ýnghĩa, tác dụng của t/ phẩm
Luận cứ : Trình bày ND và NT của các câu thơ
( hình ảnh, chi tiết,giọng điệu, kết cấu…)
C- Bố cục ; Chặt chẽ ( MB-TB_KB )
D- Cách diễn đạt: Trình bày những cảm nghĩ, đánh giá bằng thái độ tin yêu. Lời văn thể hiện sự rung động trước những đặc sắc của tác phẩm.
3/ Kết luận : Ghi nhớ ( Sgk/78 )
II. LUYỆN TẬP
Có thể bổ sung những luận điểm sau :
Mùa xuân của một đất nước vất vả, gian lao nhưng cũng tràn đầy niềm tin, hy vọng.
Mùa xuân của giai điệu ngọt ngào, sâu lắng trong dân ca xứ Huế.
K?t c?u b�i tho ch?t ch? cõn d?i, m? d?u b�i tho l� mựa xuõn thiờn nhiờn -d?t nu?c,k?t thỳc l� l�n di?u dõn ca x? Hu?.
Giọng điệu trữ tình của bài thơ chân thành, tha thiết.
I- Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ:
1. VD: (SGK/ 77-78)
a) Vấn đề nghị luận:
2. Nhận xét
b) Hệ thống luận điểm
Văn bản "Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời"
Tiết 124: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
Hoạt động nhóm
Nhóm 1
Nhóm 3
Nhóm 2
Hình ảnh mùa xuân trong bài thơ của Thanh Hải mang nhiều tầng nghĩa
Hình ảnh mùa xuân rạo rực của thiên nhiên, đất nuớc trong cảm xúc thiết tha, trìu mến của nhà thơ.
Hình ảnh một mùa xuân nho nhỏ thể hiện khát vọng đuợc hoà nhập, đuợc dâng hiến
+ Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên.
+ Hình ảnh mùa xuân của đất nước trong lao động và chiến đấu.
+ Nguyện ước làm một mùa xuân nho nhỏ.
+ Hình ảnh : dòng sông xanh, hoa tím biếc, lộc.
+ Âm thanh: tiếng chim chiền chiện lảnh lót vang trời
+ Ngôn từ: tha thiết, trìu mến của nhà thơ trong lời kêu, giọng hỏi... + Tu thế: Tôi đưa tay tôi hứng.
+ Câu thơ, hình ảnh thơ đặc sắc...
+ Cảm xúc, giọng điệu trữ tình... + Sự láy lại các hình ảnh của mùa xuân.
Xác định luận cứ trong các luận điểm
Hình ảnh mùa xuân trong bài thơ của Thanh Hải mang nhiều tầng nghĩa .
Hình ảnh mùa xuân rạo rực của thiên nhiên, đất nước trong cảm xúc thiết tha, trìu mến của nhà thơ.
Hình ảnh một mùa xuân nho nhỏ thể hiện khát vọng đuợc hoà nhập, đuợc dâng hiến
+ Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên. + Hình ảnh mùa xuân của đất nuớc trong lao động và chiến đấu.
+ Nguyện ước làm một mùa xuân nho nhỏ.
+ Hình ảnh : dòng sông xanh, hoa tím biếc, lộc.
+ Âm thanh: tiếng chim chiền chiện lảnh lót vang trời
+ Giọng điệu: tha thiết, trìu mến của nhà thơ trong lời kêu, giọng hỏi... + Tu thế: Tôi đua tay tôi hứng.
+ Câu thơ, hình ảnh thơ đặc sắc...
+ Cảm xúc, giọng điệu trữ tình... + Sự láy lại các hình ảnh của mùa xuân.

Em có nhận xét gì về các luận cứ mà tác giả đưa ra ?
Luận cứ là:
Các câu thơ, hình ảnh thơ đặc sắc
Giọng điệu và kết cấu bài thơ
Nội dung Nghệ thuật
I- Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ:
1. VD: (SGK/ 77-78)
a) Vấn đề nghị luận
2. Nhận xét:
b) Hệ thống luận điểm
Văn bản "Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời"
Tiết 127: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
c) Bố cục
1- Mở bài : Từ đầu đến "đáng trân trọng"
( Giới thiệu bài thơ, buớc đầu đánh giá, khái quát cảm xúc)
2- Thân bài : Tiếp theo đến "là sự láy lại các hình ảnh ấy của mùa xuân"
( Triển khai các luận điểm bằng cách trình bày sự cảm nhận, đánh giá cụ thể những đặc sắc nổi bật về nội dung, nghệ thuật của bài thơ )
3- Kết bài : Phần còn lại
( Khái quát giá trị, ý nghĩa bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" )
d) Cách diễn đạt
? Em có nhận xét gì về bố cục của văn bản ?
+ Bố cục chặt chẽ, có đầy đủ các phần thông thuờng của một bài nghị luận
+ Giữa các phần có sự liên kết tự nhiên về ý và về diễn đạt.
I- Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ:
1. VD: (SGK/ 77-78)
a) Vấn đề nghị luận
2. Nhận xét:
b) Hệ thống luận điểm
Văn bản "Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời"
Tiết 124: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
c) Bố cục
1- Mở bài : Từ đầu đến "đáng trân trọng"
( Giới thiệu bài thơ, buớc đầu đánh giá, khái quát cảm xúc)
2- Thân bài : Tiếp theo đến "là sự láy lại các hình ảnh ấy của mùa xuân"
( Triển khai các luận điểm bằng cách trình bày sự cảm nhận, đánh giá cụ thể những đặc sắc nổi bật về nội dung, nghệ thuật của bài thơ )
3- Kết bài : Phần còn lại
( Khái quát giá trị, ý nghĩa bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" )
d) Cách diễn đạt
? Em có nhận xét gì về cỏch di?n d?t của văn bản ?
- Người viết đã trình bày những cảm nghĩ, đánh giá bằng thái độ tin yêu, bằng tình cảm thiết tha trìu mến.
- Lời văn toát lên những rung động truớc sự đặc sắc của các hình ảnh, giọng điệu, sự đồng cảm với nhà thơ Thanh Hải.
2/ Nhận xét :
A-Vấn đề NL:” Hình ảnh mùa xuân và tình cảm thiết tha của Thanh Hải nguyện hiến dâng cho đời”
B- Hệ thống luận điểm:
-Lđ xuất phát:Nêu v/đề “Mùa xuân…trân trọng”
-Lđ1:Hình ảnh mùa xuân mang nhiều ý nghĩa.
-Lđ2:Hình ảnh mùa xuân thiên nhiên, đất nước trong cảm xúc thiết tha trìu mến của Thanh Hải.
-Lđ3: Mùa xuân nho nhỏ - khát vọng hòa nhập, hiến dâng.
-Lđ kết thúc: Giá trị, ý nghĩa, tác dụng của tác phẩm
Luận cứ : Trình bày nội dung và nghệ thuật của các câu thơ
( hình ảnh, chi tiết,giọng điệu, kết cấu…)
C- Bố cục ; Chặt chẽ ( MB-TB_KB )
D- Cách diễn đạt: Trình bày những cảm nghĩ, đánh giá bằng thái độ tin yêu. Lời văn thể hiện sự rung động trước những đặc sắc của tác phẩm.
TIẾT 124 : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
I. Tìm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
1/ Tìm hiểu văn bản “ Khát vọng…đời”
2/ Nhận xét :
A-Vấn đề NL:” Hình ảnh mùa xuân và tình cảm thiết tha của Thanh Hải nguyện hiến dâng cho đời”
B- Hệ thống luận điểm:
-Lđ xuất phát:Nêu v/đề “Mùa xuân…trân trọng”
-Lđ1:Hình ảnh mùa xuân mang nhiều ý nghĩa.
-Lđ2:Hình ảnh mùa xuân thiên nhiên, đất nước trong cảm xúc thiết tha trìu mến của Thanh Hải.
-Lđ3: MXNN- khát vọng hòa nhập, hiến dâng.
-Lđ kết thúc: Giá trị, ýnghĩa, tác dụng của tác phẩm
Luận cứ : Trình bày ND và NT của các câu thơ
( hình ảnh, chi tiết,giọng điệu, kết cấu…)
C- Bố cục ; Chặt chẽ ( MB-TB_KB )
D- Cách diễn đạt: Trình bày những cảm nghĩ, đánh giá bằng thái độ tin yêu. Lời văn thể hiện sự rung động trước những đặc sắc của tác phẩm.
? Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là trình bày, nhận xét, đánh giá của mình về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ ấy.
? Bài nghị luận cần phân tích các yếu tố ngôn từ, giọng điệu, hình ảnh.để có những nhận xét, đánh giá cụ thể, xác đáng.
? Bố cục rõ ràng, mạnh lạc; lời văn gợi cảm, thể hiện rung động chân thành của nguời viết .
Hãy nêu yêu cầu đối với một bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ ?
Thế nào là nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ ?
TIẾT 124 : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
I. Tìm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
1/ Tìm hiểu văn bản “ Khát vọng…đời”
2/ Nhận xét :
A-Vấn đề NL:” Hình ảnh mùa xuân và tình cảm thiết tha của Thanh Hải nguyện hiến dâng cho đời”
B- Hệ thống luận điểm:
-Lđ xuất phát:Nêu v/đề “Mùa xuân…trân trọng”
-Lđ1:Hình ảnh mùa xuân mang nhiều ý nghĩa.
-Lđ2:Hình ảnh mùa xuân thiên nhiên, đất nước trong cảm xúc thiết tha trìu mến của Thanh Hải.
-Lđ3: MXNN- khát vọng hòa nhập, hiến dâng.
-Lđ kết thúc: Giá trị, ýnghĩa, tác dụng của t/ phẩm
Luận cứ : Trình bày ND và NT của các câu thơ
( hình ảnh, chi tiết,giọng điệu, kết cấu…)
C- Bố cục ; Chặt chẽ ( MB-TB_KB )
D- Cách diễn đạt: Trình bày những cảm nghĩ, đánh giá bằng thái độ tin yêu. Lời văn thể hiện sự rung động trước những đặc sắc của tác phẩm.
3/ Kết luận : Ghi nhớ ( Sgk/78 )
II. LUYỆN TẬP
I- Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ:
1. VD: (SGK/ 77-78)
a) Vấn đề nghị luận:
2. Nhận xét
b) Hệ thống luận điểm
Văn bản "Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời"
Tiết 124: Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
c) Bố cục
d) Diễn đạt
* Ghi nhớ: SGK/ 78
II- Luyện tập:
Ngoài các luận điểm đã nêu về hình ảnh mùa xuân trong bài "Mùa xuân nho nhỏ" ở văn bản trên, hãy suy nghĩ và nêu thêm các luận điểm khác nữa về bài thơ đặc sắc này?
+ Kết cấu bài thơ chặt chẽ cân đối, mở đầu là mùa xuân đất nuớc, kết thúc lại là một giai điệu dân ca.
+ Giọng điệu trữ tình của bài thơ chân thành tha thiết.
+ Ước nguyện sống hoà nhập của Thanh Hải.
Có thể bổ sung thêm một số luận điểm sau:
Có thể bổ sung những luận điểm sau :
Mùa xuân của một đất nước vất vả, gian lao nhưng cũng tràn đầy niềm tin, hy vọng.
Mùa xuân của giai điệu ngọt ngào, sâu lắng trong dân ca xứ Huế.
K?t c?u b�i tho ch?t ch? cõn d?i, m? d?u b�i tho l� mựa xuõn thiờn nhiờn - d?t nu?c, k?t thỳc l� l�n di?u dõn ca x? Hu?.
Giọng điệu trữ tình của bài thơ chân thành, tha thiết.
TIẾT 124 : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
I. Tìm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
1/ Tìm hiểu văn bản “ Khát vọng…đời”
2/ Nhận xét :
A-Vấn đề NL:” Hình ảnh mùa xuân và tình cảm thiết tha của Thanh Hải nguyện hiến dâng cho đời”
B- Hệ thống luận điểm:
-Lđ xuất phát:Nêu v/đề “Mùa xuân…trân trọng”
-Lđ1:Hình ảnh mùa xuân mang nhiều ý nghĩa.
-Lđ2:Hình ảnh mùa xuân thiên nhiên, đất nước trong cảm xúc thiết tha trìu mến của Thanh Hải.
-Lđ3: MXNN- khát vọng hòa nhập, hiến dâng.
-Lđ kết thúc: Giá trị, ýnghĩa, tác dụng của t/ phẩm
Luận cứ : Trình bày ND và NT của các câu thơ
( hình ảnh, chi tiết,giọng điệu, kết cấu…)
C- Bố cục ; Chặt chẽ ( MB-TB_KB )
D- Cách diễn đạt: Trình bày những cảm nghĩ, đánh giá bằng thái độ tin yêu. Lời văn thể hiện sự rung động trước những đặc sắc của tác phẩm.
3/ Kết luận : Ghi nhớ ( Sgk/78 )
II. LUYỆN TẬP
Có thể bổ sung những luận điểm sau :
Mùa xuân của một đất nước vất vả, gian lao nhưng cũng tràn đầy niềm tin, hy vọng.
Mùa xuân của giai điệu ngọt ngào, sâu lắng trong dân ca xứ Huế.
K?t c?u b�i tho ch?t ch? cõn d?i, m? d?u b�i tho l� mựa xuõn thiờn nhiờn -d?t nu?c,k?t thỳc l� l�n di?u dõn ca x? Hu?.
Giọng điệu trữ tình của bài thơ chân thành, tha thiết.
Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là làm công việc gì?
a.Tìm cách để nhanh chóng học thuộc lòng bài thơ, đoạn thơ
b.Tập luyện nhiều lần nhằm đọc thật diễn cảm bài thơ, đoạn thơ
c. Nhận xét, đánh giá về nội dung, nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ
d.Nêu ý kiến của nhiều người khác nhau về đoạn thơ, bài thơ
c
CỦNG CỐ
? Dòng nào sau đây không phù hợp với yêu cầu của bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ?
a/ Trình bày những cảm nhận, đánh giá về cái hay,cái đẹp của đoạn thơ, bài thơ.
b/ Căn cứ vào đặc điểm ngoại hình, ngôn ngữ, tâm lí, hành động của nhân vật để phân tích.
c/ Bám sát ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu.để cảm nhận đánh giá tình cảm, cảm xúc của tác giả.
d/ Bố cục mạch lạc, lời văn gợi cảm, thể hiện sự chân thành của người viết.
b
Kể tên các thể loại nghị luận mà em đã học ?
- Nghị luận về một sự vật, hiện tượng đời sống.
- Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
- Nghị luận về tác phẩm truyện( hoặc đoạn trích).
- Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ .
Cảnh ngày xuân
a) Nếu yêu cầu trình bày cảm nhận của em về b?n cõu tho d?u đoạn thơ trên, em dự định trình bày bài viết bằng luận điểm gỡ ?
b) Theo dõi bốn câu đầu đoạn thơ tìm các luận cứ làm sáng tỏ luận điểm sau: "Bốn câu đầu đoạn thơ là một bức tranh mùa xuân tươi đẹp".
Điền vào chỗ trống hoàn thành khái niệm sau:
Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là.
trình bày nhận xét, đánh giá của mình về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ ấy
Thuộc ghi nhớ SGK/78
Hoàn thành bài tập trong sách bài tâp.
Chuẩn bị bài :
"Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ"
+ Ôn các bước làm bài văn nghị luận.
+ Ôn bài thơ "Quê hương"- Tế Hanh.
Hướng dẫn về nhà
Kính chúc các thầy cô mạnh khoẻ.