Bài 24 MT6

Lớp 6 bài 24: Giới thiệu một số tranh dân gian Việt Nam
Thiết kế bài giảng
Thưởng thức Mỹ Thuật
I. Giới thiệu về tranh dân gian Việt Nam
 So với kiến trúc và điêu khắc, hội hoạ tôn giáo và cung đình Việt Nam không lưu lại được bao nhiêu tác phẩm. Ngoài một số tranh thờ và chân dung thì di sản tranh truyền thống của ta chỉ còn lại những tờ tranh khắc gỗ vui mắt, giản dị và giàu ý tứ gọi là tranh dân gian, trải qua 2 thế kỉ đã phục vụ nhu cầu thẩm mĩ của đông đảo nhân dân, chứa đựng nhiều nét thông minh, tài hoa và đậm sắc thái dân tộc.
Hai trung tâm sản xuất tranh dân gian quan trọng nhất thời trước là Đông Hồ và Hàng Trống, nhờ tổ chức có quy mô và tập hợp được nhiều nghệ nhân tài hoa.
1. Tranh dân gian Đông Hồ
a.Giới thiệu :
-Làng Đông Hồ là một làng nhỏ ven sông Đuống, cách hà Nội 40km, nay thuộc xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, Bắc Ninh. Xưa kia tục gọi là Đông Mại, hay làng mái, thường hay nhắc tới trong câu ca dao quen thuộc
Hỡi cô thắt dải lưng xanh
Có về làng Mái với anh thì về
Làng mái có lịch có lề
Có ao tắm mát có nghề làm tranh
-Tranh Đông Hồ tên đầy đủ là tranh khắc gỗ dân gian Đông Hồ nổi tiếng từ thế kỉ 16, phát đạt liên tục nhiều đời, và được nhân dân ta lưu giữ cho đến ngày nay như một nét văn hoá truyền thống.
Thiếu nữ bán tranh trong
đình Đông Hồ
b. Đặc điểm
Nét đặc thù của tranh Đông Hồ là được in hoàn toàn bằng tay với các bản màu, mỗi màu dùng 1 bản và bản nét ( màu đen ) được in sau cùng. Thường tranh Đông Hồ chỉ dùng 4 màu.
VD : Các công đoạn in bức tranh Đàn lợn:
Tranh Đông Hồ in trên giấy điệp.Giấy điệp là loại giấy dó dai bền, có phủ lớp bột trắng mịn óng ánh nghiền từ vỏ điệp (loài hến biển), quấn với hồ nếp loãng, quét lên giấy bằng cái thép dẹt, rộng bản, kết bằng lá thông. Nhờ đó, tạo được những vệt dài trông như thớ giấy với 1 vẻ đẹp đặc trưng.
Mực in tranh được sản xuất thủ công tại chỗ từ vật liệu dễ kiếm, dễ chế biến. Màu đen là than lá tre, xanh (lá chàm), vàng tươi (hoa hoè hay hạt dành dành), đỏ tươi (bột son tán mịn), đỏ thắm (gỗ vang).Mực trắng chế từ phấn vỏ điệp. Mỗi vị luyện với hồ nếp, quấn nhuyễn thật kĩ, gọi là thuốc cái, rất bền màu.
Tranh Đông Hồ Đánh ghen
Bản khắc gỗ
Bản in trên giấy điệp
Tranh Đông Hồ Mục đồng thổi sáo
Bản khắc gỗ
Bản in trên giấy điệp
Đề tài rất phong phú, gồm 5 thể loại :
-Tranh thờ
-Tranh lịch sử
-Truyện tranh
-Tranh chúc tụng
-Tranh sinh hoạt
Trưng Trắc
Phú Quý
Múa rồng
2. Tranh dân gian Hàng Trống
a. Giới thiệu:
Việt nam xưa kia cũng giống như các nước nông nghiệp khác, trong quá trình đấu tranh chinh phục thiên nhiên, người nông dân thường có những ý niệm không rõ về con người, về cuộc sống đo đó nảy sinh nhiều thứ tín ngưỡng. Những hình thái tin ngưỡng đó được phản ánh trong tranh thờ cổ dân gian mà phổ biến nhất là tranh Hàng Trống.
Thợ vẽ tranh Hàng Trống đầu
thế kỉ 20
b. Đặc điểm
Tranh Hàng Trống được in trên giấy khổ lớn với nét đặc trưng là nửa in nửa vẽ tức là chỉ khắc in một bản nét đen, còn lại toàn bộ màu sắc đều tô bằng tay.
VD : Tranh Hàng Trống Trẻ con
Bản nét
Bản in
Tranh chỉ có 1 bản đen đầu tiên, sau khi in tranh được tô màu lại bằng tay.Từ bản khắc gỗ, những bức tranh được in ra bằng mực Tàu nguyên chất.
Tranh được in trên giấy dó bồi dầy hay giấy báo khổ rộng.
Tranh dùng các gam màu thuốc nước,tô bằng bút lông mềm rộng bản, một nửa ngọn bút chấm màu, nửa ngọn bút kia chấm nước lã, tô tranh theo kĩ thuật vờn màu. Màu chủ yếu là lam, hồng, đôi khi có thêm lục, đỏ, da cam…
Nghệ nhân Lê Đình Nghiên
Đang vẽ tranh Hàng Trống tại
Bảo Tàng Mỹ Thuật TPHCM
Đề tài tranh rất phong phú nhưng chủ yếu là tranh thờ. Ngoài ra còn có các loại tranh miêu tả cuộc sống sinh hoạt, vui chơi, hay phỏng theo các vở tuồng.
Múa sư tử
Phật bà Quan Âm
Tranh Tố nữ
II. So sánh tranh dân gian Đông Hồ và Hàng Trống
Tranh Đông Hồ Cá chép
Tranh Hàng Trống Cá
chép trông trăng
Đều là loại tranh khắc gỗ
Bố cục chắc chắn. Màu sắc tươi tắn, giản dị.
Đề tài phong phú, phục vụ đời sống tinh thần người dân Việt.
Giống nhau
III. Luyện tập


Em hãy quan sát các tranh dưới đây và cho biết bức tranh nào là tranh Đông Hồ, bức tranh nào là tranh Hàng Trống
Chuột rước đèn
Hổ
Chọi cá
Đám cưới chuột
Hổ công thần
Bé và trâu
Hứng dừa
Đức mẫu Thượng ngàn
Đánh ghen
IV. Câu hỏi và bài tập
Em hãy nói về nội dung và hình thức của bức tranh Đám cưới chuột :
 Dặn dò
Học sinh về nhà chuẩn bị bài 25 “Đề tài của mẹ” :Quan sát chân dung của mẹ