Bài 24. Hành động nói (tiếp theo)

Kiểm tra bài cũ
Đoạn trích dưới đây có ba câu chứa từ "hứa". Hãy xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu ấy?
Em ®i nhanh vÒ chiÕc gi­êng, ®Æt con Em Nhá quµng tay vµo con VÖ SÜ.
- Em ®Ó nã ë l¹i – Giäng em r¸o ho¶nh – Anh ph¶i høa víi em kh«ng bao giê ®Ó chóng ngåi c¸ch xa nhau. Anh nhí ch­a? Anh høa ®i.
- Anh xin høa.
T«i mÕu m¸o tr¶ lêi vµ ®øng nh­ ch«n ch©n xuèng ®Êt, nh×n theo c¸i bãng bÐ nhá liªu xiªu cña em t«i trÌo lªn xe
( Kh¸nh Hoµi, Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª)
Tiết 98
Hành động nói
(tiếp theo)

I. Cách thực hiện hành động nói
1. Ví dụ
(1) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. (2) Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. (3) Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.(4) Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo đều được đưa ra trưng bày. (5) Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
Câu
1
2
3
4
Kiểu câu
Trần Thuật
Trần Thuật
Trần Thuật
Trần Thuật
Trần Thuật
Mục đích nói
Trình bày
Trình bày
Trình bày
Yêu cầu
Yêu cầu
Hành động nói
Trình bày
Trình bày
Trình bày
Điều khiển
Điều khiển
Cách dùng
Trực tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Gián tiếp
Gián tiếp
5
2. Kết luận:
Cách thực hiện hành động nói
- Cách dùng trực tiếp: thực hiện hành động nói bằng kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó.
- Cách dùng gián tiếp: thực hiện hành động nói bằng kiểu câu khác (kiểu câu có chức năng chính không phù hợp với hành động đó.
Bài tập nhanh:
Hãy lập bảng trình bày quan hệ giữa các kiểu câu trần thuật, nghi vấn, cầu khiến, cảm thán với những kiểu hành động nói mà em biết bằng cách đánh dấu (+) vào ô thích hợp vào bảng dưới đây.
Kiểu câu
Kiểu câu
Hành động nói

Kiểu câu
Hành động nói
+
+
+
+
T T
+
+
+
+
GT
GT
GT
GT
+
T T
T T
T T
T T
Ghi nhớ :
Hành động nói
Khái niệm
Các kiểu hành động nói
Cách thực hiện hành động nói
Hỏi

Trình bày
Điều khiển
Bộc lộ cảm xúc
Gián
tiếp
Trực
tiếp
Hứa
hẹn
II. Luyện tập
Bµi 1: T×m c¸c c©u nghi vÊn trong bµi “HÞch t­íng sÜ” cña TrÇn Quèc. Cho biÕt nh÷ng c©u Êy ®­îc dïng ®Ó lµm g×?
Trả lời:
1. Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước, đời nào không có? (thực hiện hành động khẳng định)
2. Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không? ( thực hiện hành động phủ định)
3. Lóc bÊy giê, dÉu c¸c ng­¬i kh«ng muèn vui vÎ pháng cã ®­îc kh«ng? (thùc hiÖn hµnh ®éng kh¼ng ®Þnh)
4. Vì sao vậy? (thực hiện hành động gây sự chú ý)
5. NÕu vËy, råi ®©y sau khi giÆc gi· dÑp yªn, mu«n ®êi ®Ó thÑn, h¸ cßn mÆt mòi nµo ®øng trong trêi ®Êt n÷a? (thùc hiÖn hµnh ®éng phñ ®Þnh)
Bài 4:
Sử dụng cách dùng gián tiếp để diễn đạt cấc hành động sau:
a. Bảo người khác đợi mình.
b. Muốn người khác tránh đường cho mình đi.
c. Muốn nhờ bạn giải hộ bài tập.
d. Kêu gọi mọi người trong lớp học tập.
Bài 5
Viết một đoạn đối thoại ngắn. Trong đoạn đối thoại có hành động nói được thực hiện theo cách trực tiếp và gián tiếp.