Bài 24. Hành động nói (tiếp theo)

phòng gd-đt vụ bản
Trường THCS Hiển Khánh
hội giảng huyện
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
Giáo viên: Phạm Thị Hồng Ninh
Kiểm tra bài cũ
Em h·y cho biÕt hµnh ®éng nãi lµ g×?
Mét sè kiÓu hµnh ®éng nãi th­êng gÆp?
I/ Hành động nói là gì?
Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm
mục đích nhất định.
II/ Một số kiểu hành động nói thường gặp:
Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi , trình bày ( báo tin,
kể,tả, nêu ý kiến, dự đoán.), điều khiển ( cầu khiến, đe dọa,
thách thức,.), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
I/ Cách thực hiện hành động nói:
Đánh số thứ tự trước mỗi câu trần thuật trong đoạn trích sau đây . Xác định mục đích nói của những câu ấy bằng cách đánh dấu (+) vào ô thích hợp và dấu (-) vào ô không thích hợp theo bảngtổng hợp kết quả bên dưới
Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. . (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta )
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
Mục đích
Câu
Hỏi
Trình bày
Điều khiển
Hứa hẹn
Bộc lộ cảm xúc
Phiếu học tập Nhóm số:..
1
3
5
2
4
+
+
+
+
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2. Dựa theo cách tổng hợp kết quả ở bài tập trên, hãy lập bảng trình bày quan hệ
giữa các kiểu câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thán, trần thuật với những kiểu hành
động nói mà em đã biết. Cho ví dụ minh họa.
Hỏi
Trình bày
Điều khiển
Hứa hẹn
Bộc lộ cảm xúc
Kiểu câu
Hành động nói
+
+
+
+
+
Cảm
thán
Nghi
vấn
Cầu
khiến
Trần
thuật
Trực tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Em hãy xác định cách thực hiện hành động nói trong các câu sau? Giải thích?
=> Cách dùng trực tiếp
=> Cách dùng gián tiếp
a) Bạn đi đâu đấy?
b) Chị có thể mua hộ em quyển sách được không ạ ?
c) Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu?
=> Cách dùng gián tiếp
d) Đau đớn thay phận đàn bà
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung!
=> Cách dùng trực tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
Hành động nói
Kiểu câu
Trần thuật
Cầu khiến
Cảm thán
Nghi vấn
Hỏi
Trình bày
Điều khiển
Hứa hẹn
Bộc lộ cảm xúc
( Hỏi - NV)
( ĐK - NV)
(BLCX - CT)
(BLCX - NV)
2. Ghi nhớ:
Mỗi hành động nói có thể được thực hiện bằng kiểu câu có
chức năng chính phù hợp với hành động đó ( cách dùng trực
tiếp) hoặc bằng kiểu câu khác ( cách dùng gián tiếp)
* Cần nhớ :
Hành động nói
Khái niệm
Các kiểu hành động nói
Cách thực hiện hành động nói
Hỏi
Trình bày
Điều khiển
Bộc lộ cảm xúc
Gián
tiếp
Trực
tiếp
Hứa hẹn
I/ C�ch th�c hiƯn h�nh ��ng n�i :
II/ Luy?n t?p:
* Bài tập 1:
Chia nhóm:
Nhóm 1: Đoạn 1 – Trang 55 “Từ đầu … muôn đời bất hủ được”
Nhóm 2: Đoạn 8 – Trang 57 “Nay các ngươi … phỏng có được không?”
Nhóm 3: Đoạn 9 – Trang 57 “Nay ta bảo … phỏng có được không?”
Nhóm 4: Đoạn 11 – Trang 58 “Vì sao … biết bụng ta.”
? Tìm các câu nghi vấn trong bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn.
Cho biết những câu ấy được dùng làm gì? Vị trí của mỗi câu nghi
vấn trong văn bản có liên quan như thế nào đến mục đích nói của nó?
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
I/ C�ch th�c hiƯn h�nh ��ng n�i :
II/ Luy?n t?p:
* Bài tập 1:
? Hãy tìm những câu trần thuật có mục đích cầu khiến trong các
đoạn trích của Chủ tịch Hồ Chí Minh và cho biết hình thức diễn
đạt ấy có tác dụng như thế nào trong việc động viên quần chúng?
* Bài tập 2:
 Các câu trần thuật trong các đoạn văn trên đều thực hiện hành động cầu khiến – Kêu gọi.
- Cách dùng gián tiếp này tạo ra sự đồng cảm sâu sắc, nó khiến cho những nguyện vọng của lãnh tụ trở thành nguyện vọng thiết thân của mỗi người.
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
Vì vậy, nhiệm vụ thiêng liêng của toàn dân ta lúc này là phải nâng cao tinh
thần quyết chiến quyết thắng , quyết tâm giải phóng miền Nam , bảo vệ niềm Bắc,
tiến tới hoà bình thống nhất Tổ quốc.
Hễ còn một tên xâm lược trên đất nước ta , thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu,
quét sạch nó đi
Đồng bào và chiến sĩ miền Nam anh hùng , dưới ngọn cờ vẻ vang của Mặt trận
Dân tộc Giải phóng , liên tục tiến công , liên tục nổi dậy , kiên quyết tiến lên ,
giành lấy thắng lợi hoàn toàn.
Quân và dân miền Bắc quyết ra sức thi đua yêu nước , xây dựng chủ nghĩa
xã hội và làm tròn nghĩa vụ của mình đối với đồng bào miền Nam ruột thịt
I/ C�ch th�c hiƯn h�nh ��ng n�i :
II/ Luy?n t?p:
* Bài tập 1:
* Bài tập 2:
? Tìm các câu có mục đích cầu khiến trong đọan trích Dế Mèn
phiêu lưu ký của Tô Hoài. Mỗi câu ấy thể hiện quan hệ giữa
các nhân vật và tính cách nhân vật như thế nào?
* Bài tập 3:
* Các câu có mục đích cầu khiến:
(2) Anh đã nghĩ thương em như thế này thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang …
(1) Song anh có cho phép em mới dám nói …
Dế Choắt:
 Do yếu đuối nên cầu khiến nhã nhặn, mềm mỏng, khiêm tốn.
Dế Mèn:
(1) §­îc, chó m×nh nãi th¼ng thõng ra nµo .
(2) , c¸i ®iÖu h¸t m­a dÇm sïi sôt Êy ®i.
 Do ỷ thế là kẻ mạnh nên giọng điệu ra lệnh ngạo mạn, hách dịch.
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
cứ
im
Thôi
I/ C�ch th�c hiƯn h�nh ��ng n�i :
II/ Luy?n t?p:
* Bài tập 4:
? Trong các cách hỏi đường dưới đây, em nên dùng những
cách nào để hỏi người lớn?
a/ Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ?
b/ Bác làm ơn chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu ạ.
c/ Bưu điện ở đâu hả bác?
d/ Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với?
e/ Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ?
 Ta nªn dïng c¸ch (b) hoÆc (e).
Tiết 98: hành động nói (Tiếp theo)
* Bài tập 5:
Trong quán ăn, một người nói với người bên cạnh: "Anh có thể
chuyển giúp tôi lọ gia vị không?". Theo em, trong những hành
động dưới đây,người nghe nên chọn hành động nào?
Lẳng lặng đưa lọ gia vị cho người kia.
Trả lời người kia:" Có chứ ạ. Cái lọ ấy không nặng đâu mà!"
Đưa lọ gia vị cho người kia và nói: " Mời anh."( hoặc" Mời chị"," Mời bác"....)
 Ng­êi nghe nªn chän hµnh ®éng (c).
* Bài tập 6:
Viết một đoạn hội thoại khoảng 3 đến 5 câu để giới thiệu về chiếc bút bi . Trong đoạn hội thoại có hành động nói được thực hiện theo cách trực tiếp và gián tiếp.
Hướng dẫn về nhà:

Học thuộc phần ghi nhớ.
Làm tiếp bài tập số 2 (sgk)
Chuẩn bị bài " Hội thoại".
Cảm ơn sự tham gia học tập tích cực của các em học sinh.
Cảm ơn các thầy, cô giáo đã đến dự giờ với lớp.