Bài 24. Hành động nói (tiếp theo)

Chào mừng quý thầy cô và các em học sinh.
Hành động nói
(tiếp theo)
Tiết 100
Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
(1)Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. (2)Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. (3)Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.(4) Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. (5)Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
1.Hôm qua, lớp em đi lao động.
(Câu trần thuật-> H/đ trình bày)
2.Tôi hứa sẽ đến dự sinh nhật bạn .
Xác định kiểu câu và hành động nói các câu sau:
( Câu trần thuật ->H/đ hứa hẹn)
3.Tớ muốn bạn mua cho tớ quyển sách .
(Câu trần thuật ->H/đ điều khiển)
4.Anh đi đâu đấy?
(Câu nghi vấn ->H/đ hỏi)
5. Bạn có thể mua hộ tớ quyển sách này được không?
(Câu nghi vấn ->H/đ điều khiển)
6.Đóng cửa lại !
(Câu cầu khiến ->H/đ điều khiển)
7.Ôi, đẹp quá !
(Câu cảm thán ->H/đ bộc lộ cảm xúc)

Dựa vào kết quả bài tập hãy lập bảng trình bày mối quan hệ giữa bốn kiểu câu với những hành động nói mà em đã học.(Đánh dấu (+) vào ô hành động nói được thực hiện bằng kiểu câu phù hợp với chức năng chính, dấu(-) vào ô hành động nói được thực hiện bằng kiểu câu không phù hợp với chức năng chính)
Ghi nhớ:
Mỗi hành động nói có thể được thực hiện bằng kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó( cách dùng trực tiếp) hoặc bằng kiểu câu khác (cách dùng gián tiếp).
BT 1: Tìm các câu nghi vấn trong bài "Hịch tướng sĩ" của Trần Quốc. Cho biết những câu ấy được dùng để làm gì?Vị trí của mỗi câu nghi vấn trong từng đoạn văn có liên quan như thế nào đến mục đích nói của nó?
Trả lời:
1. Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước, đời nào không có ?
2. Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không?
3. Lóc bÊy giê, dÉu c¸c ng­¬i kh«ng muèn vui vÎ pháng cã ®­îc kh«ng ?
4. Vì sao vậy ?
5. NÕu vËy, råi ®©y sau khi giÆc gi· dÑp yªn, mu«n ®êi ®Ó thÑn, h¸ cßn mÆt mòi nµo ®øng trong trêi ®Êt n÷a?
(cuối đoạn->thực hiện hành động khẳng định)
( cuối đoạn->thực hiện hành động phủ định)
(cuối đoạn->thực hiện hành động khẳng định)
(đầu đoạn->thực hiện hành động gây sự chú ý)
(cuối đoạn ->thực hiện hành động phủ định)
BT 2: Nhiều người có nhận xét là trong các bài nói, bài viết của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường kêu gọi chiến sĩ, đồng bào bằng những câu trần thuật. Hãy tìm những câu trần thuật có mục đích cầu khiến trong các đoạn trích dưới đây của Người và cho biết hình thức diễn đạt ấy có tác dụng như thế nào trong việc động viên quần chúng
a. Vì vậy, nhiệm vụ thiêng liêng của toàn dân ta lúc này là phải nâng cao tinh thần quyết chiến quyết thắng, quyết tâm giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới hoà bình thống nhất Tổ quốc.
Hễ còn một tên xâm lược trên đất nước ta, thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu, quét sạch nó đi.
Đồng bào và chiến sĩ miền Nam anh hùng, dưới ngọn cờ vẻ vang của Mặt trận Dân tộc Giải phóng, liên tục tiến công, liên tục nổi dậy, kiên quyết tiến lên, giành lấy thắng lợi hoàn toàn.
Quân và dân miền Bắc quyết ra sức thi đua yêu nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và làm tròn nghĩa vụ của mình đối với đồng bào miền Nam ruột thịt(.).
b.
(.) Điều mong muốn cuối cùng của tôi là : Toàn Đảng, toàn dõn ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và gi�u mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới.
( Di chỳc )


=> Cách dùng gián tiếp này như những lời tâm sự của Bác với mọi người, tạo ra sự đồng cảm sâu sắc, nó khiến cho những nguyện vọng của lãnh tụ trở thành nguyện vọng của mỗi người.
BT 3: Tìm các câu có mục đích cầu khiến trong đoạn trích sau. Mỗi câu ấy thể hiện mối quan hệ giữa các nhân vật và tính cách nhân vật như thế nào?
Dế Choắt trả lời tôi bằng một giọng rất buồn rầu:
- Thưa anh,em cũng muốn khôn nhưng khôn không được. Đụng đến việc là em thở rồi, không còn hơi sức đâu mà đào bới nữa [..]. Hay bây giờ em nghĩ thế này..Song anh có cho phép em mới dám nói...
Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:
- Được chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:
Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tối lửa tắt đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
Chưa nghe hết câu , tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi ,với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
- Hức ! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về, không một chút bận tâm
=> Dế Choắt yếu đuối nên cầu khiến nhã nhặn, mềm mỏng, khiêm tốn. Dế Mèn ỷ thế mạnh giọng ra lệnh, hách dịch.
BÀI HỌC KẾT THÚC
Chúc thầy cô và các em mạnh khoẻ!
BÀI HỌC KẾT THÚC
Chúc thầy cô và các em mạnh khoẻ!
Bài 4:
Trong những cách hỏi đường sau đây, em nên dùng những cách nào để hỏi người lớn?
a. Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ?
e. Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ?
c. Bưu điện ở đâu, hả bác?
b. Bác làm ơn chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu ạ.
d. Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với!
Bài 5:
Trong quán ăn, một người nói với người bên cạnh : “ Anh có thể chuyển giúp tôi lọ gia vị không ạ ?”. Theo em, trong những hành động dưới đây, người nghe nên chọn hành động nào ?
a. L?ng l?ng dua l? gia v? cho ngu?i kia.
b. Tr? l?i ngu?i kia : " Cú ch? ?. Cỏi l? ?y khụng n?ng dõu m� !".
c. Đưa lọ gia vị cho người kia và nói: “ Mời anh”. ( Hoặc “Mời chị”, “ Mời bác”,...)
Những câu nghi vấn sau được dùng để thực hiện hành động nói nào ?
Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không ?
Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ?
Ai dám bảo thảo mộc tự nhiên không có tình mẫu tử?
Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu ?
Hỏi
Đe doạ
Khẳng định
Bộc lộ cảm xúc
Những câu trần thuật sau được dùng để thực hiện hành động nói nào ?
Có anh chàng nọ tính tình rất keo kiệt.
Em muốn cả anh cùng đi nhận giải.
Anh xin hứa.
Thế rồi dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm .
Kể
Cầu khiến
Hứa hẹn
Bộc lộ cảm xúc