Bài 24. Hành động nói (tiếp theo)

CÁC THẦY CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ
MÔN NGỮ VĂN 8
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
KIỂM TRA BÀI CŨ
- Thế nào là hành động nói ?
- Nêu các hành động nói thường gặp ?
Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
ĐÁP ÁN
- Các hành động nói thường gặp là hành động hỏi, trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán …), điều khiển (cầu khiến, đe dọa, thách thức…), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.

Ví dụ:
Tinh thÇn yªu n­íc còng nh­ c¸c thø cña quý. Cã khi ®­îc tr­ng bµy trong tñ kÝnh trong b×nh pha lª, râ rµng dÔ thÊy. Nh­ng còng cã khi ®­îc cÊt giÊu kÝn ®¸o trong r­¬ng, trong hßm. Bæn phËn cña chóng ta lµ lµm cho nh÷ng thø cña quý kÝn ®¸o Êy ®Òu ®­îc ®­a ra tr­ng bµy. NghÜa lµ ph¶i ra søc gi¶i thÝch, tuyªn truyÒn, tæ chøc, l·nh ®¹o, lµm cho tinh thÇn yªu n­íc cña tÊt c¶ mäi ng­êi ®Òu ®­îc thùc hµnh vµo c«ng cuéc yªu n­íc, c«ng cuéc kh¸ng chiÕn.
(Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)
1
2
3
4
5
+
+
+
+
+

* Mối quan hệ giữa các kiểu câu với các hành động nói và cách dùng :
Trực tiếp
Trực tiếp
Gián tiếp
Gián tiếp
Trực tiếp
Trực tiếp
- Hỏi
- Điều khiển, bộc lộ tình cảm, cảm xúc
- Điều khiển, yêu cầu.
- Bộc lộ tình cảm, cảm xúc
- Trình bày…
Điều khiển, hứa hẹn, bộc lộ tình cảm, cảm xúc
Bài tập :
- Ôi chao, hoàng hôn đẹp thật!
(Câu cảm thán thực hiện hành động bộc lộ cảm xúc)
- Anh đóng giúp tôi cánh cửa được không?
(Câu nghi vấn nhưng được dùng để ra lệnh,điều khiển, cầu khiến)
Bài 1: Tìm các câu nghi vấn trong bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn. Cho biết những câu ấy được dùng để làm gì?
1. Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước, đời nào không có?
2. Lỳc b?y gi?, d?u cỏc nguoi mu?n vui v? ph?ng cú du?c khụng?
3. Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi không muốn vui vẻ phỏng có được không?
4. Vì sao vậy?
5. Nếu vậy, rồi đây sau khi giặc giã dẹp yên, muôn đời để thẹn, há còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nữa?
(thực hiện hành động khẳng định)
( thực hiện hành động phủ định)
(thực hiện hành động khẳng định)
(thực hiện hành động gây sự chú ý)
(thực hiện hành động phủ định)
Bài 3: Tìm các câu có mục đích c ầu khiến trong đoạn trích sau. Mỗi câu ấy thể hiện mối quan hệ giữa các nhân vật và tính cách nhân vật như thế nào?
Dế Mèn ỷ thế mạnh giọng ra lệnh, hách dịch.
Song anh cho phép em mới dám nói …
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang…
- Được, chú mày cứ nói thẳng thừng ra nào.
Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.
Dế Choắt trả lời tôi bằng một giọng rất buồn rầu:
- Thưa anh, em cũng muốn khôn nhưng khôn không được. Đụng đến việc là e thở rồi, không còn hơi sức đâu mà đào bới nữa […]. Hay bây giờ em nghĩ thế này…
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:
Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:
Chưa nghe hết câu , tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
- Hức ! Thông ngách sang nhà ta ? Dễ nghe nhỉ ! Chú mày hôi như cú mèo như thế này, ta nào chịu được. Đào tổ nông thì cho chết!
Tôi về không chút bận tâm.
Dế Choắt yếu đuối nên cầu khiến nhã nhặn, mềm mỏng, khiêm tốn.
Bài 4: Trong những câu hỏi dưới đây , em nên dùng những cách nào để hỏi người lớn ?
a. Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ ?
b. Bác làm ơn chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu ạ ?
c. Bưu điện ở đâu hả bác ?
d. Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với ?
e. Bác có thể chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu không ạ ?
Trong năm cách hỏi đường chọn cách a, b, c. Nhưng cách b và c là hai cách thể hiện sự lịch sự, lễ phép nên dùng
Còn cách c và d là cách nói trống không, thiếu lễ độ không nên dùng
Hành động nói
Khái niệm
Các kiểu hành động nói
Cách thực hiện hành động nói
Hỏi
Trình bày
Điều khiển
Bộc lộ cảm xúc
Gián
tiếp
Trực
tiếp
Hứa
hẹn
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN.