Bài 24. Công thức tính nhiệt lượng

Không có dụng cụ nào đo trực tiếp được công. Để xác định công của một lực, người ta phải dùng lực kế đo độ lớn của lực và dùng thước đo quãng đường dịch chuyển, từ đó tính công. A = F.s
Tương tự như thế, không có dụng cụ nào có thể đo trực tiếp nhiệt lượng. Vậy, muốn xác định nhiệt lượng người ta phải làm thế nào?
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Nhiệt lượng một vật cần thu vào để làm vật nóng lên phụ thuộc vào 3 yếu tố sau đây:
* Khối lượng của vật.
* Độ tăng nhiệt độ của vật.
* Chất cấu tạo nên vật.
Để kiểm tra xem nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên có phụ thuộc ba yếu tố trên không, người ta làm thế nào?
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Để kiểm tra mối quan hệ giữa nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên và khối lượng vật, người ta làm thí nghiệm như hình vẽ.
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
C1 Trong thí nghiệm trên, yếu tố nào ở hai cốc được giữ giống nhau, yếu tố nào được thay đổi? Tại sao làm như thế? Hãy tìm số thích hợp cho các ô trống ở hai cột cuối bảng 24.1. Biết nhiệt lượng ngọn lửa đèn cồn truyền cho nước tỉ lệ thuận với thời gian đun.
Trong thí nghiệm trên độ tăng nhiệt độ và chất làm vật (nước) được giữ giống nhau; khối lượng vật khác nhau. Làm thư vậy để tìm hiểu mối liên hệ giữa nhiệt lượng và khối lượng. Nhiệt lượng thu vào của vật phụ thuộc vào khối lượng vật.
m1=□m2
Q1=□Q2
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
C2 Từ thí nghiệm trên có thể kết luận gì về mối liên quan giữa nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên và khối lượng của vật?
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ
Các em hãy thảo luận trong nhóm về cách làm thí nghiệm để kiểm tra mối quan hệ giữa nhiệt lượng cần thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ. Trong khi thảo luận cần lưu ý những vấn đề sau đây:
C3 Trong thí nghiệm phải giữ không đổi yếu tố nào? Muốn vậy phải làm thế nào?
Phải giữ khối lượng và chất làm vật giống nhau. Muốn vậy hai cốc phải đựng một lượng nước giống nhau.
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ
Các em hãy thảo luận trong nhóm về cách làm thí nghiệm để kiểm tra mối quan hệ giữa nhiệt lượng cần thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ. Trong khi thảo luận cần lưu ý những vấn đề sau đây:
C4 Trong thí nghiệm này phải thay đổi yếu tố nào? Muốn vậy phải làm thế nào? Hãy tìm số thích hợp cho hai cột cuối bảng 24.2
Phải đo độ tăng nhiệt độ khác nhau. Muốn vậy hai cốc phải để cho nhiệt độ cuối của hai cốc nước khác nhau, thời gian đun khác nhau.
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ
∆to1=□ ∆to2
Q1=□Q2
C5 Từ thí nghiệm này có thể rút ra kết luận gì về mối quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ.
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Độ tăng nhiệt độ của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
3. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và chất làm vật
Để kiểm tra sự phụ thuộc của nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên với chất làm vật người ta làm tyhí nghiệm sau đây: hãy điền dấu thích hợp vào ô trống ở cột cuối bảng kết quả.
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Độ tăng nhiệt độ của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
3. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và chất làm vật
Q1 □ Q2
>
C6 Trong thí nghiệm này những yếu tố nào thay đổi, không thay đổi?
Không thay đổi: khối lượng và độ tăng nhiệt độ.
Thay đổi: chất làm vật.
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Độ tăng nhiệt độ của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
3. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và chất làm vật
Q1 □ Q2
>
C7 Nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên có phụ thuộc chất làm vật không?
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Khối lượng của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
1. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và khối lượng của vật
2. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và độ tăng nhiệt độ
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Độ tăng nhiệt độ của vật càng lớn thì nhiệt lượng vật thu vào càng lớn.
3. Quan hệ giữa nhiệt lượng vật thu vào để nóng lên và chất làm vật
Từ thí nghiệm trên ta có thể kết luận rằng: Nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên có phụ thuộc chất làm vật (nhiệt dung riêng của chất làm vật).
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Kết luận:
Nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên phụ thuộc, khối lượng, độ tăng nhiệt độ và chất làm vật (nhiệt dung riêng của chất làm vật).
I. NHIỆT LƯỢNG MỘT VẬT THU VÀO ĐỂ NÓNG LÊN PHỤ THUỘC NHỮNG YẾU TỐ NÀO?
Nhiệt lượng vật cần thu vào để nóng lên phụ thuộc, khối lượng, độ tăng nhiệt độ và chất làm vật (nhiệt dung riêng của chất làm vật).
II. CÔNG THỨC TÍNH NHIỆT LƯỢNG.
Nhiệt lượng thu vào được tính theo công thức:
Q = m.c.∆t
Trong đó: Q là nhiệt lượng vật thu vào (J)
m là khối lượng vật (kg)
∆t = t2 – t1 là độ tăng nghiệt độ (oC)
c là nhiệt dung riêng của vật (J/kg. độ)