Bài 24. Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ

Chào mừng các thầy cô về dự giờ
Chuyên đề Ngữ văn 9
Tiết 128 :
Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
Tiết 128
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.

Đề 1. Phân tích các tầng nghĩa trong đoạn thơ sau:
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối ...
- Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu ?
Đề 2. Cảm nhận và suy nghĩ của em về đoạn kết trong bài thơ Đồng chí của Chính Hữu.
Đề 3. Cảm nhận của em về tâm trạng của Tẩn Đà qua bài thơ Muốn làm thằng cuội
Đề 4. Hình tượng người chiến sĩ lái xe trong bài thơ Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật.
Đề 5. Bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy gợi cho em những suy nghĩ gì?
Đề 6. Phân tích khổ thơ đầu trong bài Sang thu của Hữu Thỉnh.
Đề 7. Những đặc sắc trong bài Viếng lăng Bác của Viễn Phương.
Đề 8. Cảm nhận và suy nghĩ của em về tình cảm cha con trong bài Nói với con của Y Phương
1. Ví dụ
Đề 2. Cảm nhận và suy nghĩ của em về đoạn kết trong bài thơ Đồng chí của Chính Hữu.
Đề 4. Hình tượng người chiến sĩ lái xe trong bài thơ Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật.

2. Nhận xét
* Cấu tạo đề
- Đề có 2 phần
Yêu cầu về nội dung nghị luận
Yêu cầu về hình thức nghị luận
Đề có lệnh
Đề có lệnh: 1,2,3,5,8
- Đề có 1 phần
Yêu cầu về nội dung nghị luận
Đề không có lệnh
Đề không có lệnh: 4,7
* Sự giống và khác nhau của các đề
- Sự giống nhau
Đều nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
- Sự khác nhau
Phân tích: Chỉ định về phương pháp
Cảm nhận: Lưu ý đến ấn tượng, cảm thụ của người viết
Suy nghĩ: Nhấn mạnh tới nhận định, phân tích của người làm bài
3. Kết luận
Đề có lệnh và đề không có lệnh
Tiết 128
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
Có hai dạng đề là đề có mệnh lệnh và đề không có mệnh lệnh
II. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
Cho đề bài:
Phân tích tình yêu quê hương trong bài thơ “ Quê hương” của Tế Hanh
1. Các bước làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
Tìm hiểu đề và tìm ý
* Tìm hiểu đề
- Yêu cầu:
Phân tích
- Nội dung:
Tình yêu quê hương trong bài thơ Quê hương của Tế Hanh
- Phạm vi kiến thức:
Bài thơ Quê hương của Tế Hanh
* Tìm ý
- Hình ảnh quê hương hiện lên trong tâm tưởng.
- Nỗi nhớ quê hương.
- Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ
II. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
1. Các bước nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
a. Tìm hiểu đề và tìm ý
b. Lập dàn bài
- Mở bài: Giới thiệu bài thơ Quê hương, nêu ý kiến khái quát của mình về tình yêu quê hương trong bài thơ.
- Thân bài: Phân tích tình yêu quê hương trong bài thơ.
+ Khái quát chung về bài thơ: Một tình yêu tha thiết, trong sáng, đậm chất lí tưởng, lãng mạn.
+ Cảnh ra khơi: Vẻ đẹp trẻ trung, giàu sức sống đầy khí thế vượt trường giang.
+ Cảnh trở về: Đông vui, no đủ, bình yên.
+ Nỗi nhớ: Hình ảnh đọng lại: Vẻ đẹp, sức mạnh, mùi nồng mặn của quê hương.
- Kết bài: Cả bài thơ là khúc ca quê hương tươi sáng, ngọt ngào. Nó là sản phẩm của một hồn thơ trẻ trung, tha thiết, đầy thơ mộng.
Tiết 128
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
I. ĐỀ BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ.
Có hai dạng đề là đề có mệnh lệnh và đề không có mệnh lệnh
II. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
1. Các bước làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
a. Tìm hiểu đề và tìm ý
b. Lập dàn bài
c. Viết bài
d. Đọc lại bài viết và sửa chữa
* Ghi nhớ 1 ( SGK)
Tiết 127
Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau,
Súng bên súng đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ.
Đồng chí!
Luyện tập
Yêu cầu: Tìm hiểu đề, tìm ý ; lập dàn ý.
Cho đoạn thơ sau:
Tiết 128
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
1. Phân tích đề, tìm ý
a. Phân tích đề
- Yêu cầu: Phân tích, suy nghĩ, cảm nhận
- Nội dung nghị luận:
Bẩy dòng thơ đầu bài thơ Đồng chí
- Phạm vi kiến thức:
7 dòng thơ đầu bài thơ Đồng chí của Chính Hữu.

b. Tìm ý
- Cảm nhận chung về đoạn thơ.
- Những cơ sở hình thành tình đồng chí
- Ý nghĩa của dòng thơ thứ 7
- Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị mang sắc thái biểu cảm cao.
2. Lập dàn ý
2.1. Mở bài
- Giới thiệu về tác giả; bài thơ Đồng chí
- Khái quát cảm nhận của bản thân về 7 dòng thơ đầu bài thơ.
2.2. Thân bài
* Luận điểm 1: Cảm nhận chung về đoạn thơ – Hình ảnh chân thực và cảm động của những người nông dân mặc áo lính trong buổi đầu kháng chiến.
* Luận điểm 2: Những cơ sở hình thành tình đồng chí
- LĐ 2.1: Tình đồng chí được bắt nguồn từ sự tương đồng về cảnh ngộ.
- LĐ 2.2: Tình đồng chí xuất phát từ cùng chung mục đích, chung lí tưởng.
- LĐ 2.3: Tình đồng chí, đồng đội nảy nở và trở nên bền chặt trong sự chan hòa chia sẻ mọi gian lao.
*Nghệ thuật: Ngôn ngữ mộc mạc giản dị được vân dụng linh hoạt trong đoạn thơ
2.3. Kết bài
Khái quát chung lại nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ.
Tiết học đến đây kết thúc.
Xin chân thành cảm ơn sự chú ý theo dõi của quý thầy cô và tinh thần xây dựng bài của các em học sinh!