Bài 23. Viếng lăng Bác

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP!
VIẾNG LĂNG BÁC
TIẾT 117:
Chương trình Ngữ văn lớp 9
Viễn Phương tên khai sinh là Phan Thanh Viễn (1928 – 2005), quê ở, An Giang.
Ông tham gia cách mạng từ tháng 8/1945. Sau 1975 giữ nhiều chức vụ quan trọng, nguyên là Uỷ viên Ban chấp hành hội nhà văn Việt Nam.
Ông là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam thời kỳ chống Mỹ.
Thơ Viễn Phương thường nhỏ nhẹ, giàu tình cảm.
Ông được Nhà nước tặng nhiều giải thưởng về văn học nghệ thuật.
Caùc sáng tác chính :
+ Chiến thắng hòa bình (1953, Trường ca)
+ Anh huøng mìn gaït(1968, Truyện ký)
+ Maét saùng hoïc troø(1970, Tập thơ)
+ Nhớ lời di chúc ( 1972, Trường ca)
+ Như mây muøa xuaân(1978, Tập thơ)
+ Queâ höông ñòa ñaïo(1985, Tập truyện và ký)

Viễn Phương trong những cảm nhận tốt đẹp:
Nhà văn Triệu Xuân viết: “Nói đến Viễn Phương người ta nói đến một nhà thơ…Thế nhưng, Viễn Phương viết khá nhiều văn xuôi. Đọc truyện và ký của Viễn Phương, tôi hiểu Viễn Phương thực sự có năng lực viết văn xuôi trong khi ông làm rất nhiều thơ. Điều này không phải nhà thơ nào cũng có được...” (Lời tựa “Tuyển tập Viễn Phương”).
Viễn Phương trong những cảm nhận tốt đẹp:
Nhớ về Viễn Phương, Mai Văn Tạo đã giúp ta hiểu thêm một phần nào về nhà thơ Viễn Phương, về một nhà thơ đã từng được gọi với những cái tên, nào là “Ngôi sao hừng đông”, “Nhà thơ thời bom đạn”, nhà thơ “Sống làm gió giữa trời giông bão/ Chết long lanh một ánh sao buồn” nhà thơ của chiến trường, tù ngục, nhà thơ của đời : “…Thơ Viễn Phương dễ nhớ, giàu cảm xúc, nhưng không bi lụy, cường điệu nỗi đau… Thơ Viễn Phương nền nã, thì thầm, man mác, bâng khuâng…Hình ảnh nào trong đời sống anh cũng tìm thấy chất thơ”.
(“Viễn Phương, nhà thơ chiến trường, tù ngục, nhà thơ của đời”, 5-1998)

Viễn Phương trong những cảm nhận tốt đẹp:
Nhà phê bình văn học Nguyễn Văn Long đã viết: Tôi được đọc Viễn Phương từ đầu những năm 60 của thế kỉ trước. Ấn tượng của tôi về thơ Viễn Phương là một giọng thơ rất trong sáng, nhiều mơ mộng, mà nhỏ nhẹ. Sau này, có dịp gặp ông ở Sài Gòn sau giải phóng, thấy chất thơ, giọng thơ ấy rất thống nhất với con người ông, từ dáng hình đến giọng nói” ( “Cảm thụ và phân tích tác phẩm văn học 9”, tập 2. NXB Giáo dục, 2007, trang 28).
TÁC PHẨM
Hoàn cảnh sáng tác: - Tháng 4 năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc thắng lợi, đất nước thống nhất, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vừa khánh thành, Viễn Phương ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác Hồ. Bài thơ “Viếng lăng Bác” được sáng tác trong dịp đó và in trong tập thơ “Như mây mùa xuân” (1978).
Tiết 117: Viếng lang Bác
Con ở miền Nam ra tham lang Bác
Dã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lang
Thấy một mặt trời trong lang rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân.

Bác nằm trong giấc ng? bỡnh yên
Gi?a một vầng trang sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!

Mai về Miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lang Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
Cảm hứng bao trùm bài thơ: là niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn và niềm tự hào pha lẫn nỗi xót đau khi tác giả từ miền Nam ra viếng lăng Bác.
Tiết 117: Viếng lang Bác
Con ở miền Nam ra tham lang Bác
Dã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lang
Thấy một mặt trời trong lang rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân.

Bác nằm trong giấc ng? bỡnh yên
Gi?a một vầng trang sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!

Mai về Miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lang Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
Cảm xúc khi hòa vào dòng người vào lăng viếng Bác.
Cảm xúc khi nghĩ đến giây phút chia tay Bác.
Cảm xúc khi vào trong lăng
Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Tiết 117 : Văn bản
Viếng lAng Bác
ở miền Nam ra thăm lăng
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Bác
Viếng lAng Bác
Tiết 117 : Văn bản
II/ Đọc tìm hiểu chi tiết:
1/ Cảm xúc khi đứng trước lăng Bác.
Nhà thơ vô cùng xúc động như đang được trở về bên người cha kính yêu của mình.
Bác
Con
Con
Tiết 117: Viếng lăng Bác
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶
2. V¨n b¶n
II. Ph©n tÝch v¨n b¶n
C¶m xóc tr­íc l¨ng B¸c


C¸ch x­ng h« th©n mËt, gÇn gòi.


Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi !Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.

Hàng tre bát ngát
xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Viếng lAng Bác
Tiết 117 : Văn bản
II/ Đọc tìm hiểu chi tiết:
1/ Cảm xúc khi đứng trước lăng Bác.
Viếng lăng Bác
Tiết 117 : Văn bản

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…
1/ Cảm xúc khi đứng trước lăng Bác.
Thảo luận nhóm:
? Hãy phân tích ý nghĩa của ba hình ảnh ẩn dụ đẹp trong khổ thơ.
+ N1: hình ảnh mặt trời.
+N2: Hình ảnh tràng hoa.
+N3: Hình ảnh bảy mươi chín mùa xuân.

Viếng lAng Bác
Tiết 117 : Văn bản

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…
1/ Cảm xúc khi đứng trước lăng Bác.
Hình ảnh
Ma?t tro`i-?n d?
Biểu tượng cho Bác.



Tràng hoa
-Khẳng định sự vĩ đại của Người.
Viếng lAng Bác
Tiết 117 : Văn bản

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…
1/ Cảm xúc khi đứng trước lăng Bác.
Hình ảnh
Ma?t tro`i- ?n d?
Biểu tượng cho Bác.



Tràng hoa-ẩn dụ
- Biểu tượng cho dòng người vô tận vào lăng khôn nguôi nhớ Bác.
-
-Khẳng định sự vĩ đại của Người.
Viếng lAng Bác
Tiết 117 : Văn bản

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…
1/ Cảm xúc khi đứng trước lăng Bác.
Hình ảnh
Ma?t tro`i
Biểu tượng cho Bác.



Tràng hoa
- Biểu tượng cho dòng người vô tận vào lăng khôn nguôi nhớ Bác.
79 mùa xuân- hoán dụ, ẩn dụ
- Biểu tượng cho 79 tuổi đời của Bác đã dâng cho đời bao hoa trái.
-Khẳng định sự vĩ đại của Người.
Tôn vinh, ngợi ca cuộc đời và công lao trời biển của Người.

“ Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền”

Viếng lAng Bác
Tiết 117 : Văn bản
Gợi một không gian yên tĩnh trang nghiêm. Bác như đang ngủ giữa thiên nhiên tươi đẹp và vĩnh hằng.
2/ Bác.
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!
Hình ảnh “vầng trăng sáng dịu hiền” đã gợi ra nhiều liên tưởng trong lòng bạn đọc:
-Gợi một thiên nhiên tươi đẹp và thơ mộng.
- Gợi nghĩ đến tâm hồn cao đẹp, sáng trong của Bác.
-Gợi đến những vần thơ tràn ngập ánh trăng và tình yêu thiên nhiên của Người.
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!
Viếng lăng Bác
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!
Viếng lăng Bác
Tiết 117: Viếng lăng Bác
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶
2. V¨n b¶n
II. Ph©n tÝch v¨n b¶n
C¶m xóc tr­íc l¨ng B¸c
- C¸ch x­ng h« t×nh c¶m th©n mËt, gÇn gòi, BP ®iÖp ng÷, Èn dô s¸ng t¹o, ho¸n dô ->ThÓ hiÖn tÊm lßng thµnh kÝnh, sù ng­ìng väng, t×nh c¶m tha thiÕt biÕt ¬n v« h¹n cña nh©n d©n ®èi víi B¸c.
C¶m xóc trong l¨ng B¸c

-> Nçi niÒm ®au ®ín tiÕc th­¬ng kh«n ngu«i tr­íc sù ra ®i cña B¸c
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim
Mở phim B¸c mất->(1,33p)
Viếng lAng Bác
Tiết 117 : Văn bản
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!
“Trời xanh là mãi mãi”
Khẳng định sự bất tử của Bác.
Lí trí như mách bảo Bác đã hóa thân vào non sông đất nước.
“Nghe nhói ở
trong tim”
nhói đau
Tình cảm không khỏi xót đau trước sự ra đi của Người.
Nỗi đau đớn xót xa trước sự ra đi của Bác.
2/ Cảm xúc khi ở trong lăng Bác.
Gợi một không gian yên tĩnh trang nghiêm. Bác như đang ngủ giữa thiên nhiên tươi đẹp và vĩnh hằng.
Nhà thơ thấy Bác như đang trong giấc ngủ bình yên, song vẫn nhói lên nỗi đau xót trước sự ra đi của Người.
trời xanh
Viếng lAng Bác
Tiết 117 : Văn bản
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
Nhớ thương đến nghẹn lòng.
Muốn làm:
Con chim hót quanh lăng Bác.
Đóa hoa tỏa hương quanh lăng.
Cây tre trung hiếu chốn này.
Ước nguyện được ở bên Người mãi mãi.
Nghệ thuật:
Nhịp thơ: Nhanh, giọng tha thiết.
Điệp từ: Muốn làm…
Ước nguyện chân thành tha thiết.
3/ Cảm xúc khi rời xa lăng Bác.
Tiết 117: Viếng lăng Bác
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶
2. V¨n b¶n
II. Ph©n tÝch v¨n b¶n
C¶m xóc khi ®øng tr­íc l¨ng B¸c
- C¸ch x­ng h« t×nh c¶m th©n mËt, gÇn gòi.
- BP ®iÖp ng÷, Èn dô s¸ng t¹o, nh©n ho¸, ho¸n dô ->ThÓ hiÖn tÊm lßng thµnh kÝnh, sù ng­ìng väng, t×nh c¶m tha thiÕt biÕt ¬n v« h¹n cña nh©n d©n ®èi víi B¸c.
2. C¶m xóc khi vµo trong l¨ng B¸c
- NT Èn dô s¸ng t¹o,giäng th¬ thµnh kÝnh,trang träng-> Nçi niÒm ®au ®ín tiÕc th­¬ng kh«n ngu«i tr­íc sù ra ®i cña B¸c
C¶m xóc khi ra vÒ
- NT ®iÖp ng÷, nh©n ho¸, giäng th¬ ch©n thµnh tha thiÕt ->­íc nguyÖn gi¶n dÞ vµ t×nh c¶m nhí th­¬ng luyÕn l­u s©u s¾c, lßng biÕt ¬n v« h¹n víi B¸c Hå
III. Tæng kÕt




GHI NHỚ
Bài thơ Viếng lăng Bác thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người đối với Bác Hồ khi vào lăng viếng Bác .
Bài thơ có giọng điệu trang trọng và tha thiết, nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm, ngôn ngữ bình dị mà cô đúc.
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lang
Thấy một mặt trời trong lang rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân.
Hãy quan sát tranh và đọc một khổ
thơ đúng với hỡnh ảnh trên
Hàng tre
Mặt trời
Trời xanh
Tràng hoa
Vầng trăng
Bác đã hóa thân vào non sông đất nước.
Tâm hần cao đẹp, sáng trong của Bác.
Phẩm chất của dân tộc Việt Nam cũng là của Bác.
Dòng người vô tận vào lăng viếng Bác.
79 mùa xuân
Cuộc đời 79 tuổi của Bác.
Con chim, đóa hoa, cây tre
Ước nguyện của nhà thơ.
Những hình ảnh ẩn dụ đẹp, ý nghĩa trong bài
Sự vĩ đại của Bác.
Viếng lAng Bác
Tiết 117 : Văn bản
Học thuộc lòng bài thơ
- Nắm v?ng nội dung, nghệ thuật của bài thơ
- Tỡm hiểu nh?ng bài thơ, nh?ng tác phẩm van học khác viết về Bác Hồ.
Làm bài tập:
1) Dọc bài thơ "Viếng lang Bác" mọi người đều xúc động trước hỡnh tượng "Mặt trời - trong lang" và "tràng hoa - dòng người". Em hãy phân tích để thấy được cái hay, cái đẹp của hai hỡnh tượng thơ này.
2) Có ý kiến cho rằng: "Hỡnh ảnh hàng tre mở đầu bài thơ và hỡnh ảnh cây tre khép lại bài thơ đã tạo nên một cấu trúc vừa trùng lặp vừa phát triển ý thơ". Em có đồng ý với ý kiến đó không? Tại sao?
- Dọc và soạn bài "Sang thu".
*
HƯỚNG DẪN Ở NHÀ
Kính chúc thầy cô mạnh khỏe!
Chúc các em học giỏi!
Ô ch? bí mật
t
n
h
ữ
c
m
à
h
á
h
t
e
t
r
g
â
ụ
d
n
ẩ
c
g
n
à
r
t
t
ế
t
ậ
m
y
ẩ
b
a
o
h
u
r
t
i
ó
h
n
h
ế
i
g
n
u
n
í
k
h
n
1
9
8
7
6
5
4
3
2
7
9
4
7
11
7
4
13
6
5.Cách xưng hô con với Bác thể hiện tỡnh cảm này?
6.Hỡnh ảnh dòng người vào viếng Lang Bác được liên tưởng như thế này?
7.Bác Hồ mất nam bao nhiêu tuổi?
9.Phẩm chất của cây tre được nói tới ở cuối bài ?
8.Động tõ chØ tr¹ng th¸i diÔn t¶ nçi ®au v« h¹n tr­íc sù ra ®i cña B¸c?
4.Biện pháp nghệ thuật được tác giả sử dụng nhiều nhất và thành công nhất trong bài?
2.Bài thơ được viết theo thể thơ này ?
1.Họ tên khai sinh của nhà thơ Viễn Phương?
3. Hỡnh ảnh đầu tiên mà tác giả bắt gặp khi
mới đến lang?
* Là từ chỉ tấm lòng của nhà thơ và của nhân dân đối với Bác được thể hiện trọng bài thơ?

Tiết 117: Viếng lăng Bác
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶
2. V¨n b¶n
II. Ph©n tÝch v¨n b¶n
C¶m xóc tr­íc l¨ng B¸c


C¸ch x­ng h« th©n mËt, gÇn gòi.


- ThÓ hiÖn tÊm lßng thµnh kÝnh, sù ng­ìng väng, t×nh c¶m tha thiÕt biÕt ¬n v« h¹n cña nh©n d©n ®èi víi B¸c
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi !Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân