Bài 23. Viếng lăng Bác

Viếng lăng bác


- Viễn Phương -
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )
I: Đọc - chú thích
1) Đọc
2) Chú thích .
Tác giả:

- Tên khai sinh: Phan Thanh Viễn
- Sinh năm 1928-Quê ở tỉnh An Giang
- Trong kháng chiến chống Mĩ , ông hoạt động ở Nam Bộ, là một trong cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng miền Nam thời kì chống Mĩ cưú nước.
Ông là nhà thơ gắn bó với cuộc sống chiến đấu của quê hương trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ
Thơ của Viễn Phương dung dị, cảm xúc sâu lắng thiết tha, ngôn ngữ thơ đậm đà màu sắc Nam Bộ
Viễn Phương
- Tác phẩm chính:
+ Mắt sáng học trò + Nhớ lời di chúc
+ Như mây mùa xuân
+ Đám cưới giữa mùa xuân.
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )
I: Đọc - chú thích
1) Đọc
2) Chú thích .
Tác giả:

Viễn Phương
b) Tác phẩm:
Viếng lăng bác
Bài thơ được sáng tác vào năm 1976 khi Viễn Phương ra thăm miền Bắc là lúc lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa khánh thành . Trong niềm xúc động lớn , ông đã viết bài thơ "Viếng lăng Bác ".
In trong tập Như mây mùa xuân


I: Đọc chú thích
1) Đọc
2) Chú thích .
a) Tác giả .
b) Tác phẩm .
Về thể loại , có thể gọi "Viếng lăng Bác " Là môt bài thơ trữ tình được không? Vì sao ?
- Là thơ trữ tình
- Vì xuất hiện nhân vật trữ tình ( con) tự bộc lộ cảm xúc của mình .
Theo em , cần hiểu mối quan hệ giữa nhà thơ với nhân vật trữ tình như thế nào?
Nhân vật trữ tình thống nhất với
nhà thơ xưng con .
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )

I: §äc chó thÝch
II: T×m hiÓu v¨n b¶n
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )
1- Kiểu văn bản
Xác định phương thức biểu dạt của văn bản ?
Phương thức nào là chính ?
- Là thơ trữ tình
- Vì xuất hiện nhân vật trữ tình ( con) tự bộc lộ cảm xúc của mình .
Biểu cảm + Miêu tả
2- Bố cục:
Tâm trạng của nhà thơ được diễn tả theo trình tự không gian và thời gian nào ?
Tương ứng với những khổ thơ nào ?
Bố cục bài thơ: 3đoạn
- Đ1: (khổ thơ 1+2) Cảm xúc của nhà thơ khi đứng trước lăng Bác
- Đ2: (khổ thơ 3) Cảm xúc khi vào trong lăng Bác
- Đ3: (khổ thơ 4) Giây phút chia xa

I: §äc chó thÝch
II: T×m hiÓu v¨n b¶n
Người con ra thăm lăng Bác trong hoàn cảnh nào ?
Năm 1976, đất nước vừa được thống nhất . Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh khánh thành , nhà thơ miền Nam Viễn Phương ra thăm miền Bắc và vào lăng viếng Bác .
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )
a)Cảm xúc trước lăng Bác .
1- Kiểu văn bản
2- Bố cục:
3- Phân tích
Tại sao ở nhan đề bài thơ tác giả dùng từ " Viếng`` nhưng ở đầu bài thơ tác giả lại dùng từ " Thăm "?
- Viếng là đến chia buồn với thân nhân người đã mất .
- Thăm là đến gặp gỡ , hỏi han trò truyện với người còn sống .
- Nhan đề dùng từ viếng theo đúng nghĩa đen khẳng định một sự thật : Bác đã đi xa .
- Trong câu thơ đầu dùng từ thăm là ngụ ý nói giảm . Bác như vẫn còn đang sống trong lòng mọi người đặc biệt là trong lòng nhân dân miền Nam.

I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
a)Cảm xúc trước lăng Bác .
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )
- Bày tỏ tình cảm gần gũi , ruột thịt, thể hiện lòng thương nhớ và kính yêu Bác .

I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
1) Cảm xúc trước lăng Bác .
Cách xưng "con"của tác giả
mở đầu bài thơ có ý nghĩa gì?
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )

I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
a)Cảm xúc trước lăng Bác .
Vì sao ấn tượng đầu tiên với người con lại là hàng tre nơi lăng Bác ?
- Những hàng tre được trồng bên lăng Bác gợi cảm giác gần gũi , thân thuộc như chính ở quê hương Bác.
Tính từ " xanh xanh "và thành ngữ " bão táp mưa sa "trong lời thơ : " Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam - Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng "có sức diễn tả điều gì ?
-Vẻ đẹp thanh cao và sức sống bền bỉ , mãnh liệt của cây tre Việt Nam trong trường kì đấu tranh dựng nước và giữ nước của toàn dân tộc .
Trong thơ ca , hình ảnh cây tre Việt Nam còn mang ý nghĩa ẩn dụ nào ?
- Hình ảnh hàng tre là mội ẩn dụ biểu tượng cho vẻ đẹp hiền hậu và đức tính đoàn kết , kiên cường , bền bỉ , nhẫn nại của con người Việt Nam trong cuộc sống và trong đấu tranh bảo vệ tổ quốc từ xưa đến nay.
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )


I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
a) Cảm xúc trước lăng Bác .
ý nghĩa của từ cảm thán
" ôi" trong lời thơ này ?
- Bộc lộ trực tiếp cảm xúc thương mến , tự hào đối với dân tộc.
Có những hình ảnh mặt trời nào xuất hiện trong khổ thơ thứ hai ?
- Mặt trời của vũ trụ : Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng .(Mặt trời tự nhiên )
-Mặt trời của con người : Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ: ( Hình ảnh Bác)
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )

I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
a)Cảm xúc trước lăng Bác
ý nghĩa ẩn dụ của hình ảnh
mặt trời thứ hai là gì?
- Con người Bác với những biểu hiện sáng chói về tư tưởng yêu nước và lòng nhân ái mênh mông có sức toả sáng mãi mãi cho dù Người đã đi xa. .
-Mặt trời trên lăng là một vật thể tự nhiên được nhân hoá như người chứng kiến vĩnh viễn hình tượng kì diệu này .
- Mặt trời trong lăng rất đỏ là để chỉ Bác Hồ đang nằm trong lăng yên nghỉ.
Vì sao có thể tạo một ẩn dụ như thế ?
- Bản thân nhân cách và cuộc đời sáng chói của Bác Hồ như ánh mặt trời rưc rỡ vàcũng là tình cảm ngưỡng vọng vốn có của tác giả đối với Bác Hồ .
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )



I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
a)Cảm xúc trước lăng Bác
Điều này nói lên tình cảm
nào của nhà thơ đối với Bác Hồ?
- Tình yêu và lòng quý trọng sâu sắc của nhà thơ đối với Bác , Người cha già vô vàn kính yêu của cả dân tộc.
Lời thơ " Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ - Kết tràng hoa dâng bẩy mươi chín mùa xuân " gợi nên một hình tượng gì ?
- Những dòng người ngày ngày nặng trĩu nhớ thương đang lăng lẽ nối nhau vào lăng viếng Bác đã thành thường lệ như một quy luật cứ diễn ra đều đặn trong cuộc sống của người dân , tạo hình tựơng một vòng hoa lớn dâng lên Người.
Phần sáng tạo thơ ở đây là gì ? Từ đó cảm xúc nào của nhà thơ được bộc lộ ?
-Tạo hình tượng thơ bằng trí tưởng tượng , thể hiện tình cảm thành kính của nhà thơ đối với Bác.
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )



I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
a)Cảm xúc trước lăng Bác
Khái quát nội dung của hai khổ thơ đầu?
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )



I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
a) Cảm xúc trước lăng Bác
b) Cảm xúc trong lăng Bác .
Lăng là nơi đặt thi hài người quá cố .Nhưng người con thăm lăng Bác lại có một hình dung như thế nào về Bác?
- Bác đang ngủ giấc ngủ bình yên giữa vầng trăng sáng dịu hiền . Người như đang vừa mới đặt mình sau những giờ làm việc .
Giấc ngủ bình yên của Bác là một giấc ngủ như thế nào?
- Giấc ngủ thanh bình và vĩnh hằng của một con người đã cống hiến trọn vẹn cuộc đời cho cuộc sống bình yên của nhân dân, cuả đất nước của những ai yêu chuộng hoà bình.
- Giấc ngủ của Bác bình yên trong thương nhớ , ơn nghĩa của mọi người , trong lòng kính trọng của bạn bè năm châu. .
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )
Không thể có vầng trăng thật trong lăng nhưng vì sao người con vẫn hình dung giấc ngủ của Bác " giữa một vầng trăng sáng dịu hiền "
- Cuộc đời Bác rực sáng như mặt trời nhưng cách sống của Bác , tâm hồn Bác hiền hậu bao dung như áng trăng hiền hoà.
- Sinh thời Bác là người thích sống gần gũi với thiên nhiên . Thơ Bác nhiều trăng, trăng với Bác như người bạn tri ân , tri kỉ.
Đó là lí do để tác giả liên tưởng đến giấc ngủ trong vầng trăng của Bác .



I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
a) Cảm xúc trước lăng Bác
b) Cảm xúc trong lăng Bác .
Những hình ảnh thơ ấy được sáng tạo bằng trí tưởng tượng hay bằng điều gì khác nữa?
- Bằng trí tưởng tượng , bằng sự thấu hiểu và yêu quý những vẻ đẹp trong nhân cách Chủ Tịch Hồ Chí Minh .
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )
Trong lời thơ tiếp theo xuất hiện một hình ảnh ẩn dụ .Đó là hình ảnh nào? ý nghĩa ẩn dụ của hình ảnh này là gì?
- Trời xanh mãi mãi.
- Công đức của Bác đối với nhân dân với đất nước là cao đẹp và vĩnh hằng như trời xanh kia ngàn năm vẫn thế, vẫn trong sáng thanh cao như cuộc đời Người.



I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
a)Cảm xúc trước lăng Bác
b)Cảm xúc trong lăng Bác .
Từ nào trong lời thơ " Mà sao nghe nhói ở trong tim " có sức biểu cảm trực tiếp ? Cảm nhận của em về lời thơ này ?
Nhói là đau đột ngột , quặn thắt - Nghe nhói ở trong tim là nỗi đau tinh thần .Tác giả tự cảm nhận thấy nỗi đau mất mát trong đáy sâu tâm hồn mình vì sự ra đi của Bác .
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )
- Từ " nhói ":


I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
a)Cảm xúc trước lăng Bác
b)Cảm xúc trong lăng Bác .
Trước thi hài Bác nhà thơ đã bộc lộ cảm xúc gì?
c) Cảm xúc khi rời lăng Bác.
Cùng với nước mắt tuôn trào khi rời xa lăng Bác tác giả đã nguyện ước những gì ?
- Muốn làm chim hót .
- Muốn làm đoá hoa.
- Muốn làm cây tre.
Trong khổ thơ cuối tác giả
đã sử dụng nghệ thuật gì ?
Tác dụng của biện pháp
nghệ thuật đó ?
- Điệp ngữ " Muốn làm "ước nguyện muốn hoá mình thành nhưng thứ thanh cao, những hương hoa những âm thanh trầm bổng tạo nên những khúc nhạc du dương du Người trong giấc ngàn thu cứ dài ra mãi mãi như dòng người ngày ngày vào lăng viếng Bác.
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )
Lòng thành kính ngưỡng mộ pha lẫn sự xót xa trước sự ra đi của Người .



I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
a)Cảm xúc trước lăng Bác
b)Cảm xúc trong lăng Bác .
c) Cảm xúc khi rời lăng Bác.
Em hiểu ý nguyện
" Muốn làm chim hót,muốn
làm đoá hoa , muốn làm cây tre"
của tác giả như thế nào?
- Muốn làm thứ âm thanh của thiên nhiên đẹp đẽ . trong lành nơi Bác yên nghỉ .Làm đoá hoa để toả hương thơm , làm cây tre đón gió bốn phương hội tụ về đây quây quần bên Bác .
ý nguyện làm " Cây tre trung hiếu "của tác giả là như thế nào?
- Làm con người bình dị , trung với nước , hiếu với dân để noi gương sángvề cuộc đời và nhân cách của Người
Khái quát lại nội dung và nghệ thuật của khổ thơ cuối?
* Với điệp ngữ "Muốn làm " Thể hiện tình cảm lưu luyến , tiếc nuối khi phải rời xa lăng Bác để trở về quê hương.
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )


I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
III: Tổng kết
Bài thơ " Viếng lăng Bác"
đã nói hộ lòng ta những
tình cảm nào với Bác ?
- Tìmh cảm ngưỡng vọng , thành kính cùng với sự xót thương vô hạn đối với Bác .
Em học tập được gì từ
nghệ thuật biểu cảm của
tác giả trong bài thơ này ?
- Kết hợp miêu tả với biểu cảm , biểu cảm trực tiếp và biểu cảm gián tiếp
- Tạo hình ảnh ẩn dụ tượng trưng .
Qua bài thơ em hiểu thêm được tình cảm nào của đồng bào miền Nam đối với Bác qua tiếng lòng của nhà thơ Nam bộ - Viễn Phương ?
- Ơn nghĩa thiết tha , sâu nặng với vị lẵnh tụ vô vàn kính yêu của dân tộc Việt Nam .
Theo em vì sao bài thơ Viếng
lăng Bác được phổ nhạc ?
Tình cảm được thể hiện trrong bài thơ cao quý, tha thiết , chân thành , lắng đọng và nói được tình cảm của nhiều người đối với Bác .
- Lời thơ giàu hình ảnh , gợi cảm và suy tư.
Người phổ nhạc hay nhất cho bài thơ này là ai? Ca sĩ nào thể hiện thành công nhất bài hát " Vào lăng viếng Bác "
- Nhạc sĩ Trần Hoàn .
- Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Hoa .
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )


I: Đọc chú thích
II: Tìm hiểu văn bản
a)Cảm xúc trước lăng Bác
b)Cảm xúc trong lăng Bác .
c) Cảm xúc khi rời lăng Bác
III: Tổng kết
IV : Luyện tập
Nghệ thuật nổi bật
nhất của bài thơ trên?
A:Nhiều hình ảnh ẩn dù đẹp và gợi cảm.
B:Ngôn ngữ bình dị, giàu cảm xúc .
C: Giọng điệu trang trọng , thành kính.
D: Gồm cả ba yếu tố trên.
D
V: Hướng dẫn về nhà.
- Đọc thuộc bài thơ .
- Viết đoạn văn nêu suy nghĩ của em sau khi học xong bài thơ.
- Soạn bài: Mùa xuân nho nhỏ .
Bài 22 Tiết :112 Văn bản : Viếng lăng bác
(Viễn Phương )
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân.
Hãy quan sát tranh và đọc một khổ
thơ đúng với hình ảnh trên