Bài 23. Viếng lăng Bác

Chào mừng quý thầy cô đến dự giờ hội giảng
Lớp
9A
BÀI CŨ
Câu hỏi:
Em hãy đọc thuộc 3 khổ thơ đầu của bài thơ Mùa xuân nho nhỏ?
Nêu nội dung và nghệ thuật chính của bài thơ?
1. Đọc
Tiết 117: Văn bản:
Viếng lăng Bác
Đọc và tìm hiểu chú thích.
VIỄN PHƯƠNG
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim !
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
VIẾNG LĂNG BÁC
Viễn Phương
1. Đọc
Tiết 117: Văn bản:
Viếng lăng Bác
Đọc và tìm hiểu chú thích.
VIỄN PHƯƠNG
2. Tìm hiểu chú thích
Chú thích
(*) Viễn Phương tên khai sinh là Phan Thanh Viễn, sinh năm 1928, quê ở tỉnh An Giang.Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, ông hoạt động ở Nam Bộ, là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng miền Nam thời kỳ chống Mỹ cứu nước.
Năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc thắng lợi, đất nước thống nhất, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vừa khánh thành, Viễn Phương ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác Hồ. Bài thơ “Viếng lăng Bác” được sáng tác trong dịp đó và in trong tập thơ “Như mây mùa xuân” (1978).
1. Đọc
Tiết 117: Văn bản:
Viếng lăng Bác
Đọc và tìm hiểu chú thích.
VIỄN PHƯƠNG
2. Tìm hiểu chú thích
a. Tác giả
VIỄN PHƯƠNG
(1928-2005)
-Theo SGK, em biết gì về tác giả ? (Năm sinh, quê quán,cuộc đời ?)
- Viễn phương (1928-2005).Quê ở An Giang. Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, ông hoạt động ở Nam Bộ, là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng miền Nam thời kỳ chống Mỹ cứu nước.
CÂU HỎI:
GỢI Ý:
1. Đọc
Tiết 117: Văn bản:
Viếng lăng Bác
Đọc và tìm hiểu chú thích.
VIỄN PHƯƠNG
2. Tìm hiểu chú thích
a. Tác giả
Viễn phương ( 1928- 2005)
b. Tác phẩm
CÂU HỎI:
GỢI Ý:
- Bài thơ được in trong tập thơ nào?
- Được in trong tập thơ “Như mây mùa xuân”
- Theo SGK, hoàn cảnh sáng tác của bài thơ là gì?
- Năm 1976, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa khánh thành, Viễn Phương ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác Hồ. Bài thơ “Viếng lăng Bác” được sáng tác trong dịp đó.
1. Đọc
Tiết 117: Văn bản:
Viếng lăng Bác
Đọc và tìm hiểu chú thích.
VIỄN PHƯƠNG
2. Tìm hiểu chú thích
a. Tác giả
Viễn phương ( 1928- 2005)
b. Tác phẩm
- Viết năm 1976, được in trong tập thơ “Như mây mùa xuân”
1. Đọc
Tiết 117: Văn bản:
Viếng lăng Bác
Đọc và tìm hiểu chú thích.
VIỄN PHƯƠNG
2. Tìm hiểu chú thích
a. Tác giả
b. Tác phẩm
c. Từ khó
1. Tìm hiểu chung
Tiết 117: Văn bản:
Viếng lăng Bác
Đọc và tìm hiểu chú thích.
VIỄN PHƯƠNG
II. Đọc và tìm hiểu văn bản.
Cảm hứng bao trùm bài thơ là gì?
Xúc động thiêng liêng, thành kính, biết ơn, tự hào lẫn đau xót.
-Em cảm nhận thế nào về mạch vận động tâm trạng của nhà thơ?
- Theo trình tự cuộc vào viếng lăng Bác.(Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng, trước hình ảnh dòng người viếng Bác, khi vào trong lăng, trước khi rời lăng.)
- Từ đó, em hãy chia bố cục bài thơ?
- Em có nhận xét gì về phần bố cục?
- Bố cục: 4 phần
- Bố cục đơn giản, tự nhiên và hợp lí.
Câu hỏi
Gợi ý
1. Tìm hiểu chung
Tiết 117: Văn bản:

VIỄN PHƯƠNG
Viếng lăng Bác
Đọc và tìm hiểu chú thích.
II. Đọc và tìm hiểu văn bản.

- Cảm hứng bao trùm bài thơ: Xúc động thiêng liêng, thành kính, biết ơn, tự hào lẫn đau xót.
- Mạch vận động của tâm trạng nhà thơ: Theo trình tự cuộc vào viếng lăng bác.
- Bố cục: 4 phần
2. Tìm hiểu nội dung văn bản
a. Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
CÂU HỎI:
- Hình ảnh nào đập vào mắt tác giả đầu tiên ?
- Hàng tre
- Vì sao lại là hàng tre mà không phải là hình ảnh khác ?
- Bởi vì tre thân thuộc và gần gũi với con người, làng quê, đất nước Việt Nam.
- Hình ảnh hàng tre nào là tả thực, hình ảnh hàng tre nào là mang ý nghĩa tượng trưng ?
-Hàng tre bát ngát ( tả thực)
-Hàng tre xanh xanh Việt Nam.
Bão táp … thẳng hàng.
GỢI Ý:
Tượng
trưng

Tiết 117: Văn bản:

VIỄN PHƯƠNG
Viếng lăng Bác
Đọc và tìm hiểu chú thích.
II. Đọc và tìm hiểu văn bản.
1.Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng.
- Hình ảnh hàng tre
+Bát ngát, thẳng hàng (tả thực)
+Xanh xanh Việt Nam (tượng trưng)
- Hình ảnh hàng tre tượng trưng điều gì?

Tiết 117: Văn bản:

VIỄN PHƯƠNG
Viếng lăng Bác
Đọc và tìm hiểu chú thích.
II. Đọc và tìm hiểu văn bản.
1.Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng.
- Hình ảnh hàng tre
+Bát ngát, thẳng hàng (tả thực)
+Xanh xanh Việt Nam (tượng trưng)
”Tre” vừa là hình ảnh quen thuộc, vừa là biểu tượng của sự sống bền bỉ, kiên cường dân tộc.
2.Cảm xúc trước hình ảnh dòng người viếng Bác.
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân …
CÂU HỎI:
-Có những mặt trời nào xuất hiện ?
Mặt trời đi qua lăng
Mặt trời trong lăng
-Mặt trời nào là hình ảnh ẩn dụ ?
- Mặt trời trong lăng (con người).
- Ý nghĩa của hình ảnh ẩn dụ này ?
- Nói lên sự vĩ đại của Bác Hồ.
GỢI Ý:
Tiết 117: Văn bản:

VIỄN PHƯƠNG
Viếng lăng Bác
I.Đọc và tìm hiểu chú thích
II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1.Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng.
2.Cảm xúc trước hình ảnh dòng người viếng Bác.
- Mặt trời của vũ trụ
- Mặt trời của con người
 Nói lên sự vĩ đại của Bác Hồ.
CÂU HỎI:
- Ở câu thơ 3-4, hình ảnh nào là ẩn dụ ?
- Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân (ẩn dụ)
- Ý nghĩa của hình ảnh ẩn dụ “ kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân” ?
- Hình ảnh ẩn dụ đẹp và rất sáng tạo của nhà thơ thể hiện sự tôn kính của nhân dân, của nhà thơ đối với Bác.
GỢI Ý:
Tiết 117: Văn bản:

VIỄN PHƯƠNG
Viếng lăng Bác
I.Đọc và tìm hiểu chú thích
II. Đọc và tìm hiểu văn bản
1.Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng.
2.Cảm xúc trước hình ảnh dòng người viếng Bác.
- Mặt trời của vũ trụ
- Mặt trời của con người
 Nói lên sự vĩ đại của Bác Hồ.
- “Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”
 Hình ảnh ẩn dụ đẹp và sáng tạo thể hiện sự tôn kính, tình cảm sâu nặng của nhân dân, của nhà thơ đối với Bác.
3.Cảm xúc khi vào trong lăng.
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim !
CÂU HỎI:
- Ở khổ 3, câu thơ nào diễn tả chính xác và tinh tế sự yên tĩnh trang nghiêm của không gian trong lăng Bác. Em hãy tìm và đọc.
GỢI Ý:
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền.
- Em hiểu như thế nào về hai câu thơ ấy?
- Bác ngủ bình yên bên cạnh vầng trăng.
- Hình ảnh vầng trăng dịu hiền là hình ảnh ẩn dụ, gợi em suy nghĩ và liên tưởng điều gì?
- Tâm hồn cao đẹp sáng trong của Bác.
- Những vầng thơ tràn đầy ánh trăng của người.
Tiết 117: Văn bản:

VIỄN PHƯƠNG
Viếng lăng Bác
I.Đọc và tìm hiểu chú thích.
II. Đọc và tìm hiểu văn bản.
1.Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng.
2.Cảm xúc trước hình ảnh dòng người viếng Bác.
3.Cảm xúc khi vào trong lăng.
- Bác ngủ bình yên bên cạnh vầng trăng
 Ẩn dụ. Gợi nghĩ tâm hồn cao đẹp và những vần thơ tràn đầy ánh trăng của Người.
CÂU HỎI:
GỢI Ý:
- Em hãy tìm một vài câu thơ tràn đầy ánh trăng của Người?
- Việc quân, việc nước bàn xong,
Gối khuya ngon giấc bên song trăng nhòm.
-Câu thơ “ vẫn biết trời xanh là mãi mãi”muốn khẳng định điều gì? và tại sao tác giả đột nhiên nghe nhói ở trong tim?
- Bác vẫn sống mãi với non sông đất nước nhưng không thể không đau xót khi bác đã ra đi.
Ngày ….. tháng …... năm …… Môn: Ngữ Văn
Tiết 117: Văn bản:
VIỄN PHƯƠNG
Viếng lăng Bác
I.Đọc và tìm hiểu chú thích.
II. Đọc và tìm hiểu văn bản.
1.Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng.
2.Cảm xúc trước hình ảnh dòng người viếng Bác.
3.Cảm xúc khi vào trong lăng.
- Bác ngủ bình yên bên cạnh vầng trăng
 Ẩn dụ. Gợi nghĩ tâm hồn cao đẹp và những vầng thơ tràn đầy ánh trăng của Người.
…trời xanh mãi mãi
…nhói trong tim
 Hình ảnh ẩn dụ, giàu ý nghĩa biểu tượng. Bác sống mãi với non sông đất nước. Nhưng đau xót tột cùng khi Bác vĩnh viễn ra đi.
4.Cảm xúc trước khi rời lăng.
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
CÂU HỎI:
- Thực tại chính lòng mình giờ đây là gì?
GỢI Ý:
- Mai về miền Nam (xa Bác)
“Thương trào” gợi cảm xúc như thế nào?
Muốn làm con chim hót.
Muốn làm đoá hoa toả hương.
- Muốn làm cây tre trung hiếu.
- Em hãy chỉ ra những điều ước ấy?
Biện pháp tu từ gì ? Ý nghĩa của các điều ước ấy?
- Gợi cảm xúc mãnh liệt
Tiết 117: Văn bản:

VIỄN PHƯƠNG
Viếng lăng Bác
I.Đọc và tìm hiểu chú thích.
II. Đọc và tìm hiểu văn bản.
1.Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng.
2.Cảm xúc trước hình ảnh dòng người viếng Bác .
3.Cảm xúc khi vào trong lăng.
4.Cảm xúc khi rời lăng .
- Muốn làm chim hót
- Muốn làm đóa hoa
- Muốn làm cây tre
 Điệp ngữ, tâm trạng lưu luyến, muốn được hoá thân vào cảnh vật để được ở mãi bên Bác.
CÂU HỎI:
Câu thơ cuối cùng của bài thơ trở lại hình ảnh của cây tre đã bổ sung thêm phương diện ý nghĩa gì của hình ảnh cây tre Việt - Nam ?
TRẢ LỜI :
-Hình ảnh hàng tre quanh lăng Bác được lặp lại ở câu thơ cuối bài, với một nét nghĩa bố sung. Sự lặp lại như thế đã tạo cho bài thơ có kết cấu đầu cuối tương ứng, làm đậm nét hình ảnh, gây ấn tượng sâu sắc cho bài thơ và dòng cảm xúc được trọn vẹn.
Tiết 117: Văn bản:

VIỄN PHƯƠNG
Viếng lăng Bác
I.Đọc và tìm hiểu chú thích.
II. Đọc và tìm hiểu văn bản.
1.Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng.
2.Cảm xúc trước hình ảnh dòng người viếng Bác .
3.Cảm xúc khi vào trong lăng.
4.Cảm xúc khi rời lăng .
III. Tổng kết
1. Nội dung
- Bài thơ gồm có những nội dung nào?
- Ý nghĩa của bài thơ là gì?
Tiết 117: Văn bản:

VIỄN PHƯƠNG
Viếng lăng Bác
I.Đọc và tìm hiểu chú thích.
II. Đọc và tìm hiểu văn bản.
1.Cảm xúc về cảnh bên ngoài lăng.
2.Cảm xúc trước hình ảnh dòng người viếng Bác .
3.Cảm xúc khi vào trong lăng.
4.Cảm xúc khi rời lăng .
III. Tổng kết
1. Nội dung
2. Nghệ thuật
CÂU HỎI TỔNG KẾT:
Bài thơ có nghệ thuật gì đặc sắc?(thể thơ, nhịp điệu,giọng điệu, hình ảnh, ngôn ngữ.)
GỢI Ý:
- Thể thơ: 8 chữ, xen 7 chữ, 9 chữ.
Nhịp: chậm.
Giọng điệu: trang nghiêm.
Hình ảnh: nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm.
Ngôn ngữ: bình dị mà cô đúc.
GHI NHỚ:
 Bài thơ viếng lăng Bác thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người đối với Bác Hồ vào lăng viếng Bác.
 Bài thơ có giọng điệu trang trọng và tha thiết, nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm, ngôn ngữ bình dị mà cô đúc.
Tiết 117: Văn bản:

VIỄN PHƯƠNG
Viếng lăng Bác
I.Đọc và tìm hiểu chú thích.
II. Đọc và tìm hiểu văn bản.
* Ghi nhớ: SGK/59.
III.Tổng kết.
Câu 1: Vào lăng viếng Bác, hình ảnh đầu tiên gây ấn tượng mạnh với nhà thơ là gì ?
A.Hàng tre trong sương
B. Bầu trời xanh cao
C. Mặt trời trên lăng
ĐÚNG RỒI
SAI RỒI
SAI RỒI
CỦNG CỐ:
Sai rồi
Sai rồi
Sai rồi
Câu 2: Trong bài thơ tác giả dùng những hình ảnh ẩn dụ nào sau đây?
B. Mặt trời
C. Vầng trăng
CỦNG CỐ:
D. Tràng hoa
Sai rồi
A. Hàng tre
E. Cả 4 phương án trên
Đúng rồi
Câu 3 : Điệp ngữ “muốn làm ”trong khổ thơ cuối có tác dụng nghệ thuật gì?
A. Làm cho giọng thơ tha thiết, sâu lắng, chân thành.
B. Nhấn mạnh ý: biết ơn Bác, muốn được ở mãi bên Bác
C. Cả 2 phương án trên
Sai rồi
Sai rồi
Đúng rồi
Về nhà:
-Học thuộc lòng bài thơ.
-Viết đoạn văn bình khồ 2 hoặc 3 của bài thơ
- Soạn bài: Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích).

PHẦN DẶN DÒ
Chúc sức khoẻ quý thầy cô.
CHÚC CÁC EM HỌC GIỎI.