Bài 23. Viếng lăng Bác

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy, cô giáo về dự giờ
Môn: Ngữ Văn 9
Kiểm tra bài cũ
Đọc thuộc lòng khổ 4 và khổ 5 bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của nhà thơ Thanh Hải.
Cảm nhận của em về tâm niệm của nhà thơ qua hai khổ thơ trên?
Tiết 117:
Viếng lăng bác
(Viễn Phương)
1. Tác giả:
- Là cây bút xuất hiện sớm nhất của phong trào văn nghệ giải phóng Miền Nam.
- Thường viết về đề tài chiến tranh.
- Phong cách thơ trữ tình sâu lắng.
- Được giải thưởng Nhà nước về VHNT.
2. Tác phẩm:
Tháng 4/1976. khi nhà thơ được cùng với đoàn đại biểu nhân dân miền Nam ra viếng lăng Bác nhân dịp khánh thành Công trình Lăng.
- Rút từ tập thơ "Như mây mùa xuân"( 1978)
I. Tìm hiểu chung
Nhà thơ Viễn Phương
3. Đọc và tìm hiểu chú thích
Phương thức biểu đạt:
- Biểu cảm kết hợp với miêu tả
4. Bố cục b�i tho
- Cảm xúc c?a nh� thokhi d?ng trước lăng Bác ( Khổ 1)
- Cảm xúc c?a nh� tho v? Bỏc ( Khổ2 v� 3)
- Cảm xúcc?a nh� tho khi rời lăng Bác ( Khổ 4)
II.Đọc – Hiểu văn bản
Câu hỏi thảo luận
- Mở đầu bài thơ ta bắt gặp cách xưng hô nào của nhà thơ? Cách xưng hô ấy nói lên điều gì?
- Hình ảnh đầu tiên đập vào mắt tác giả là gì?
- Vì sao tác giả chọn hình ảnh “ hàng tre”để thể hiện cảm xúc của mình khi đứng trước lăng Bác?Hình ảnh ấy có ý nghĩa gì?
a. Cảm xúc khi đứng trước lăng Bác
1. N?I DUNG V� NGH? THU?T C?A B�I THO
a. Cảm xúc khi d?ng trước lăng Bác.
II. D?c - hiểu văn bản
Con - thăm - Bác
Hình ảnh “hàng tre”
- Bát ngát
- Xanh xanh Việt Nam
- Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng
-Thể hiện t×nh c¶m gÇn gòi, Êm ¸p, kÝnh träng Bác.
Xúc động, tự hào, thiêng liêng, tôn kính.

- Hình ảnh ẩn dụ “ Hàng tre” t­îng tr­ng cho cèt c¸ch, tinh thÇn, søc sèng cña con ng­êi vµ d©n téc ViÖt Nam đang ở bên Bác
- Có những hình ảnh “ Mặt trời” nào xuất hiện trong những câu thơ tiếp theo? Hình ảnh nào là hình ảnh ẩn dụ?
- Ý nghĩa của hình ảnh ẩn dụ ấy?
-Hình ảnh “Kết tràng hoa”có ý nghĩa gì?
II. D?c - hiểu văn bản
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
- Ngợi ca sự cao cả vĩ đại, công lao to lớn của Bác đem đến ánh sáng tự do cho dân tộc
- Khẳng định vẻ đẹp cao cả, trường tồn, vĩnh hằng của Bác trước thời gian và thiên nhiên vũ trụ
Hỡnh ?nh ?n d? "m?t tr?i" ? cõu 2 g?i liên tưởng độc đáo.

II.D?c - hiểu văn bản
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng b?y mươi chín mùa xuân

Từ ngữ gợi tả, hình ảnh ẩn dụ " Tr�ng hoa"
-Thể hiện t×nh c¶m nhí th­¬ng, thµnh kÝnh kh«n ngu«i của nhân dân Việt Nam đối vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc.
-Tỏc gi? b?c l? niềm xúc động, tự hào, ngợi ca, nhớ thương, thành kính.
b.Cảm xúc trong lăng Bác
Câu hỏi thảo luận
- Ở khổ thơ thứ ba, câu thơ nào diễn tả chính xác và tinh tế sự yên tĩnh trang nghiêm trong lăng Bác?
- Hỡnh ?nh v?ng trang d?u hi?n g?i cho em suy nghi v� liờn tu?ng di?u gỡ?
- Hình ảnh ẩn dụ “ Trời xanh” khẳng định điều gì?
-Từ “ Nhói”diễn tả cảm xúc của tác giả như thế nào trước sự ra đi của Người?
II.D?c - hiểu văn bản
b. Cảm xúc trong lăng Bác.
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
- Gợi sự thanh thản, cao khiết, đẹp đẽ, trong sáng, nhân từ của Bác d?ng th?i giỳp ta liờn tu?ng d?n nh?ng v?ng tho d?y trang c?a Ngu?i.
- Lời thơ như nâng niu, trân trọng giấc ngủ của Người.
-Hỡnh ?nh ?n d? " Tr?i xanh" khẳng định sự trường tồn bất tử của Bác.
Mà sao nghe nhói ở trong tim.
- T? " Nhúi" b?c l? niềm đau xót, tiếc thương Bác vô hạn c?a tỏc gi? tru?c s? ra di c?a ngu?i.
c.Cảm xúc khi rời lăng Bác
Câu hỏi thảo luận
- Kh? cu?i b�i tho, ta b?t g?p tõm tr?ng nhu th? n�o c?a nh� tho?
- Ước nguyện chân thành tha thiết của nhà thơ lúc này là gì? Ước nguyện ấy khẳng định điều gì của tác giả cũng như nhân dân Miền Nam đối với Bác?
II. Tìm hiểu văn bản
c. Cảm xúc khi rời lăng Bác.
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
-Thể hiện tâm trạng l­u luyÕn kh«ng muèn rêi xa B¸c.
Điệp ngữ “ Muốn làm”
- Con chim hót
- Đoá hoa toả hương
- Cây tre trung hiếu
Ước nguyện:
- Nhấn mạnh niềm ước nguyện giản dị, chân thành, tha thiết mãnh liệt.
- Khẳng định niềm son sắt, thuỷ chung c?a tỏc gi? cung nhu nhõn dõn Mi?n Nam với Bác
2. Tổng kết
a. Nghệ thuật:
- Giọng thơ trang trọng, tha thiết phù hợp với tâm trạng và cảm xúc.
- Nhịp thơ linh hoạt, ngôn ngữ giản dị, trong sáng, cô đúc, lắng đọng.
- Hình ảnh ẩn dụ, giầu ý nghĩa biểu trưng.
b. Nội dung:
- Thể hiện niềm xúc động thiêng liêng, tấm lòng tha thiết, thành kính vừa tự hào vừa đau xót của tác giả khi vào lăng viếng Bác.
- Bộc lộ niềm ngưỡng mộ, ngợi ca, niềm tiếc thương vô hạn của tác giả với Bác kính yêu.
Bài tập thảo luận
* Có ý kiến cho rằng hai câu thơ:
Đã gợi cho người đọc nghĩ đến những vần thơ tràn đầy ánh trăng của Bác.
"Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền"
Em có đồng ý với nhận xét đó không? Liên hệ với những bài thơ viết về trăng của Bác để nêu rõ quan điểm của mình.
III.HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Học thuộc lòng bài thơ
- Nắm vững nội dung, nghệ thuật của bài thơ
- Tìm hiểu những bài thơ, những tác phẩm văn học khác viết về Bác Hồ.
Làm bài tập:
1) Đọc bài thơ "Viếng lăng Bác" mọi người đều xúc động trước hình tượng "Mặt trời - trong lăng" và "tràng hoa - dòng người". Em hãy phân tích để thấy được cái hay, cái đẹp của hai hình tượng thơ này.
2) Có ý kiến cho rằng: "Hình ảnh hàng tre mở đầu bài thơ và hình ảnh cây tre khép lại bài thơ đã tạo nên một cấu trúc vừa trùng lặp vừa phát triển ý thơ". Em có đồng ý với ý kiến đó không? Tại sao?
*