Bài 23. Viếng lăng Bác

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ
LỚP 9A3
kiểm tra bài Cũ
Cho biết hoàn cảnh sáng tác bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương?
Bài thơ được sáng tác vào tháng 4 - 1976 khi công trình xây dựng lăng Bác vừa được hoàn thành.

Tâm trạng của nhà thơ khi rời xa lăng.
Tiết 117 : VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)
Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng
Tâm trạng của nhà thơ khi vào trong lăng

Em hãy nhắc lại bố cục bài thơ “Viếng lăng Bác” gồm mấy phần, nội dung từng phần như thế nào ?
Cấu trúc nội dung chính của bài học
1/ Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng (Khổ 1,2)
Tiết 117 : VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)
Câu thơ đầu tiên giới thiệu với chúng ta điều gì? Em cảm nhận gì về câu thơ đầu ?
- Giới thiệu việc nhà thơ ra viếng lăng Bác.
-> Câu thơ mang tính tự sự, giản dị như câu nói bình thường.
Trong niềm xúc động đó tác giả đã xưng hô như thế nào? Em nhận xét gì về cách xưng hô đó?
Xưng hô con - lời xưng hô thân mật, gần gũi, cảm động.
-> Tác giả coi mình là người con xa cách lâu ngày mới được gặp lại người cha già của dân tộc.
a/ Khổ 1:
II/ Đọc – hiểu văn bản
1/ Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng(Khổ 1,2)
Tiết 117 : VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)
Tại sao nhan đề bài thơ là Viếng lăng Bác nhưng câu mở đầu lại ra thăm lăng Bác? ý nghĩa của cách nói đó?
H/ả đầu tiên mà tác giả quan sát và cảm nhận được là h/ả nào? Trước h/ả đó tác giả đã liên tưởng tới điều gì?
- H/ả hàng tre bát ngát trong sương sớm.
-> Liên tưởng hàng tre xanh xanh đến sức sống bền bỉ của dân tộc Việt Nam.
a/ Khổ 1:
II/ Đọc – hiểu văn bản
1/ Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng (Khổ 1,2)
Tiết 117 : VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)
Vì sao tác giả lại liên tưởng như vậy?
- Bởi đã từ lâu hình ảnh hàng tre là biểu tượng cho làng quê, cho con người dân tộc Việt Nam.
Lời thơ giản dị kết hợp với câu cảm thán đã bộc lộ cảm xúc như thế nào của nhà thơ?
-> Nhà thơ xúc động trước cảnh hàng tre đứng thẳng hàng trong sương sớm, pha lẫn tâm trạng náo nức xếp hàng chờ mong vào thăm lăng Bác.
a/ Khổ 1:
II/ Đọc – hiểu văn bản
1/ Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng ( Khổ 1,2)
Tiết 117 : VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)
- Nhà thơ suy ngẫm về Bác:
“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ...”
a/ Khổ 1:
Ngắm nhìn đoàn người vào lăng viếng Bác nhà thơ đã có suy ngẫm gì về Bác; Truớc tiên, điều đó
được diễn tả độc đáo qua những câu thơ nào?
b/ Khổ 2:
Phân tích hình ảnh mặt trời trong hai câu thơ?
+ Mặt trời trong câu thơ thứ nhất là mặt trời thực, mặt trời của tự nhiên.
+ Ở câu thơ thứ hai mặt trời là h/ả ẩn dụ sự vĩ đại của Bác như mặt trời chiếu sáng cho con đường giải phóng dân tộc, đem lại sức sống mới cho dân tộc Việt Nam. Lòng tôn kính của nhân dân đối với Bác.
II/ Đọc – hiểu văn bản
1/ Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng ( Khổ 1,2)
Tiết 117 : VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)
a/ Khổ 1:
Ngoài h/ả mặt trời trong hai câu thơ còn h/ả nào gây ấn tượng?
b/ Khổ 2:
-H/ả kết tràng hoa bảy mươi chín mùa xuân là h/ả ẩn dụ.
? H/ả ẩn dụ này thể hiện ý nghĩa gì?
-Tấm lòng thành kính của nhân dân đối với Bác.
Bốn câu thơ xen lẫn tả thực và ẩn dụ, nhịp điệu chậm rãi như mô phỏng nhịp điệu trang nghiêm tiến dần từng bước của đoàn người đi vào lăng viếng Bác. Nhịp điệu thơ đã thể hiện rõ những xúc động và suy tưởng sâu lắng của nhà thơ.
II/ Đọc – hiểu văn bản
1/ Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng ( Khổ 1,2)
Tiết 117 : VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)
Tác giả hình dung lúc này Bác Hồ đang làm gì
-> Giảm bớt nỗi đau trong lòng
2/Tâm trạng của nhà thơ khi vào trong lăng ( Khổ 3)
-Tác giả hình dung Bác đang ngủ -một giấc ngủ bình yên
Cách dùng từ “ngủ” của t/g có dụng ý gì, tại sao t/g lại dùng từ đó và việc dùng từ ngữ đó có ý nghĩa gì?
Ngủ: nói giảm nói tránh, Bác như đang mới đặt mình sau giờ làm việc.
=> Giấc ngủ bình yên: giấc ngủ thanh bình và vĩnh hằng của một người đã cống hiến cuộc đời mình cho dân tộc

Tác dụng của cách nói giảm, nói tránh trên của t/g là gì?

Như vậy em hiểu “Giấc ngủ bình yên” là một giấc ngủ như thế nào?

Khi vào trong lăng nhìn thấy Bác, nhà thơ liên tưởng đến điều gì ?
- Liên tưởng đến vầng trăng.
II/ Đọc – hiểu văn bản
1/ Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng ( Khổ 1,2)
Tiết 117 : VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)
2/Tâm trạng của nhà thơ khi vào trong lăng ( Khổ 3)

Hình ảnh liên tưởng đó có ý nghĩa gì?
- H/ả vầng trăng gợi cho ta nghĩ đến tâm hồn cao đẹp, sáng trong của Bác. Hai câu thơ vừa miêu tả cảnh thực, vừa gửi gắm lòng kính yêu vô hạn của tác giả đối với Bác.
Trước cảnh tượng đó tâm trạng, cảm xúc của nhà thơ được diễn tả qua câu thơ nào?
- Tâm trạng, cảm xúc của nhà thơ:
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim.

Câu thơ cảm thán đã thể hiện tâm trạng của nhà thơ như thế nào?
-> Tuy lí trí đã nhận thức Bác vẫn còn sống mãi với non sông đất nước nhưng tình cảm thì không thể không đau xót vì sự ra đi của Người. Nhà thơ đau xót trước sự thực Bác đã đi xa.
II/ Đọc – hiểu văn bản
1/ Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng ( Khổ 1,2)
Tiết 117 : VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)
2/Tâm trạng của nhà thơ khi vào trong lăng (Khổ 3)
3/Tâm trạng của nhà thơ khi rời xa lăng (Khổ 4)
Khi ra khỏi lăng nghĩ đến ngày trở về miền Nam nhà thơ đã thốt lên điều gì?
Mai về Miền Nam thương trào nước mắt
Trong khổ thơ cuối nhà thơ đã bày tỏ ước muốn của mình.Theo em đó là những ước muốn như thế nào?
Muốn làm
Con chim
Đóa hoa
Cây tre trung hiếu
Em có nhận xét gì về nhịp điệu, các biện pháp tu từ được s/d trong câu 2,3,4. Tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó là gì?
- Nhịp điệu nhanh dồn dập, biện pháp nghệ thuật điệp ngữ, câu văn không có chủ ngữ
Em có nhận xét gì về các ước muốn đó
- Ước muốn giản dị bé nhỏ, thể hiện tâm trạng lưu luyến của nhà thơ không muốn rời xa Bác...
-> Thể hiện mong ước thiết tha và sự lưu luyến không muốn rời xa của nhà thơ.
II/ Đọc – hiểu văn bản
II/ Đọc – hiểu văn bản
1/ Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng
Tiết 117 : VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)
2/Tâm trạng của nhà thơ khi vào trong lăng
3. Tâm trạng của nhà thơ khi rời xa lăng.
A/ Nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm.
B/ Ngôn ngữ bình dị, giàu cảm xúc .
C/ Giọng điệu trang trọng, thành kính.
D/ Gồm cả ba yếu tố trên.
D/
III/ Tổng kết
1/ Nghệ thuật
Hãy khái quát đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ ?
- Tình cảm thành kính và niềm xúc động sâu sắc xen lẫn niềm xót thương vô hạn của nhà thơ và của mọi người đối với Bác Hô khi vào lăng viếng Bác .
2/ Nội dung
Hãy khái quát nội dung ý nghĩa của bài thơ ?
Ghi nhớ (SGK.tr.60)
Tiết 117 : VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)
Một số hình ảnh tư liệu minh hoạ

Đã
thấy
trong sương hàng
tre
bát
ngát
Bác
nằm
trong
lăng
giấc
ngủ
bình
yên

Muốn
làm
con
chim
hót
quanh
lăng
Bác
….