Bài 23. Viếng lăng Bác

NGỮ VĂN 9
GV: BÙI THỊ KIM GIANH
KIỂM TRA BÀI CŨ
1/ Nêu đôi nét về tác giả Thanh Hải ?
2/ Đọc bài thơ “ Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải và biết ước nguyện của tác giả?
1/ Thanh Hải (1930-1980) .
Tên thật Phạm Bá Ngoãn .
Quê : Thừa Thiên Huế .
2/ Ước nguyện cống hiến hết sức mình cho đất nước , bất chấp thời gian ,tuổi tác , bệnh tật .
LĂNG CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH
Tiết 117
VIẾNG LĂNG BÁC
VIỄN PHƯƠNG
Văn bản
VIỄN PHƯƠNG ( 1928 – 2005 )
I. TÌM HIỂU CHUNG : ( sgk/59)
1/ Tác giả :
- Viễn Phương( 1928- 2005).
- Tên thật Phan Thanh Viễn .
Quê ở An Giang .
- Trong thời kì chống Pháp , Mỹ ông hoạt động ở Nam Bộ .
Nêu những nét chính trong
cuộc đời nhà thơ ?
Bài thơ được viết trong
hoàn cảnh nào ?
In trong tập thơ nào?
2/ Tác phẩm :
a. Hoàn cảnh sáng tác :
Năm 1976 , Viễn Phương ra thăm miển Bắc , vào lăng viếng Bác Hồ . Bài thơ “Viếng Lăng Bác” được sáng tác trong dịp đó .
In trong tập “Như mấy mùa xuân”.
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.


Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân



Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim !


Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.



Cảnh bên ngoài lăng buổi
sáng sớm.
Cảnh đoàn người xếp
hàng viếng lăng Bác .
Cảnh trong lăng ,xúc động
của nhà thơ khi đứng trước
Bác
Ước nguyện khi mai về
miền Nam
Phần 1
Phần 2
Phần 3
Phần 4
b/ Thể thơ : tám chữ ( Có câu 7 chữ , 9 chữ ) .
c/Bố cục : bốn phần .
+ Khổ 1: Cảm xúc trước không gian , cảnh vật bên ngoài lăng .
+ Khổ 2 : Cảm xúc trước cảnh đoàn người xếp hàng vào lăng .
+ Khổ 3 : Cảm xúc khi đã vào trong lăng .
+ Khổ 4: Cảm xúc trước khi ra về .
Xác định thể thơ và bố cục bài thơ ?
1/Cảm xúc trước không gian ,cảnh vật bên ngoài lăng:
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Tại sao nhan đề tác giả dùng “viếng”
nhưng ở câu đầu lại dùng “thăm”?
-Viếng :là đến chia buồn với thân nhân
người đã chết => dùng đúng nghĩa đen
,trang trọng ,khẳng định một sự thật .
(Bác đã qua đời)
-Thăm là đến gặp gỡ chuyện trò với
người còn sống =>Ngụ ý nói giảm như
Bác còn sống mãi trong lòng nhân
dân miền Nam ,gợi sự thân mật
gần gũi.
Câu đầu cho biết điều gì ?
-Câu đầu như một lời thông báo nhưng chứa đựng xúc động bồi hồi của người con từ miền Nam ra thăm lăng Bác .
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN :

Đã
thấy
trong sương hàng
tre
bát
ngát
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN :
1/Cảm xúc trước không gian ,cảnh vật bên ngoài lăng:
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Hình ảnh hàng tre là một ẩn dụ biểu
tượng cho dân tộc Việt Nam bất khuất kiên
cường .
Hình ảnh đầu tiên tác giả cảm nhận là
hình ảnh hàng tre bát ngát trong sương
sớm hai bên lăng Bác .
Hình ảnh hàng tre trong
sương gợi lên điều gì?
Hình ảnh đầu tiên tác giả
quan sát và cảm nhận
gì?

Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
1/Cảm xúc trước không gian ,cảnh vật bên ngoài lăng:
- “Con”- “Bác” -> thân mật , gần gũi , thành kính .
- “Hàng tre” -> nhân hoá , tượng trưng -> gợi sự bình dị của làng quê , sự kiên trung , bất khuất của dân tộc .

Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
I Tìm hiểu chung:
II Tìm hiểu văn bản :
2/Cảm xúc trước cảnh đoàn người xếp hàng vào lăng viếng Bác :
Ngày ngày mặt trời1đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời2 trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân.
Phân tích sự khác nhau giữa hai hình ảnh
mặt trời trong khổ thơ.
- Hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ
sóng đôi vừa nói lên sự vĩ đại của
Bác vừa nói lên sự tôn kính của
nhân dân đối với Bác .
Hình ảnh tiếp theo gây ấn tượng là hình ảnh
gì?

- Hình ảnh “tràng hoa” ->
Một ẩn dụ ,đẹp ,sáng tạo ,thể hiện
tấm lòng thành kính của nhân
dân đối với Bác .
3/Nỗi xúc động khi đứng trước Bác:
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim !
Hình ảnh Bác nằm yên nghĩ trong
lăng được tác giả cảm nhận như
thế nào?
- Có cảm giác như vị cha già của
dân tộc đang nằm nghỉ ngơi
sau những giờ làm việc miệt
mài .
Có gì mâu thuẫn trong hai câu thơ
cuối ?
- Lí trí thì bảo rằng bác ngủ thôi !
Bác sống mãi ,nhưng khi thấy Bác
nhà thơ không khỏi ,một cảm giác …
Bác không còn nữa .
Bác
nằm
trong
lăng
giấc
ngủ
bình
yên
4/Ước nguyện khi mai về miền Nam:
Ước nguyện của nhà thơ khi sắp về
miền Nam là gì ?
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.

Muốn làm
Muốn làm
Muốn làm
Điệp ngữ
Điệp ngữ “Muốn làm “có tác dụng
gì ?
Tất cả nguyện ước điều hướng về Bác
=>tâm trạng lưu luyến ước muốn
thành kính, thiêng liêng.
Điệp ngữ “Muốn làm”:con chim,
đóa hoa ,cây tre trung hiếu .
=>Tâm trạng lưu luyến ,ước muốn
thành kính thiêng liêng.
. Muốn
làm
đoá
hoa
toả
hương
đâu
đây
Muốn
làm
Cây
tre
trung
hiếu chốn
này….
. Muốn
làm
con
chim
hót
quanh
lăng
Bác
4/Ước nguyện khi mai về miền Nam:
III. Tổng kết : Ghi nhớsgk/60.
- Bài thơ “Viếng lăng Bác” thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người đối với Bác Hồ khi vào lăng viếng Bác .
- Bài thơ có giọng điệu trang trọng và tha thiết , nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm , ngôn ngữ bình dị mà cô đúc .
DẶN DÒ CHUẨN BỊ BÀI MỚI !
Học thuộc lòng bài thơ “ Viếng lăng Bác” và nội dung bài đã phân tích .
- Soạn bài : Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) .