Bài 23. Viếng lăng Bác

KIỂM TRA BÀI CŨ


Câu 1:Đọc thuộc lòng bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải và phân tích một hình ảnh thơ mà em thích nhất?

Câu 2:Cho biết giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ?

Viếng lăng bác


Viễn Phương


Tên khai sinh: Phan Thanh Viễn
Sinh năm 1928-Quê ở tỉnh An Giang.
- Trong kháng chiến chống Mĩ , ông hoạt động ở Nam Bộ, là một trong cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng miền Nam thời kì chống Mĩ c?u nước.
- Ông là nhà thơ gắn bó với cuộc sống chiến đấu của quê hương trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ.
- Thơ của Viễn Phương dung dị, cảm xúc sâu lắng thiết tha, ngôn ngữ thơ đậm đà màu sắc Nam Bộ.
?Vi?n Phuong tên khai sinh là Phan Thanh Viễn, sinh năm 1928, quê ở An Giang.
I. Tác giả - tác phẩm:
1) Tác giả:
2) Tác phẩm:
Hoàn cảnh ra đời của bài thơ có gì đáng chú ý?
?"Viếng lăng Bác" in trong tập thơ "Như mây mùa xuân" năm 1978.
Bài Viếng lăng Bác được viết trong không khí xúc động của nhân dân, lúc công trình lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh được hoàn thành sau khi giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, đồng bào miền Nam có thể thực hiện mong ước được viếng Bác. Tác giả cũng ở trong số những đồng bào, chiến sĩ từ miền Nam sau giải phóng được ra viếng Bác.
I. Tác giả - tác phẩm:
1) Tác giả:
Viếng Lăng Bác
Vieãn phöông
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mua sa đứng thẳng hàng.

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân

Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim !


Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
1976
Viếng lăng Bác
Viễn Phương
II. Tìm hiểu văn bản
Đọc:
Giọng điệu tình cảm, vừa trang nghiêm vừa tha thiết, có cả sự đau xót lẫn niềm tự hào.
Đọc chậm, lắng sâu, khổ cuối đọc nhanh và cao.
Bài thơ được viết theo thể thơ nào?
Thể thơ tự do: Gồm 4 khổ, mỗi khổ có 4 câu.
Về thể loại có thể gọi "Viếng lăng Bác" là một bài thơ trữ tình được không? Vì sao?
Thơ trữ tình. Vì xuất hiện nhân vật trữ tình (con) tự bộc lộ cảm xúc của lòng mình.
II. Tìm hiểu văn bản
2) Tác phẩm:
I. Tác giả - tác phẩm:
1) Tác giả:
Viếng Lăng Bác
Vieãn phöông
Em hãy trình bày cảm xúc bao trùm bài thơ?
Niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn và tự hào pha lẫn nỗi xót đau khi tác giả từ miền Nam ra viếng lăng Bác.
II. Tìm hiểu văn bản
2) Tác phẩm:
I. Tác giả - tác phẩm:
1) Tác giả:
Mạch tâm trạng ấy được trình bày trong những phần tương ứng nào của văn bản?
- Pha�n 1: (khổ thơ 1+2):
- Pha�n 2: (khổ thơ 3):
- Pha�n 3: (khổ thơ 4):
Viếng Lăng Bác
Vieãn phöông
Hình ảnh lăng Bác qua cảm xúc nhà thơ.
Cảm xúc của tác giả về Bác.
Tâm trạng khi rời lăng Bác.
II. Tìm hiểu văn bản
I. Tác giả - tác phẩm:
1) Cảm xúc trước lăng Bác
Cách xưng con của tác giả ở
câu mở đầu có ý nghĩa gì?
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Người con đã cảm nhận những gì đang diễn ra trước lăng Bác?
Hàng tre; Mặt trời; Dòng người vào viếng Bác.
Vì sao ấn tượng đầu tiên với người con lại là hàng tre nơi lăng Bác?
Những hàng tre được trồng quanh lăng Bác, gợi cảm giác gần gũi thân thuộc.
“Con ôû mieàn Nam ra thaêm laêng Baùc”
Bày tỏ tình cảm thương nhớ và
kính yêu Bác.
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân .
Viếng Lăng Bác
Vieãn phöông
II. Tìm hiểu văn bản
I. Tác giả - tác phẩm:
1) Cảm xúc trước lăng Bác
Tính từ xanh xanh và thành ngữ bão táp mưa sa trong lời thơ có sức diễn tả điều gì?
?Vẻ đẹp thanh cao và sức sống bền bỉ mãnh liệt của cây tre Việt Nam.
Trong hai câu đầu của khổ 2 có 2 hình ảnh mặt trời xuất hiện. Phân tích sự khác nhau của 2 hình ảnh này ?
Mặt trời thứ nhất của vũ trụ, mặt trời thứ hai sử dụng phép ẩn dụ để chỉ Bác Hồ
Viếng Lăng Bác
Vieãn phöông
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân .
II. Tìm hiểu văn bản
I. Tác giả - tác phẩm:
1) Cảm xúc trước lăng Bác
Tác giả sử dụng phép tu từ ẩn dụ ở đây có ý nghĩa gì ?
? Ẩn dụ: Con ngu?i B�c v?i nh?ng bi?u hi?n s�ng chĩi v? tu tu?ng y�u nu?c v� lịng nh�n �i m�nh mơng cĩ s?c t?a s�ng m�i m�i.
Vì sao tác giả dùng hình ảnh mặt trời để chỉ Bác Hồ mà không phải là một hình ảnh khác ? ( thảo luận 2 phút )
Viếng Lăng Bác
Vieãn phöông
Hình ảnh "dòng người đi trong thương nhớ" và "kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân " đẹp và hay ở chỗ nào ? ( thảo luận 2 phút )
Hình ảnh dòng người xếp hàng từ từ chậm chậm, thành kính vào lăng viếng Bác, kết thành vòng tròn như tràng hoa đi trong thương nhớ, dâng 79 mùa xuân cuộc đời của Bác là ẩn dụ mới mẻ, sâu sắc và xúc động chân thành, tô đậm niềm tôn kính của nhân dân đối với Bác.
Điều này nói lên tình cảm nào của nhà thơ?
Tình yêu và lòng quí trọng sâu sắc của nhà thơ dành cho Bác.
Bản thân nhân cách và cuộc đời sáng chói của Bác Hồ ( học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh).
Tình cảm ngưỡng vọng vốn có của tác giả đối với Bác.
? Tràng hoa ( ẩn dụ ) ? Thể hiện niềm tôn kính đối với Bác.
II. Tìm hiểu văn bản
I. Tác giả - tác phẩm:
1) Hình ảnh lăng Bác qua cảm xúc nhà thơ:
2) Cảm xúc của tác giả về Bác:
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim !
Không thể có vầng trăng thật trong lăng, nhưng vì sao người con vẫn hình dung giấc ngủ của Bác "giữa một vầng trăng sáng dịu hiền "? ( thảo luận 1`)
Cuộc đời của Bác rực sáng như mặt trời nhưng cách sống của Bác, tâm hồn Bác hiền hậu, thanh cao như ánh trăng.
Sinh thời Bác là người thích sống gần gũi với thiên nhiên. Thơ Bác nhiều trăng, trăng với Bác như bạn.
?Đó là lí do để tác giả liên tưởng đến giấc ngủ trong vầng trăng của Bác.
Viếng Lăng Bác
Vieãn phöông
II. Tìm hiểu văn bản
I. Tác giả - tác phẩm:
1) Hình ảnh lăng Bác qua cảm xúc nhà thơ:
2) Cảm xúc của tác giả về Bác:

Trời xanh là mãi mãi
Ý nghĩa ẩn dụ của hình ảnh này là gì ?
Công đức của Bác đối với mọi người là cao đẹp vĩnh hằng.
?Trời xanh ( ẩn dụ ) - công đức của Bác đối với mọi người là cao đẹp vĩnh hằng.
Viếng Lăng Bác
Vieãn phöông
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim !
Trong những lời thơ tiếp theo xuất hiện một hình ảnh ẩn dụ, đó là hình ảnh nào ?
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
II. Tìm hiểu văn bản
I. Tác giả - tác phẩm:
1) Hình ảnh lăng Bác qua cảm xúc nhà thơ:
2) Cảm xúc của tác giả về Bác:
3) Tâm trạng khi rời lăng Bác:
Muốn làm thứ âm thanh của thiên nhiên để dâng tiếng hát. Làm đoá hoa để toả hương thơm thanh cao nơi Bác nghi, và cuối cùng muốn làm một con người bình dị, trung với nước, hiếu với dân để noi gương cuộc đời Bác.
Điệp ngữ - Tấm lòng thành kính thiêng liêng của một người con Nam Bộ.
Viếng Lăng Bác
Vieãn phöông
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
Cùng với nước mắt tuôn trào khi rời lăng, người con đã nguyện ước những điều gì ?
Muốn làm chim hót.
Muốn làm đoá hoa.
Muốn làm cây tre.
Em hiểu ý nghĩa của từng ước nguyện như thế nào ?
II. Tìm hiểu văn bản
I. Tác giả - tác phẩm:
III. Tổng kết:
Qua tiếng lòng của nhà thơ Viễn Phương, em hiểu thêm tình cảm nào của đồng bào miền Nam đối với Bác ?
Cho biết giá trị nội dung của bài thơ ?
Em học tập được gì từ nghệ thuật biểu cảm của tác giả trong bài thơ này ?
GHI NHỚ
? Bài thơ Viếng lăng Bác thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người đối với Bác Hồ khi vào lăng viếng Bác.
? Bài thơ có giọng điệu trang trọng và tha thiết, nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm, ngôn ngữ bình dị mà cô đúc.
Viếng Lăng Bác
Vieãn phöông
Luyện tập
Viết một đoạn văn bình khổ thơ thứ hai hoặc khổ thơ thứ ba của bài thơ.
Nhà thơ vào lăng được thấy Bác nằm trong giấc ngủ bình yên giữa một vùng ánh sáng nhè nhẹ dịu hiền. Ánh sáng ấy - nơi Bác nằm được nhà thơ miêu tả như ánh sáng một vầng trăng hiền dịu:
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim !
" Mặt trời, vầng trăng, trời xanh " là những cái mênh mông bao la của vũ trụ được nhà thơ ví như cái bao la rộng lớn trong tình thương của Bác. Đó cũng là biểu hiện sự vĩ đại, rực rỡ, cao siêu của con người và sự nghiệp của Bác, biết rằng Bác vẫn sống mãi trong sự nghiệp và tâm trí nhân dân như bầu trời xanh nhưng nhà thơ vẫn thấy nhói đau trong lòng khi đứng trước thi thể của Người:
" Mà sao nghe nhói ở trong tim !"
Nỗi đau như hàng ngàn mũi kim đâm vào trái tim thổn thức của tác giả. Đó cũng là sự rung cảm sâu sắc chân thật của nhà thơ.
CHUẨN BỊ BÀI MỚI:

Học:
- Thuộc lòng bài thơ.
- Ghi nhớ.
- Tiếp tục viết đoạn văn hoàn chỉnh.
Soạn:
Bài " Nghị luận về tác phẩm truyện ( hoặc đoạn trích ) "
- Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện ( hoặc đoạn trích ):
+ Đọc văn bản trang 61, 62, 63 và trả lời các câu hỏi bên dưới.
+ Nghị luận về tác phẩm truyện ( hoặc đoạn trích ) là trình bày những gì ?
+ Những nhận xét, đánh giá về truyện phải xuất phát từ đâu ?
+ Bài nghị luận về tác phẩm truyện ( hoặc đoạn trích ) cần có bố cục như thế nào ?
- Đọc đoạn văn trong phần luyện tập và trả lời các câu hỏi theo yêu cầu.

Kính chúc các vị đại biểu, các thầy cô giáo
mạnh khoẻ, hạnh phúc và thành đạt
Xin chân thành cảm ơn!