Bài 23. Viếng lăng Bác

Chào mừng quý thầy cô
và các em học sinh !
Trường THCS Phú Hưng - Phú Tân - An Giang
T
i
ê
n

H
ọ
c

L
ễ
H
ậ
u

H
ọ
c

V
ă
n
Kiểm tra bài cũ:
Đọc thuộc lòng 2 khổ thơ đầu của bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” và cho biết nội dung và nghệ thuật của bài ?
VIẾNG LĂNG BÁC
Viễn Phương
I./ Tác giả - Tác phẩm
Viễn Phương
1./ Tác giả
-Viễn Phương (1928 - 2005) - An Giang.
-Hoạt động ở Nam Bộ trong thời kì kháng chiến chống Pháp, Mỹ.
-Là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng miền Nam thời chống Mỹ.
2./ Tác phẩm
Cho biết hoàn cảnh sáng tác ?
Xuất xứ và thể thơ của bài ?
-Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1976 nhà thơ có dịp ra thăm miền Bắc, vào viếng lăng Bác.
-Xuất xứ: In trong tập thơ “Như mây mùa xuân” (1978)
-Thể thơ: 8 chữ (tự do).
Cảm xúc bao trùm của tác giả trong bài là cảm xúc gì ?
Cảm xúc bao trùm của bài là niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn và tự hào pha lẫn nỗi xót đau khi tác giả từ miền Nam ra viếng lăng bác.
Theo mạch cảm xúc ấy thì bố cục của bài thơ đi theo một trình tự như thế nào?
Khổ 1: Cảm xúc về cảnh ngoài lăng.
Khổ 2: Cảm xúc trước hình ảnh dòng người vào lăng.
Khổ 3: Cảm xúc về hình ảnh Bác trong lăng.
Khổ 4: Cảm xúc khi phải rời lăng.
II./Tìm hiểu văn bản
II./ Tìm hiểu văn bản
1./ Cảm xúc về cảnh ngoài lăng.
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Em nhận xét như thế nào về cách xưng hô của tác giả ?
-> C�ch xung hơ th? hi?n s? g?n gui, th�n thi?t mang d?m phong c�ch Nam B?. B?ng gi?ng ch�o thua th�nh kính, ch?a chan n?i x�c d?ng sau bao nam mong m?i du?c vi?ng lang B�c.
Câu thơ đầu đã giới thiệu cho ta biết điều gì ?
-Ở miền Nam ra thăm => Nỗi nhớ nhung và lòng thành kính.
-Xưng hô : Con – Bác => Thể hiện sự gần gũi, thân thiết.
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Hình ảnh đầu tiên tác giả quan sát và cảm nhận là gì ?
Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Hình ảnh hàng tre là biểu tượng cho điều gì ? Đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ?
= >Ẩn dụ, gợi hình ảnh bền bỉ, kiên trung của con người Việt Nam.
Bão táp mưa sa nhằm chỉ những khó khăn gian khổ, những vinh quang và cay đắng mà nhân dân ta phải vượt qua trong thời kì dựng nước và giữ nước.Đứng thẳng hàng là tinh thần đoàn kết đấu tranh, tất cả vì độc lập tự do cho dân tộc.
Trong khổ thơ 1 tác giả đã sử dụng những thành ngữ nào ? Ý nghĩa của các thành ngữ ấy ?
2./ Cảm xúc trước hình ảnh dòng người vào lăng.

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân.




Hai câu đầu em chú ý đến 2 hình ảnh “mặt trời”.Chỉ ra sự khác nhau giữa hình ảnh “mặt trời” ở câu 1 và câu 2?
Thảo luận:
Những biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng trong 2 câu thơ đầu? Ý nghĩa của biện pháp ấy?
-Nhân hoá: Mặt trời đi qua trên lăng, thấy được nhân hoá như người chứng kiến vĩnh viễn hiện tượng kì diệu ấy.
-Ẩn dụ: Mặt trời trong lăng rất đỏ, chỉ Bác Hồ nằm trong lăng =>Chỉ sự vĩ đại của Bác.
“Mặt trời trong lăng” là hình ảnh ẩn dụ cho sự vĩ đại của Bác.
- “Dòng người đi trong thương nhớ” là hình ảnh thực.
- “Kết…mùa xuân” hình ảnh đoàn người xếp hàng vào lăng viếng Bác, kết thành vòng tròn như tràng hoa dâng lên Bác. Hình ảnh đẹp và sáng tạo của nhà thơ => Lòng thành kính của nhân dân đối với Bác.
Hình ảnh tiếp theo gây ấn tượng đó là hình ảnh gì? Hình ảnh nào là thực và hình ảnh nào có sử dụng biện pháp nghệ thuật? Qua đó tác giả muốn thể hiện điều gì?
“Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”
=>Hình ảnh ẩn dụ, thể hiện lòng thành kính của nhân dân đối với Bác.
Từ láy “ngày ngày” ở đầu câu 1 được lặp lại ở đầu câu 3 dùng như một điệp từ, qua đó tác giả muốn nói điều gì?
Thể hiện cái hiện tượng đã trở thành qui luật bình thường, đều đặn diễn tiến trong cuộc sống của nhân dân Việt Nam: Xếp hàng vào lăng viếng Bác.
Viếng
lăng
Chủ
tịch
3./Cảm xúc của tác giả khi vào lăng.
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!
Ánh sáng dịu nhẹ và một không gian yên tĩnh, trang nghiêm trong lăng Bác.
Hai câu đầu diễn tả không gian trong lăng Bác như thế nào?
Hình ảnh “vầng trăng sáng dịu hiền” gợi đến điều gì ở Bác?
Gợi đến tâm hồn cao đẹp, sáng trong của Bác và những vần thơ tràn đầy ánh trăng của Người.
- “Vầng trăng sáng dịu hiền”-> Gợi đến tâm hồn cao đẹp, sáng trong của Bác.
Hình ảnh trời xanh tượng trưng cho sự vĩnh hằng, vô tận của tên tuổi và sự nghiệp của Người. Bác đã hoá thành thiên nhiên, đất nước, dân tộc. Dù biết như thế nhưng vẫn nghe nhói ở trong tim.
=>Đó chính là mâu thuẫn giữa lí trí và tình cảm của nhà thơ.
Em hiểu như thế nào về hình ảnh “trời xanh là mãi mãi” ?
“…trời xanh là mãi mãi”-> Bác vẫn còn sống mãi với non sông, đất nước.
=>Ẩn dụ
- “…đau nhói ở trong tim” -> Đau xót vì Bác đã ra đi.
4./ Cảm xúc khi phải rời lăng.
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
Trước khi rời lăng, nhà thơ có ước nguyện gì? Biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng? Qua đó thể hiện tình cảm gì của nhà thơ?
-Muốn làm con chim
-Muốn làm đóa hoa
-Muốn làm cây tre
->Di?p ng?.
=>Mu?n du?c ? m�i b�n lang B�c.
Hình ảnh cây tre ở đầu bài được lặp lại ở cuối bài, tạo cho bài thơ có kết cấu đầu cuối tương ứng và dòng cảm xúc được trọn vẹn. Đồng thời bổ sung thêm nghĩa trung hiếu (trung với nước, với Đảng, hiếu với dân).
Thảo luận
Nhận xét về sự thống nhất giữa nội dung tình cảm, cảm xúc và các yếu tố nghệ thuật (thể thơ, nhịp điệu, ngôn ngữ, hình ảnh) của bài thơ ?

-
-Giọng điệu phù hợp với nội dung tình cảm, cảm xúc của bài.
-Thể thơ 8 chữ (có dòng 7 hoặc 9 chữ) cách gieo vần không cố định, có khi liền, có khi cách.
-Nhịp điệu chậm, diễn tả sự trang nghiêm, thành kính.
-Hình ảnh có nhiều sáng tạo, kết hợp cả hình ảnh thực, hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng.
=> Ý nghĩa khái quát và giá trị biểu cảm của bài thơ.
III./Tổng kết
Cho biết giá trị về nội dung và nghệ thuật của bài ?
: Ghi nhớ (SGK/60)
Xin nhớ từ đây, nhớ lại ngày
Bác Hồ từ giã cõi Hôm nay
Bảy mươi chín tuổi xuân trong sáng
Vào cuộc trường sinh nhẹ cánh bay.
(Tố Hữu)
IV./ Luyện tập
1./ BT1: Đọc thuộc lòng bài thơ
2./ BT2: Viết đoạn văn bình khổ 2 hoặc 3 của bài thơ.
Về nhà :
Học thuộc lòng bài thơ, bài giảng, ghi nhớ.
Soạn: Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
+ Đọc văn bản mục I trang 61, tìm vấn đề nghị luận ?
+ Nhận xét về cách nêu luận điểm và triển khai luận cứ?
+ Xem trước phần luyện tập.
Xin chân thành cảm ơn.