Bài 23. Viếng lăng Bác

PHÒNG GD-ĐT TÂN CHÂU
TRƯỜNG THCS SUỐI NGÔ
PHÒNG GD-ĐT TÂN CHÂU
TRƯỜNG THCS SUỐI NGÔ
Hội thi thiết kế giáo án E-learning.
Ngữ văn 9- Tiết 117
Văn bản: Viếng lăng Bác (Viễn Phương)
Giáo viên : Bùi Thị Liệu
PHÒNG GD-ĐT TÂN CHÂU
TRƯỜNG THCS SUỐI NGÔ
Bài thơ " Mùa xuân nho nhỏ” của tác giả nào ?
Đúng rồi! Bấm chuột để tiếp tục
Chưa chính xác! Bấm chuột để tiếp tục
KIỂM TRA KIẾN THỨC CŨ
Bài thơ " Mùa xuân nho nhỏ" được sáng tác vào năm nào?
Đúng rồi! Bấm chuột để tiếp tục
Chưa chính xác! Bấm chuột để tiếp tục
Em hãy cho biết bài hát trên được phổ nhạc từ văn bản nào? Ai sáng tác ?
Đúng rồi! Bấm chuột để tiếp tục
Chưa chính xác! Bấm chuột để tiếp tục
Mục tiêu bài học :
1.1. Kiến thức:
- HS biết: Phân tích bài thơ.
- HS hiểu: Được tình cảm thiêng liêng của tác giả- một người con từ miền Nam ra thăm lăng Bác.
1.2. Kỹ năng:
HS thực hiện được :Có khả năng trình bày những suy nghĩ, cảm nhận một hình ảnh thơ, một khổ thơ, một tác phẩm thơ.
HS thực hiện thành thạo: Đọc diễn cảm một văn bản thơ trữ tình.
1.3. Thái độ:
-Thói quen: Đọc và tóm tắt tác giả, tác phẩm, tìm từ khó, thể thơ.
-Tính cách:Giáo dục học sinh tình cảm kính yêu Bác Hồ, đức tính tốt của người Việt Nam.
- GDKNS- TTĐĐHCM: Tự nhận thức được vẻ đep nhân cách Hồ Chí Minh, qua đó xác định giá trị cá nhân cần phấn đấu và học tập theo chủ tịch Hồ Chí Minh.
Văn bản : VIẾNG LĂNG BÁC
Viễn Phương
I. Đọc và tìm hiểu chung:

1. Tác giả:
-Viễn Phương ( 1928- 2005), quê An Giang, là cây bút xuất hiện sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam.
2. Tác phẩm:
Trình bày hiểu biết của em về nhà thơ Viễn Phương?
-Thơ của ông thường nhỏ nhẹ
giàu tình cảm, mơ mộng ngay trong những hoàn cảnh chiến đấu ác liệt.
Văn bản: ViÕng l¨ng b¸c
Viễn Phương

1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
3. Từ khó:Sgk
4. Thể thơ:

5. Phương thức biểu đạt:
Theo em phương thức biểu đạt chính của bài thơ là gì?

Biểu cảm
Tám chữ, có biến thể
I. Đọc và tìm hiểu chung:
Viết 4/1976
Em hãy trình bày mạch cảm xúc của bài thơ?
Mạch cảm xúc diễn ra theo trình tự cuộc vào lăng viếng Bác
( được vận động kết hợp miêu tả từ bên ngoài=> Vào trong lăng
=> Lúc ra về với diễn biến tâm trạng của tác giả)
Điền vào khoảng trống sau:
Đúng rồi! Bấm chuột để tiếp tục
Chưa chính xác! Bấm chuột để tiếp tục
Hãy nối ý ở cột A sao cho phù hợp với ý ở cột B:
Cột A
Cột B
Đúng rồi! Bấm chuột để tiếp tục
Chưa chính xác! Bấm chuột để tiếp tục
Văn bản: ViÕng l¨ng b¸c
I. Đọc, tìm hiểu chung:
Viễn Phương
II. Phân tích:
1. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng:
Văn bản: ViÕng l¨ng b¸c
Viễn Phương


Cách xưng hô thân thương, kính trọng, dùng từ “thăm” thay từ “viếng” qua đó thể hiện tình cảm của tác giả đối với Bác thật tha thiết, thành kính thiêng liêng.

Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Nhận xét về cách xưng hô, và cho biết tại sao nhan đề bài thơ tác giả dùng từ “ viếng” mà ở câu thơ mở đầu tác giả lại dùng từ “ thăm”?
I. Tác giả, tác phẩm:
II. Phân tích:
1. Cảm xúc của nhà thơ trước lăng Bác:
Văn bản: ViÕng l¨ng b¸c
Viễn Phương


Tre kiên cường bất khuất, hiên ngang. Lăng Bác thật gần gũi ở giữa tre như ở giữa làng quê Việt Nam.
=>Nghệ thuật liên tưởng, nhân hóa tượng trưng.

Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng
I. Tác giả, tác phẩm:
II. Phân tích:
1. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng:
Đến lăng Bác,tác giả miêu tả những gì? Bằng phép nghệ thuật nào? Những hình ảnh đó có ý nghĩa như thế nào?
Văn bản: ViÕng l¨ng b¸c
Viễn Phương

-Mặt trời của vũ trụ (1), mặt trời của con người (2)
2. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh đoàn người vào lăng viếng Bác:

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
II. Phân tích:
Ý nghĩa ẩn dụ của hình ảnh “mặt trời” thứ hai là gì?
-Con người Bác với những biểu hiện sáng chói về tư tưởng yêu nước và lòng nhân ái mênh mông có sức tỏa sáng mãi mãi.
-Tình yêu và lòng quí trọng sâu sắc của nhà thơ dành cho Bác
Văn bản: ViÕng l¨ng b¸c
Viễn Phương
2. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh đoàn người vào lăng viếng Bác:
Lời thơ ở hai câu đó gợi lên cảnh tượng như thế nào?
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân
-Nhà thơ bộc lộ lòng thành kính đối với Bác
Văn bản: ViÕng l¨ng b¸c
Viễn Phương


3. Cảm xúc của tác giả khi nhìn thấy Bác lúc vào lăng:
- Bác đang trong giấc ngủ yên, giấc ngủ thanh bình và vĩnh hằng.

Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Lăng là nơi đặt thi hài của người quá cố nhưng người con thăm lăng Bác lại có một hình dung như thế nào về Bác?
II. Phân tích:
Trong lời thơ xuất hiện một hình ảnh ẩn dụ. Đó là hình ảnh nào?
- Nghệ thuật ẩn dụ ca ngợi Bác.
Văn bản: ViÕng l¨ng b¸c
Viễn Phương
- Qui luật của tạo hoá là “ có sinh, có tử” nhưng vẫn đau đớn.
3. Cảm xúc của tác giả khi nhìn thấy Bác lúc vào lăng:

Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim
II. Phân tích:
Trời xanh là mãi mãi có ý nghĩa gì?
Từ nào trong lời thơ “mà sao nghe nhói ở trong tim” có sức biểu cảm lớn?
“nhói” nghĩa là gì? Tác giả bộc lộ cảm xúc như thế nào?


-Nhói : Đau đột ngột, quặn thắt.
-Đây là nỗi đau tinh thần, tác giả tự cảm nhận nỗi đau mất mát trong đáy sâu tâm hồn của nhân dân ta nói chung của tác giả nói riêng khi Bác không còn nữa.
Văn bản: ViÕng l¨ng b¸c
(Viễn Phương)


4. Ước nguyện của tác giả khi về miền Nam:

Muốn làm : Con chim hót
Đóa hoa tỏa hương
Cây tre trung hiếu.

II. Phân tích:
Cùng với “nước mắt dâng trào” khi rời lăng, người con đó nguyện ước những điều gì? Liên hệ đến bản thân ý thức phấn đấu học tập và làm theo tấm gương của Bác Hồ?
Thảo luận 1 phút
Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì? Những ước muốn đó thể hiện tình cảm đối Bác như thế nào?
=> Điệp ngữ “muốn làm” nhấn mạnh ý thơ thiết tha, chân thành, giọng thơ sâu lắng, bồi hồi. Ba hình ảnh ẩn dụ: chim, hoa, tre thể hiện những niềm ước muốn, những tình cảm thành kính, thiêng liêng. Nhân dân Việt Nam nói chung của nhà thơ nói riêng mong muốn được ở mãi bên Bác, canh giấc ngủ cho Người.
Văn bản: ViÕng l¨ng b¸c
Viễn Phương
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
Giọng điệu trang nghiêm, sâu lắng, vừa thiết tha, đau xót, tự hào, phù hợp với nội dung, cảm xúc bài thơ.
- Sáng tạo trong việc xây dựng hình ảnh thơ, kết hợp cả hình ảnh thực, hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng có ý nghĩa khái quát và giá trị biểu cảm cao, nhịp điêu thơ linh hoạt.
-Lựa chọn ngôn ngữ biểu cảm, sử dụng các ẩn dụ, điệp từ có hiệu quả nghệ thuật.
2.Ý nghĩa:
Bài thơ thể hiện tõm tr?ng xỳc d?ng, lòng thành kính, bi?t on sâu sắc của nhà thơ, khi v�o lang vi?ng Bỏc.
? Bài thơ đã nói hộ ta tình cảm nào đối với Bác?
Tìm những nét nghệ thuật đặc sắc mà tác giả đã sử dụng trong bài thơ?
IV. Luyện tập:
*Gợi ý:
- Khổ 2: Chú ý hình ảnh ẩn dụ “mặt trời, kết tràng hoa”
- Khổ 3: Chú ý hình ảnh “ vầng trăng, trời xanh, ngủ, nhói”
Viết một đoạn văn bình khổ thơ thứ hai hoặc khổ thơ thứ ba của bài thơ?
Phép tu từ hoán dụ được sử dụng ở từ " mùa xuân" trong câu thơ "Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân" đúng hay sai?
Đúng rồi! Bấm chuột để tiếp tục
Chưa chính xác! Bấm chuột để tiếp tục
TỔNG KẾT:
Vì sao tác giả có cảm xúc nhói đau khi vào lăng viếng Bác?
Đúng rồi! Bấm chuột để tiếp tục
Chưa chính xác! Bấm chuột để tiếp tục
Cảm xúc bao trùm của cả bài thơ là gì?
Đúng rồi! Bấm chuột để tiếp tục
Chưa chính xác! Bấm chuột để tiếp tục
Nối các tạo vật của đất trời ở cột A phù hợp với từ ngữ ở cộ B:
Cột A
Cột B
Đúng rồi! Bấm chuột để tiếp tục
Chưa chính xác! Bấm chuột để tiếp tục
@Đối với bài học ở tiết học này:
- Học thuộc lòng bài thơ.
- Nắm vững nghệ thuật, ý nghĩa bài thơ.
- Sưu tầm những bài thơ hay viết về Bác Hồ
*Làm bài tập:
Mọi người đều xúc động trước hình tượng “ mặt trời trong lăng”, “ tràng hoa – dòng người”. Em hãy phân tích để thấy được cái hay, cái đẹp của hai hình tượng thơ ấy?
@Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
*Soạn bài: “Sang thu” của Hữu Thỉnh.
-Vẽ sơ đồ tư duy cho bài thơ .
-Đọc và trả lời các câu hỏi trong SGK, hoàn thành các câu hỏi trong vỡ bài tập.
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP:
CHÚC CÁC EM HỌC TẬP TỐT!