Bài 23. Viếng lăng Bác

Ngữ văn 9
Trường THCS Nguyễn Đình Chiểu
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ THAO GIẢNG !
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc lại ba khổ thơ đầu bài thơ: Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải và cho biết ước nguyện của nhà thơ trước không gian của mùa xuân thiên nhiên và đất nước ?

Viếng Lăng Bác
Tiết 120
Viễn Phương
Quan sát hình ảnh và cho biết ảnh được chụp ở khung cảnh nào ?
I- TÌM HIỂU CHUNG:

- Năm 1976, Viễn Phương ra thăm lăng Bác (nhân lễ khánh thành lăng).
1- Tác giả:
- In trong tập thơ: Như mây mùa xuân (1978)
Dựa vào phần chú thích, em hãy nêu vài nét về tác giả và tác phẩm ?
- Bài thơ là tình cảm của nhân dân miền Nam đối với vị cha già kính yêu.
- Là cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam.
- Thơ ông thường nhỏ nhẹ, giàu tình cảm và chất mơ mộng.
2- Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
Viếng Lăng Bác
Tiết 120
Viễn Phương
b. Đọc văn bản:
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi ! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim !
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.
- Giọng điệu: Tình cảm, trang nghiêm, tha thiết, có cả đau xót và tự hào.
Nhịp: chậm, lắng sâu.
Khổ cuối: nhanh, giọng cao.
I- TÌM HIỂU CHUNG:
2- Tác phẩm:
1- Tác giả:
Viếng Lăng Bác
Tiết 120
Viễn Phương
c. Cấu trúc văn bản:
- Thể loại: Thơ tám chữ (kết hợp 7 và 9 chữ)
- Phương thức biểu đạt: Miêu tả - biểu cảm.
Em hãy cho biết thể loại và phương thức biểu đạt của bài thơ ?
2- Tác phẩm:
I- TÌM HIỂU CHUNG:
1- Tác giả:
Viếng Lăng Bác
Tiết 120
Viễn Phương
II- TÌM HIỂU VĂN BẢN:
1/ Khổ 1: Hình ảnh hàng tre:
- Bát ngát.
- Xanh xanh Việt Nam.
- Đứng thẳng hàng.
-> Biểu tượng sức sống của dân tộc Việt Nam.
Tại sao ở khổ thơ thứ nhất tác giả lại sử dụng từ con trong ngôi xưng ?
Thông qua sự quan sát và cảm xúc của nhà thơ, những hình ảnh tiêu biểu nào được thể hiện trong bài thơ ?
Hình ảnh hàng tre được miêu tả như thế nào qua sự quan sát của nhà thơ ?
Hình ảnh trên thể hiện ý nghĩa biểu tượng gì ?
Viếng Lăng Bác
Tiết 120
I- TÌM HIỂU CHUNG:
Viễn Phương
II- TÌM HIỂU VĂN BẢN:
1/ Khổ 1: Hình ảnh hàng tre:
-> Biểu tượng sức sống của dân tộc Việt Nam.
2/ Khổ 2,3,4: Tình cảm nhà thơ đối với Bác:
a. Khi vào lăng viếng Bác:
“ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”
Tình cảm của nhà thơ đối với Bác được thể hiện ở những tình huống nào trong ba khổ thơ còn lại ?
Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì trong hai câu thơ trên ?
Dựa vào lịch sử về cuộc đời của Bác, em hãy phân tích hình ảnh ẩn dụ trong câu thơ trên ?
-> Hình ảnh ẩn dụ: Sự vĩ đại của Bác đối với dân tộc.
Viếng Lăng Bác
Tiết 120
I- TÌM HIỂU CHUNG:
Viễn Phương
1/ Khổ 1: Hình ảnh hàng tre:
-> Biểu tượng sức sống của dân tộc Việt Nam.
2/ Khổ 2,3,4:Tình cảm nhà thơ đối với Bác:
a. Khi vào lăng viếng Bác:
- Hình ảnh ẩn dụ: Sự vĩ đại của Bác đối với dân tộc.
“ Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân ”
Cách diễn đạt hai câu thơ trên
có nét gì độc đáo?
-> Hình ảnh ẩn dụ: Sự thành kính của dân tộc đối với Bác.
Viếng Lăng Bác
Tiết 120
Viễn Phương
I- TÌM HIỂU CHUNG:
II- TÌM HIỂU VĂN BẢN:
Em hiểu thế nào là ý nghĩa biểu tượng của “ tràng hoa” ?
1/ Khổ 1: Hình ảnh hàng tre:
-> Biểu tượng sức sống của dân tộc Việt Nam.
2/ Khổ 2,3,4: Tình cảm nhà thơ đối với Bác:
a. Khi vào lăng viếng Bác:
- Hình ảnh ẩn dụ: Sự vĩ đại của Bác đối với dân tộc.
- Hình ảnh ẩn dụ: Sự thành kính của dân tộc đối với Bác.
“ Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền”
Hình ảnh này gợi cho em cảm giác gì về khung cảnh quanh lăng Bác ?
-> Không gian yên tĩnh, trang nghiêm, ánh sáng nhẹ dịu như tôn trọng giấc ngủ của Người.
Viếng Lăng Bác
Tiết 120
Viễn Phương
I- TÌM HIỂU CHUNG:
II- TÌM HIỂU VĂN BẢN:
1/ Khổ 1: Hình ảnh hàng tre: Biểu tượng sức sống của dân tộc Việt Nam.
2/ Khổ 2,3,4: Tình cảm nhà thơ đối với Bác:
a. Khi vào lăng viếng Bác:
- Hình ảnh ẩn dụ: Sự vĩ đại của Bác đối với dân tộc.
- Hình ảnh ẩn dụ: Sự thành kính của dân tộc đối với Bác.
- Không gian yên tĩnh, trang nghiêm, ánh sáng nhẹ dịu như tôn trọng giấc ngủ của Người.
“ Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim !”
-> Hình ảnh Ẩn dụ: Bác đã hoá thân vào sông núi Việt Nam, tồn tại mãi trong lòng người dân nhưng tác giả vẫn đau xót trước thực tế: dân tộc đã mất Bác.

Viếng Lăng Bác
Tiết 120
Viễn Phương
I- TÌM HIỂU CHUNG:
II- TÌM HIỂU VĂN BẢN:
Thảo luận nhóm: (3 phút)

Qua hình ảnh ẩn dụ của hai câu thơ trên, em có suy nghĩ về về tình cảm của nhà thơ, của nhân dân miền Nam và của cả dân tộc trước sự ra đi của Bác ?
1/ Khổ 1: Hình ảnh hàng tre: Biểu tượng sức sống của dân tộc Việt Nam.
2/ Khổ 2,3,4: Tình cảm nhà thơ đối với Bác:
a. Khi vào lăng viếng Bác:
- Hình ảnh ẩn dụ: Sự vĩ đại của Bác đối với dân tộc.
- Hình ảnh ẩn dụ: Sự thành kính của dân tộc đối với Bác.
- Không gian yên tĩnh, trang nghiêm, ánh sáng nhẹ dịu như tôn trọng giấc ngủ của Người.
- Hình ảnh Ẩn dụ: Bác đã hoá thân vào sông núi Việt Nam, tồn tại mãi trong lòng người dân nhưng tác giả vẫn đau xót trước thực tế: dân tộc đã mất Bác.
“ Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim… đoá hoa … cây tre trung hiếu”
Khổ cuối bài thơ tác giả
sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ?
Phân tích tác dụng của biện pháp điệp từ
trong việc thể hiện tình cảm của nhà thơ?
Thảo luận cặp:(1 phút)
Tại sao trong khổ cuối, tác giả không sử dụng ngôi xưng ?
Hình ảnh “cây tre” được nhắc lại trong câu thơ cuối có tác dụng gì ?
-> Điệp từ: Ước nguyện thành kính, tha thiết của tác giả, của dân tộc dâng lên Bác những gì tinh tú nhất của sức sống Việt Nam.
b. Trước khi về miền Nam:
Viếng Lăng Bác
Tiết 120
Viễn Phương
I- TÌM HIỂU CHUNG:
II- TÌM HIỂU VĂN BẢN:
3/ Nghệ thuật:
Nêu nét nghệ thuật đặc sắc của bài thơ ?
- Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, điệp ngữ.
- Giọng điệu: trang trọng, tha thiết và thành kính.
Viếng Lăng Bác
Tiết 120
Viễn Phương
1/ Khổ 1: Hình ảnh hàng tre: Biểu tượng sức sống của dân tộc Việt Nam.
2/ Khổ 2,3,4: Tình cảm nhà thơ đối với Bác:
a. Khi vào lăng viếng Bác
- Hình ảnh ẩn dụ: Sự vĩ đại của Bác đối với dân tộc.
- Hình ảnh ẩn dụ: Sự thành kính của dân tộc đối với Bác.
- Không gian yên tĩnh, trang nghiêm,… như tôn trọng giấc ngủ của Người.
- Hình ảnh Ẩn dụ: Bác đã hoá thân vào sông núi Việt Nam, tồn tại mãi trong lòng người dân nhưng tác giả vẫn đau xót trước thực tế: dân tộc đã mất Bác.



b. Trước khi về miền Nam:
1/ Hoàn cảnh sáng tác bài thơ:
2/ Đọc văn bản:
3/ Cấu trúc văn bản:
Điệp từ: Ước nguyện thành kính, tha thiết của tác giả, của dân tộc dâng lên Bác những gì tinh tú nhất của sức sống Việt Nam.
c. Nghệ thuật: - Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, điệp ngữ.
- Giọng điệu: trang trọng, tha thiết và thành kính.
Nêu khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ ?
Viếng Lăng Bác
Tiết 120
I- TÌM HIỂU CHUNG:
II- TÌM HIỂU VĂN BẢN:
Viễn Phương
Tiết 120
Viếng Lăng Bác
Viễn Phương
GHI NHỚ: Sgk trang 60
III- LUYỆN TẬP
Nêu một số biểu
hiện của em và các
bạn ở lớp, ở trường
trong việc thực hiện
lời dạy của Bác Hồ ?
Viếng Lăng Bác
Tiết 120
Viễn Phương
Cảm hứng bao trùm bài thơ Viếng Lăng Bác là niềm xúc động thiêng liêng,………..... , lòng biết ơn và …….. pha lẫn ……… khi tác giả từ miền Nam ra viếng Bác; cảm hứng đó đã tạo nên giọng thơ ………... trang nghiêm.
Lựa chọn các từ: thành kính, đau xót, tự hào, trầm lắng để điền vào chỗ trống trong câu văn sau cho phù hợp:
thành kính
tự hào
đau xót
trầm lắng
III- LUYỆN TẬP
Tiết 120
Viếng Lăng Bác
Tiết 120
Viễn Phương
Viếng Lăng Bác
Video Viếng Lăng Bác
Viếng lăng Bác. mp3
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học thuộc lòng bài thơ Viếng lăng Bác, xem nắm lại nội dung phân tích
- Tìm hiểu các đề bài:
Cách làm bài văn nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích.
Ngữ văn 9
Trường THCS Nguyễn Đình Chiểu
CHÀO TẠM BIỆT QUÝ THẦY CÔ !