Bài 23. Từ phổ - Đường sức từ

Môn
Người thực hiện: nguyễn xuân ngọc
Kiểm tra bài cũ.
Câu hỏi 1: Mô tả và nêu đặc điểm của nam châm vĩnh cửu?
Câu hỏi 2: Ở đâu có từ trường? Làm thế nào để phát hiện ra từ trường?
Kiểm tra bài cũ.
Trả lời
Câu 1: Nam châm nào cũng có hai từ cực. Khi để tự do, cực luôn chỉ về hướng Bắc gọi là cực Bắc ( kí hiệu chữ N) còn cực luôn chỉ hướng nam gọi là cực Nam (kí hiệu chữ S), Khi đặt 2 nam châm gần nhau, các từ cực cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút nhau.
Câu 2: Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện, tồn tại một từ trường. Nam châm hoặc dòng điện đều có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.
Người ta dùng kim nam châm để nhận biết từ trường.
BÀI 23
TỪ PHỔ - ĐƯỜNG SỨC TỪ
Ta đã biết xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có từ tường. Bằng mắt thường chúng ta không thể nhìn thấy từ trường. Vậy làm thế nào để hình dung ra từ trường và nghiên cứu từ tính của nó một cách thuận lợi?
I. TỪ PHỔ
1. Thí nghiệm 1

- Rắc đều một lớp mạt sắt lên một tấm nhựa trong.
- Đặt trên tám nhựa này một thanh nam châm thẳng rồi gỏ nhẹ và quan sát
C1: Các mạt sắt xung quanh nam châm được sắp xếp như thế nào?
Trả lời C1: - Các mạt sắt xung quanh nam châm được sắp xếp thành những đường cong nối từ cực này sang cực kia của nam châm.
- Càng ra xa nam châm, các đường này càng thưa.
2. Kết luận:
*Hình ảnh các mạt sắt được sắp xếp thành những đường cong xung quanh nam châm như ở thí nghiệm trên gọi là từ phổ.
* Nơi nào mạt sắt dày thì từ trường mạnh, nơi nào mạt sắt thưa thì từ trường yếu.
Trong từ trường của thanh nam châm, mạt sắt được sắp xếp thành những đường cong nối từ cực này sang cực kia của nam châm. Càng ra xa nam châm, những đường này càng thưa dần.
II. ĐƯỜNG SỨC TỪ
1. Vẽ và xác định chiều đường sức từ.
Dùng bút chì tô dọc theo các đường mạt sắt nối từ cực này sang cực kia của nam châm trên tấm nhựa, ta sẽ được các đường liền nét, biểu diễn đường sức của từ trường.
Sử dụng kết quả thí nghiệm tạo ra từ phổ của nam châm trong thí nghiệm 1
II. ĐƯỜNG SỨC TỪ
1. Vẽ và xác định chiều đường sức từ.

b.Thí nghiệm 2

Dùng các kim nam châm nhỏ đặt trên một đường sức từ vừa vẽ xung quanh nam châm.
C2. Nhận xét về sự sắp xếp của các kim nam châm dọc theo một đường sức từ?
Trả lời C2: Trên mỗi đường sức từ, kim nam châm định hướng theo một chiều nhất định.
Lưu ý: - Đường sức từ cho phép ta biểu diễn từ trường.
- Quy ước: Chiều đường sức từ là chiều đi từ cực Nam(S) đến cực Bắc(N) xuyên dọc kim nam châm.
II. ĐƯỜNG SỨC TỪ
1. Vẽ và xác định chiều đường sức từ.
c) Dùng mũi tên đánh dấu chiều các đường sức từ vừa vẽ.
C3: Đường sức từ có chiều đi vào cực nào và đi ra cực nào của thanh nam châm?
Trả lời C3: Bên ngoài thanh nam châm, các đường sức từ đều có chiều đi ra từ cực Bắc, đi vào cực Nam.
2. Kết luận.
II. ĐƯỜNG SỨC TỪ
a) Các kim nam châm nối đuôi nhau dọc theo một đường sức từ. Cực Bắc của kim này nối với cực Nam của nam châm.
b) Mỗi đường sức từ có một chiều xác định. Bên ngoài nam châm, các đường sức từ có chiều đi ra từ cực Bắc, đi vào cực Nam của nam châm.
c) Nơi nào có từ trường mạnh thì đường sức từ dày, nơi nào từ trường yếu thì đường sức từ thưa.

Những nội dung chính của bài học.
1 - Từ phổ là hình ảnh cụ thể về các đường sức từ. Có thể thu được từ phổ bằng cách rắc mạt sắt lên tấm nhựa đặt trong từ trường và gõ nhẹ.
2 - Các đường sức từ có chiều nhất định. Ở bên ngoài thanh nam châm, chúng là những đường cong đi ra từ cực Bắc (N), đi vào cực Nam (S) của nam châm.
III. VẬN DỤNG
C4: Thí nghiệm và quan sát hình ảnh từ trường của nam châm chữ U. Dựa vào đó hãy vẽ các đường sức từ của nó. Nhận xét về dạng các đường sức từ ở khoảng giữa hai từ cực.
Đáp án
III. VẬN DỤNG
C5: Biết chiều đường sức từ của thanh nam châm thẳng như trên hình. Hãy xác định tên các từ cực của nam châm?
Nhận xét C4: Ở khoảng giữa hai từ cực của nam châm chữ U, các đường sức gần như song song với nhau.
Đáp án
III. VẬN DỤNG
C6: Hình 23.6 cho hình ảnh từ phổ của 2 nam châm đặt gần nhau. Hãy vẽ một số đường sức từ và chỉ rõ chiều của chúng.
Đáp án
Công việc về nhà
Học thuộc mục ghi nhớ.
Đọc thêm mục “có thể em chưa biết”
Đọc trước bài 24.
Làm từ bài 23.1 – 23.5 SBT
XIN CẢM ƠN TẤT CẢ QUÝ THẦY - CÔ VÀ TOÀN THỂ CÁC EM HỌC SINH ĐÃ THAM DỰ TIẾT DẠY. CHÀO VÀ HẸN GẶP LẠI!