Bài 23. Từ phổ - Đường sức từ

Biên soạn: Nguyễn Văn Yên .19
N
S
B
Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Trong các hình vẽ sau đây hình vẽ nào đúng
Hình vẽ đúng là D
Những nơi nào có từ trường?
Các em hãy trả lời
Xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có từ trường
Làm thế nào để nhận biết sự tồn tại
của từ trường?
Những nơi nào có từ trường?
I. Từ phổ
1. Thí nghiệm:
Rắc đều một lớp mạt sắt lên tấm nhựa trong, phẳng. Đặt tấm nhựa này lên trên một thanh nam châm rồi gõ nhẹ. Quan sát hình ảnh mạt sắt vừa được tạo thành trên tấm nhựa ( Hình 23.1SGK)
C1: Các mạt sắt xung quanh nam châm được sắp xếp như thế nào?
TLC1Mạt sắt được sắp xếp thành những đường cong nối từ cực này sang cực kia của nam châm. Càng ra xa nam châm, các đường này càng thưa dần.
I. Từ phổ
1. Thí nghiệm:
2. Kết luận
Trong từ trường của thanh nam châm, mạt sắt được sắp xếp thành những đường cong nối từ cực này sang cực kia của nam châm. Càng ra xa nam châm, những đường này càng thưa dần.
Nơi nào mạt sắt dày thì từ trường mạnh, nơi nào mạt sắt thưa thì từ trường yếu.
Hình ảnh các đường mạt sắt xung quanh nam châm (hình trên) được gọi là từ phổ. Từ phổ cho ta một hình ảnh trực quan về từ trường.
Ta hãy quan sát lại với hình ảnh lớn hơn
I. Từ phổ
1. Vẽ và xác định chiều đường sức từ:
Sử dụng kết quả thí nghiệm tạo ra từ phổ của thanh nam châm ( Hình 23.1)
a. Dùng bút chì tô dọc theo các đường mạt sắt nối từ cực nọ sang cực kia của nam châm trên tấm nhựa, ta sẽ được các đường liền nét, biểu diễn đường sức của từ trường (gọi là đường sức từ, mô tả trên hình 23.2)
Dùng các kim nam châm nhỏ đặt nối tiếp nhau trên một đường sức từ vừa vẽ được.
S
N
b.
Ta hãy quan sát thêm sự sắp xếp của các kim nam châm nằm dọc theo một số đường sức từ
I. Từ phổ
1. Vẽ và xác định chiều đường sức từ:
C2: Nhận xét về sự sắp xếp của các kim nam châm nằm dọc theo một đường sức từ ( Hình 23.3)
TLC2 Trên mỗi đường sức từ, kim nam châm định hướng theo một chiều nhất định
Đường sức từ cho phép ta biểu diễn từ trường. Người ta qui ước chiều đường sức từ là chiều đi từ cực Nam đếm cực Bắc xuyên dọc kim nam châm được đặt cân bằng trên đường sức đó.
I. Từ phổ
1. Vẽ và xác định chiều đường sức từ:
c. Hãy dùng mũi tên đánh dấu chiều các đường sức từ vừa vẽ được
C3: Đường sức từ có chiều đi vào cực nào và đi ra từ cực nào của thanh nam châm?
TLC3 Bên ngoài thanh nam châm, các đường sức từ đều có chiều đi ra từ cực Bắc, đi vào cực Nam
I. Từ phổ
1. Vẽ và xác định chiều đường sức từ:
2. Kết luận
a. Các kim nam châm nối đuôi nhau dọc theo một đường sức từ. Cực Bắc của kim này nối với cực Nam của kim kia.
b. Mỗi đường sức từ có một chiều xác định. Bên ngoài Nam châm, các các đường sức từ có chiều đi ra từ cực Bắc, đi vào cực Nam của Nam châm.
c. Nơi nào từ trường mạnh thì đường sức từ dày, nời nào từ trường yếu thì đường sức từ thưa.
I. Từ phổ
C4: Hình 23.4 cho hình ảnh từ phổ của nam châm chữ U. Dựa vào đó, hãy vẽ các đường sức từ của nó. Nhận xét về dạng các đường sức từ ở khoảng giữa hai từ cực?
TLC4 Ở khoảng giữa hai từ cực của nam châm hình chữ U, các đường sức từ gần như song song với nhau.
I. Từ phổ
C5: Biết chiều một đường sức từ của thanh nam châm thẳng như trên hình 23.5. Hãy xác định tên các từ cực của nam châm?
N
S
A
B
TLC5 Đầu B của thanh nam châm là cực Nam
I. Từ phổ
C6: Hình 23.6 cho hình ảnh từ phổ của hai nam châm đặt gần nhau. Hãy vẽ một số đường sức từ và chỉ rõ chiều của chúng?
TLC6 Các đường sức từ được biểu diễn trên hình 23.6 SGK có chiều đi từ cực Bắc của nam châm bên trái sang cực Nam của namchâm bên phải.
GHI NHớ
Từ phổ là hình ảnh cụ thể về các đường sức từ. Có thể thu được từ phổ bằng cách rắc mạt sắt lên tấm nhựa đặt trong từ trường và gõ nhẹ.
Các đường sức từ có chiều nhất định. Ở bên ngoài thanh nam châm, chúng là những đường cong đi ra từ cực Bắc và đi vào cực Nam của nam châm
Có thể em chưa biết
Trong thí nghiệm tạo từ phổ ( Hình 23.1), để có từ phổ của thanh nam châm thì tấm nhựa phải được đặt trên mặt phẳng nằm ngang trùng với mặt của thanh nam châm. Lúc đó, các đường mạt sắt sắp xếp dọc theo các đường sức từ. Trong trường hợp tấm nhựa đặt nghiêng so với bề mặt của thanh nam châm thì ta vẫn có tập hợp các đường mạt sắt xắp xếp có trật tự. Nhưng đường mạt sắt lại không nằm dọc theo các đường sức từ. Hình ảnh các đường mạt sắt trong trường hợp này không phải là từ phổ.
Bài học kết thúc tại đây.
Cám ơn các em?