Bài 23. Tác dụng từ, tác dụng hoá học và tác dụng sinh lí của dòng điện

Tiết 25: Tác dụng từ, tác dụng hóa học và tác dụng sinh lý
của dòng điện




các thầy cô giáo
Cùng các em học sinh
Kiểm tra bài cũ
Vì sao nói dòng điện có tác dụng nhiệt và tác dụng phát sáng?
Khi có dòng điện chạy qua, các vật dẫn bị nóng lên. Ta nói dòng điện có tác dụng nhiệt.
Dòng điện có thể làm sáng bóng đèn của bút thử điện và đèn điốt phát quang. Ta nói dòng điện có tác dụng phát sáng.

Đặt vấn đề
Quan sát ảnh chụp cần cẩu dùng nam châm điện ở trang đầu chương III. Nam châm điện là gì? Nó hoạt động dựa vào tác dụng nào của dòng điện? Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta có câu trả lời.
I. Tác dụng từ
Tính chất từ của nam châm
+ Hút các vật bằng sắt hoặc thép
+ Mỗi nam châm có hai cực từ ( Mỗi cực từ của nó hút 1 cực và đẩy cực còn lại của kim nam châm)
Nam châm điện
+ Mắc mạch điện như hình 23.1 SGK
+ Trả lời câu C1

C1. a) Đưa 1 đầu cuộn dây lại gần các đinh sắt nhỏ, các mẩu dây nhôm hoặc đồng. Quan sát xem có hiện tượng gì xảy ra khi công tắc ngắt và công tắc đóng.
b)Đưa 1 kim nam châm lại gần 1 đầu cuộn dây và đóng công tắc. Hãy cho biết, cực nào của kim nam châm bị hút, cực nào bị đẩy.

Đáp án:

a) Khi công tắc đóng, cuộn dây hút các đinh sắt nhỏ. Khi ngắt công tắc, đinh sắt nhỏ rơi ra.
b) Đưa một kim nam châm lại gần một đầu cuộn dây và đóng công tắc thì một cực của nam châm hoặc bị hút, hoặc bị đẩy.Khi đảo đầu cuộn dây, cực của nam châm lúc trước bị hút thì nay bị đẩy và ngược lại.
Kết luận
Cuộn dây dẫn quấn quanh lõi sắt non có dòng điện chạy qua là........
Nam châm điện có ...... vì nó có khả năng làm quay kim nam châm và hút các vật bằng sắt hoặc thép.
nam châm điện
tính chất từ
Tìm hiểu chuông điện
C2. Khi đóng công tắc, có hiện tượng gì xảy ra với cuộn dây, với miếng sắt và với đầu gõ chuông?
Đáp án:
Khi đóng công tắc, dòng điện đi qua cuộn dây, cuộn dây trở thành nam châm điện. Khi đó cuộn dây hút miếng sắt làm cho đầu gõ chuông đập vào chuông, chuông kêu.
Nguồn điện
Cuộn dây
Lá thép đàn hồi
Miếng sắt
Tiếp điểm
Đầu gõ chuông
Chuông
Tìm hiểu chuông điện
Chốt kẹp
Hoạt động của chuụng di?n
Chuông điện
K đóng
Dòng điện đi qua cuộn dây
Miếng sắt bị hút
Đầu gõ đập vào chuông
Chuông kêu
Mạch hở tại tiếp điểm
Cuộn dây không hút miếng sắt nữa
Thanh KL làm miếng sắt trở lại tiếp điểm
Mạch kín
C3). Ngay sau đó mạch điện bị hở. Hãy chỉ ra chỗ hở mạch này. Giải thích tại sao miếng sắt khi đó lại trở về tỳ sát vào tiếp điểm?
Đáp án:
Chỗ hở của mạch ở chỗ miếng sắt bị hút nên rời khỏi tiếp điểm.
Khi đó mạch hở, cuộn dây không có dòng điện đi qua, không có tính chất từ nên không hút miếng sắt nữa. Do tính chất đàn hồi của thanh kim loại nên miếng sắt lại trở về tì sát vào tiếp điểm.
C4. Tại sao chuông kêu liên tiếp chừng nào công tắc còn đóng?
§¸p ¸n:
Khi miÕng s¾t trë l¹i t× vµo tiÕp ®iÓm, m¹ch kÝn vµ cuén d©y l¹i cã dßng ®iÖn ch¹y qua vµ l¹i cã tÝnh chÊt tõ. Cuén d©y l¹i hót miÕng s¾t vµ ®Çu gâ chu«ng l¹i ®Ëp vµo chu«ng lµm chu«ng kªu. M¹ch l¹i bÞ hë…… cø nh­ vËy chu«ng kªu liªn tiÕp chõng nµo c«ng t¾c cßn ®ãng.

II. Tác dụng hóa học
Quan sát thí nghiệm của giáo viên


Tác dụng hóa học
Quan sát thí nghiệm của giáo viên
C5). Quan sát đèn khi công tắc đóng và cho biết dung dịch muối đồng sun phát (CuSO4) là chất dẫn điện hay cách điện.
* Dung dịch muối đồng sun phát là chất dẫn điện ( đèn trong mạch sáng ).
C6. Thỏi than nối với cực âm lúc trước có màu đen. Sau vài phút thí nghiệm nó được phủ một lớp màu gì?

* Sau thí nghiệm, thỏi than nối với cực âm đựơc phủ một lớp màu đỏ nhạt.
III. Tác dụng sinh lý
Dòng điện qua cơ thể người sẽ làm các cơ co giật ( có thể làm tim ngừng đập, ngạt thở và thần kinh bị tê liệt). Đó là tác dụng sinh lý của dòng điện.
IV. Vận dụng
C7. Vật nào dưới đây có tác dụng từ?
A. Một pin còn mới đặt riêng trên bàn
B. Một mảnh nilông đã được cọ sát mạnh
C. Một cuộn dây dẫn đang có dòng điện chạy qua
D. Một đoạn băng dính
C8. Dòng điện không có tác dụng nào dưới đây?
A. Làm tê liệt thần kinh ;
B. Làm quay kim nam châm ;
C. Làm nóng dây dẫn ;
D. Hút các vụn giấy ;
Bài tập: Dùng mũi tên, nối mỗi câu ở cột bên phải với câu ở cột bên trái cho thích hợp
1. Tác dụng sinh lý

2. Tác dụng nhiệt

3. Tác dụng hóa học

4. Tác dụng phát sáng

5. Tác dụng từ
a. Bóng đèn bút thử điện sáng
b. Mạ điện

c. Chuông kêu

d. Dây tóc bóng đèn sáng
e. Cơ co giật.
Ghi nhớ :
Dòng điện có tác dụng từ vì nó có thể làm quay kim nam châm.
Dòng điện có tác dụng hóa học, chẳng hạn khi cho dòng điện đi qua dung dịch muối đồng thì nó tách đồng ra khỏi dung dịch, tạo thành lớp đồng bám trên thỏi than nối với cực âm.
Dòng điện có tác dụng sinh lí khi đi qua cơ thể người và các động vật.