Bài 23. Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

Nhiệt liệt chào Mừng
Các thầy, cô giáo về dự tiết học
Môn ngữ văn 9

Giáo viên : Mai Diệu Thuý
Kiểm tra bài cũ
* Dàn bài chung:
- Mở bài: Giới thiệu vấn đề tư tưởng đạo lí cần bàn luận.
- Thân bài:
+ Giải thích, chứng minh nội dung vấn đề tư tưởng, đạo lí.
+ Nhận định, đánh giá vấn đề tư tưởng, đạo lí đó trong bối cảnh của cuộc sống riêng, chung.
- Kết bài: Kết luận, tổng kết, nêu nhận thức mới, tỏ ý khuyên bảo hoặc tỏ ý hành động.
Nêu dàn ý chung của một bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
?
Tiết 118
Nghị luận về
tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Thứ 2 ngày 23 tháng 2 năm 2009
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
Ví dụ:
(SGK Tr 61)
* Vấn đề nghị luận:
Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ đáng yêu của anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trong truyện ngắn"Lặng lẽ SaPa" của Nguyễn Thành Long.
.
2. Nhận xét
* Nhan đề văn bản:
- Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ
- Xao xuyến Sa Pa
Sức mạnh của niềm đam mê.
Con người vô danh nhưng lòng không vô tình
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
ND
Phần
Nêu VĐNL
Nêu luận điểm
Cô đúc
luận điểm
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
Ví dụ:
(SGK Tr 61)
* Vấn đề nghị luận:
Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ đáng yêu của anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trong truyện ngắn"Lặng lẽ SaPa" của Nguyễn Thành Long.
2. Nhận xét
ND
Phần
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
Ví dụ:
(SGK Tr 61)
* Vấn đề nghị luận:
Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ đáng yêu của anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trong truyện ngắn"Lặng lẽ SaPa" của Nguyễn Thành Long.
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
Ví dụ:
(SGK Tr 61)
* Vấn đề nghị luận:
Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ đáng yêu của anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trong truyện ngắn"Lặng lẽ SaPa" của Nguyễn Thành Long.
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
Ví dụ:
(SGK Tr 61)
* Vấn đề nghị luận:
Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ đáng yêu của anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trong truyện ngắn"Lặng lẽ SaPa" của Nguyễn Thành Long.
ND
Phần
ND
Phần
ND
ND
ND
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Dù được miêu tả nhiều hay ít trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của Lặng lẽ SaPa cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục.Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu - nhân vật chính của tác phẩm - đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ.
Câu nêu VĐNL
Luận điểm 1: Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ cúa mình.
Luận điểm 2: Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi "thèm người", lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo.
Luận điểm 3: Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn.
Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? Những con người cần mẫn, nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu.
Câu nêu luận điểm
Câu cô đúc luận điểm
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Hệ thống luận điểm rõ ràng, ngắn gọn.
ND
Phần
Nêu VĐNL
Nêu luận điểm
Cô đúc
luận điểm
Câu 3, 4 (Đoạn I)
Câu 1 (Đoạn II)
Câu 2 (Đoạn III)
Câu 1 (Đoạn IV)
Câu 3, 4 (Đoạn V)
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
Nhận xét đánh giá về nhân vật anh thanh niên
* Vấn đề nghị luận:Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ đáng yêu của anh thanh niên trong truyện ngắn "Lặng lẽ SaPa" của Nguyễn Thành Long.
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Hệ thống luận điểm rõ ràng, ngắn gọn.
ND
Phần
Nêu VĐNL
Nêu luận điểm
Cô đúc
luận điểm
Câu 3, 4 (Đoạn I)
Câu 1 (Đoạn II)
Câu 2 (Đoạn III)
Câu 1 (Đoạn IV)
Câu 3, 4 (Đoạn V)
Nhận xét đánh giá về nhân vật anh thanh niên
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
=> Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích). Là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.
=> Cơ sở: Những nhận xét, đánh giá về chuyện phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm.
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Hệ thống luận điểm rõ ràng, ngắn gọn.
ND
Phần
Nêu VĐNL
Nêu luận điểm
Cô đúc
luận điểm
Câu 3, 4 (Đoạn I)
Câu 1 (Đoạn II)
Câu 2 (Đoạn III)
Câu 1 (Đoạn IV)
Câu 3, 4 (Đoạn V)
Nhận xét đánh giá về nhân vật anh thanh niên
Dẫn dắt -> VĐNL
Cách triển khai
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Câu hỏi thảo luận nhóm
Xác định hệ thống luận cứ, cách triển khai, các phép lập luận trong mỗi luận điểm phần thân bài?
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
1
2
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Phiếu học tập
Nhóm 1,2
Nhân vật anh thanh niên đẹp ở lòng yêu đời, yêu nghề, tinh thần trách nhiệm với công việc.
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Anh thanh niên đáng yêu ở nỗi "thèm người", lòng hiếu khách, sự quan tâm chu đáo với mọi người.
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
Phiếu học tập
Nhóm 3,4
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Người thanh niên ấy rất khiêm tốn
Phiếu học tập
Nhóm 5,6
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Văn bản
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Phiếu học tập
Nhân vật anh thanh niên đẹp ở lòng yêu đời, yêu nghề, tinh thần trách nhiệm với công việc.
+ Cuộc sống cô độc
+ Công việc vất vả
+ Yêu công việc, suy nghĩ đúng đắn về công việc
+ Tổ chức cuộc sống ngăn nắp
Diễn dịch
Phân tích, chứng minh
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Phiếu học tập
Diễn dịch
Phân tích, chứng minh
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
Anh thanh niên đáng yêu ở nỗi "thèm người", lòng hiếu khách, sự quan tâm chu đáo với mọi người
Mến khách ngay từ phút gặp gỡ ban đầu
Chu đáo với vợ bác lái xe
Tiếp đón mọi người niềm nở
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Người thanh niên ấy rất khiêm tốn
+ Cho đóng góp của mình là nhỏ bé
+ Khi hoạ sĩ muốn vẽ chân dung mình thì giới thiệu những người khác đáng vẽ hơn.
Phân tích, chứng minh
Diễn dịch
Phiếu học tập
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Hệ thống luận điểm rõ ràng, ngắn gọn.
ND
Phần
Nêu VĐNL
Nêu luận điểm
Cô đúc
luận điểm
Câu 3, 4 (Đoạn I)
Câu 1 (Đoạn II)
Câu 2 (Đoạn III)
Câu 1 (Đoạn IV)
Câu 3, 4 (Đoạn V)
Nhận xét đánh giá về nhân vật anh thanh niên
Dẫn dắt -> VĐNL
Diễn dịch (nêu ý khái quát, phân tích, chứng minh)
Dẫn dắt -> Cô đúc LĐ
(tổng hợp)
Cách triển khai
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Hệ thống luận điểm rõ ràng, ngắn gọn.
ND
Phần
Nêu VĐNL
Nêu luận điểm
Cô đúc luận điểm
Câu 3, 4 (Đoạn I)
Nhận xét, đánh giá về nhân vật anh thanh niên.
Câu 1 (Đoan II)
Câu 2 (Đoạn III)
Câu 1 (Đoạn IV)
Câu 3, 4 (Đoạn V)
Cách triển khai
Lập luận
Chặt chẽ, các luận điểm được phân tích, chứng minh, thuyết phục
Luận cứ
Bố cục
Xác đáng, sinh động
Chặt chẽ, mạch lạc
Lời văn
Chuẩn xác, gợi cảm
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
Diễn dịch
Dẫn dắt -> VĐNL
Dẫn dắt -> Cô đúc LĐ (tổng hợp)
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
* Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích). Là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.
=> Cơ sở:
+ Những nhận xét đánh giá phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm.
=> Yêu cầu:
+ Các nhận xét đánh giá phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục.
+ Bố cục mạch lạc, lời văn phải chuẩn xác, gợi cảm.
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)

* Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích). Là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.
=> Cơ sở:
+ Những nhận xét đánh giá phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm.
=> Yêu cầu:
+ Các nhận xét đánh giá phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục.
+ Bố cục mạch lạc, lời văn phải chuẩn xác, gợi cảm.
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
3. Kết luận:
Ghi nhớ
Ghi nhớ
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
3. Kết luận
II. Luyện tập
Bài tập 1:
(SGK- Tr63)
*Vấn đề nghị luận của đoạn văn: Tình thế lựa chọn sống- chết và vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Lão Hạc
+ Câu chứa luận điểm: Từ việc miêu tả hoạt động của các nhân vật, Nam Cao đã gián tiếp đưa ra một tình thế lựa chọn đối với lão Hạc mà các dấu hiệu của nó đã được chuẩn bị ngay từ đầu.
+ Các luận cứ:
* Suy nghĩ nội tâm của lão Hạc để chọn cái sống hay cái chết.
* Cuối cùng, lão Hạc lưạ chọn cái chết.
* Lão âm thầm chuẩn bị cho cái chết.
* Cái chết của lão khiến người ta đau đớn, nhận ra tình phụ tử thiêng liêng và thăm thẳm.
* Lão Hạc dùng cái chết để cấy cái sống cho đứa con trai
+ Cách triển khai:Tập trung phân tích những diễn biến trong nội tâm nhân vật vì đó là quá trình chuẩn bị cho cái chết dữ dội của nhân vật.
-> Bằng sự phân tích cụ thể nội tâm, hành động của nhân vật lão Hạc, bài viết làm sáng tỏ nhân cách đáng kính trọng, một tấm lòng hi sinh cao quý.
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)
Trong các đề bài sau, đề bài nào là nghị luận về tác phẩm truyện( hoặc đoạn trích)?
A. Suy nghĩ về đạo lý của dân tộc: “ Uống nước nhớ nguồn”.
B. Đất nước ta có nhiều tấm gương vượt khó học giỏi.Em hãy trình bày một số tấm gương đó và nêu suy nghĩ của mình.
C. Phân tích truyện ngắn “ Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng.
D. Cảm nhận của em về tình bà cháu trong bài thơ “ Bếp lửa” của Bằng Việt.
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
Bài tập 1:
(SGK- Tr63)
Bài tập 2
Tiết 118. Tập làm văn
Nghị luận về tác phẩm truyện
(Hoặc đoạn trích)

* Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích). Là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.
=> Cơ sở:
+ Những nhận xét đánh giá phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm.
=> Yêu cầu:
+ Các nhận xét đánh giá phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục.
+ Bố cục mạch lạc, lời văn phải chuẩn xác, gợi cảm.
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc) đoạn trích.
Ví dụ
(SGK Tr 61).
2. Nhận xét
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
Bài tập 1
Bài tập 2
Ghi nhớ
Hướng dẫn học ở nhà
- Học thuộc ghi nhớ
- Xây dựng hệ thống luận điểm, luận cứ cho đề văn nghị luận xác định ở bài tập 2
- Chuẩn bị kĩ Tiết 119: Cách làm bài văn nghị luận về tác phẩm truyện.
Tiết học kết thúc
Xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo cùng các em học sinh